Postępowanie z narzędziami chirurgicznymi w strefie brudnej sterylizatorni

Narzędzia ze  stali nierdzewnych 

Narzędzia chirurgiczne, od  których oczekuje się dużej elastyczności, wytrzymałości, sztywności, właściwego cięcia i  dużej odporności na  zużycie oraz jak największej odporności na  korozję są  wykonane z  różnego rodzaju hartowanych stali nierdzewnych. Natomiast odporność na  korozję tychże stali zależy przede wszystkim od  jakości i  grubości warstwy pasywnej z tlenku chromu. Przedstawiając w  sposób uproszczony, warstwa pasywna  powstaje na  skutek reakcji pomiędzy chromem zawartym w  stopie stali (przynajmniej 12%) a  tlenem zawartym w  powietrzu.

Na  tworzenie się i  wzrost warstwy pasywnej mają wpływ następujące czynniki:

• skład materiałowy/skład stopu,
• stan struktury materiału, na  który wpływ ma  oddziaływanie wysokich temperatur, występujące np. przy kuciu, hartowaniu, odpuszczaniu, zgrzewaniu, lutowaniu,
• właściwości powierzchni, takie jak chropowatość i  czystość,
• warunki użytkowania/przygotowania,
• czas użytkowania i  cykle przygotowania.

Najbardziej uszkadzającym warstwę pasywną na  narzędziach czynnikiem są  wspomniane wcześniej halogenki.

W  tym miejscu trzeba sobie uświadomić, co  może być źródłem pochodzenia chlorków w  cyklu użytkowym. Źródła są  następujące:

• obciążenie podstawowe w  wodzie pitnej w  zależności od  pochodzenia wody,
• niewystarczająco zdemineralizowana woda zasilająca płukanie końcowe lub wykorzystywana do  sterylizacji parowej,
• sól regeneracyjna pochodząca z  wymieniaczy jonowych przy wytwarzaniu wody zmiękczonej,
• preparaty niedopuszczone lub niewłaściwie użyte w  cyklu przygotowania,
• roztwory izotoniczne (np. fizjologiczne roztwory soli kuchennej), środki żrące i  lekarstwa,
• wysuszone pozostałości substancji organicznych – płyny ustrojowe, np. krew z  zawartością chlorków 3200-3550 mg/litr, ślina, pot,
• pościel, chusty, materiały opakowaniowe.

Narzędzia ze  stali niehartowanych 

Do  produkcji narzędzi stosuje się obok znormalizowanych, dających się hartować stali chromowych, także znormalizowane, niehartowalne stale chromowe o  innej zawartości chromu, jak również nierdzewną i  odporną na  działanie kwasów stal chromowo-niklową, zgodnie z  normą EN  ISO 7153-1  wzgl. EN  ISO 16061.

Jeśli chodzi o  instrumenty stosowane w  chirurgii mikroinwazyjnej oraz endoskopii, to  techniki ich użycia oraz budowa konstrukcyjna określają dobór najróżnorodniejszych materiałów. Do  najważniejszych z  nich należą:

• nierdzewne i  odporne na  kwasy stale chromowo-niklowe (również jako dodatek do  zgrzewania), czysty tytan lub stop tytanowy, stopy kobaltowo-chromowe,
• stopy twarde, np. spiek metalowy, węglik wolframu z  fazą wiążącą na  osnowie niklu, stop podstawowy kobaltowo-chromowy,
• uszlachetniony powierzchniowo stop metali kolorowych, np. mosiądz chromowo-niklowy,
• powłoki (np. tytan-aluminium-azotek, tytan-aluminium-azotek węgla, azotek cyrkonu i  azotek tytanu),
• metale lekkie (np. aluminium anodowane),
• stale nieodporne na  korozję, np. do  produkcji lakierowanych podzespołów i  pojedynczych elementów,
• szkło do  układów optycznych,
• ceramika,
• kity i  kleje,
• stopy lutownicze,
• tworzywa sztuczne i  guma.

Zasadniczy wpływ na  stan narzędzi i  ich wygląd mają oczywiście chemikalia stosowane w  procesie mycia i  dezynfekcji, a  więc środki myjące i  dezynfekcyjne. Środki myjące, które mają zastosowanie zarówno w  ręcznym, jak i  maszynowym, cyklu dzielą się zasadniczo na  kilka rodzajów:

• środki myjące o  neutralnym odczynie pH, zawierające enzymy lub bez enzymów,
• lekko alkaliczne środki myjące zawierające enzymy lub bez enzymów,
• alkaliczne środki myjące zawierające związki powierzchniowo czynne lub bez nich,
• środki myjące o  działaniu mikrobójczym (środek myjąco-dezynfekcyjny).

W  codziennej pracy naszej sterylizatorni najlepiej sprawdzają się preparaty zawierające enzymy. Preparaty dezynfekcyjne są  stosowane zarówno do  ręcznego, jak i  preferowanego, maszynowego przygotowania instrumentów wrażliwych na  działanie wysokich temperatur, np. endoskopów giętkich, do  dezynfekcji końcowej. W  procesie dezynfekcji końcowej preferowanymi substancjami czynnymi są  substancje utleniające i  aldehydowe, których działanie opiera się na  wchodzeniu w  reakcje chemiczne z  mikroorganizmami. Substancje te  już w  temperaturze pokojowej wykazują takie spektrum działania, jakie wymagane jest w  procesie dezynfekcji końcowej. Przykładami dla grupy substancji aldehydowych są  formaldehyd, aldehyd glutarowy lub aldehyd ortoftalowy. Najważniejsze substancje czynne z  grupy substancji utleniających to  kwas podchlorawy, dwutlenek chloru, nadtlenek wodoru oraz kwas nadoctowy i  jego sole.

W  procesach automatycznych stosuje się też środki neutralizujące, na  bazie kwasu cytrynowego lub fosforowego, po  myciu alkalicznym oraz środki płuczące zawierające substancje czynne zmniejszające napięcie powierzchniowe wody dodawane do  ostatniego płukania w  celu przyspieszenia i  poprawy jakości suszenia.