Postępowanie z narzędziami chirurgicznymi w strefie brudnej sterylizatorni

Postępowanie zgodnie z wytycznymi producenta 

W  załączniku nr  1  do  Rozporządzenia Ministra Zdrowia z  dnia 17  lutego 2016 r.  w  sprawie wymagań zasadniczych oraz procedur oceny zgodności wyrobów medycznych jest powiedziane m.in., że  wytwórca wyrobu medycznego w  przypadku wyrobów wielorazowego użytku jest zobowiązany do  podania informacji o  odpowiednich procesach umożliwiających ponowne użycie wyrobu, a  więc procesach mycia, dezynfekcji (wraz z  parametrami), sposobu pakowania, metody ponownej sterylizacji i  ewentualnego ograniczenia krotności użycia, w  przypadku wyrobów medycznych przewidzianych do  sterylizacji przed pierwszym użyciem – do  podania instrukcji mycia i  sterylizacji. Instrukcja producenta powinna określać następujące etapy reprocesowania:

• postępowanie w  miejscu użycia bezpośrednio po  skażeniu, w  tym informacja o  czasie, który maksymalnie może upłynąć między użyciem a  usuwaniem zanieczyszczeń oraz myciem, instrukcja demontażu, kontroli szczelności, możliwości zastosowania (lub nie) ultradźwięków, zalecanych metod mycia i  dezynfekcji oraz zalecanych środków myjących i  dezynfekcyjnych,

• metody mycia i dezynfekcji,
• parametry suszenia,
• metody i parametry procesu sterylizacji.

Użytkownik/personel sterylizatorni powinien żądać od  wytwórcy lub dostawcy danego sprzętu medycznego instrukcji zawierającej pełną informację o  sposobach dekontaminacji wyrobu, a  nawet wymagać przeszkolenia.

Proces dezynfekcji 

Przechodząc do  omówienia szczegółowych etapów opracowywania narzędzi i  sprzętu medycznego, trzeba na  początku podkreślić, że  środki chemiczne mogą być nazwane chemicznymi środkami sterylizującymi wyłącznie wtedy, kiedy są  skuteczne wobec wszystkich form drobnoustrojów, wegetatytywnych i  przetrwalnych. Te  same środki sterylizujące, użyte przy krótszych czasach ekspozycji mogą być także częścią procesu dezynfekcji. Mówimy wtedy o  dezynfekcji wysokiego poziomu.

Dezynfekcja jest procesem, w  wyniku którego ulegają zniszczeniu, zabiciu lub inaktywacji mikroorganizmy patogenne, ale tylko formy wegetatywne (nie jest skuteczna wobec przetrwalników) na  obiektach nieożywionych. Może być przeprowadzana metodami fizycznymi lub chemicznymi do  poziomu, który nie zagraża zdrowiu człowieka. Aby osiągnąć skuteczność dezynfekcji, trzeba spełnić wiele warunków i  posiadać odpowiednią wiedzę. Przede wszystkim instrumenty czy jakikolwiek inny sprzęt muszą być odpowiednio oczyszczone z  ewentualnych pozostałości organicznych i  umyte. Musimy mieć świadomość co  do  rodzaju i  wielkości skażenia, aby właściwie dobrać spektrum działania środka dezynfekcyjnego, jego stężenie i  czas działania, a  także temperaturę, w  której dany środek dezynfekcyjny jest skuteczny, z  uwzględnieniem odporności sprzętu na  wysoką temperaturę. Ważne jest także pH  roztworu dezynfekcyjnego.

Oczyszczanie, mycie i  dezynfekcję można przeprowadzić manualnie lub w  automatycznych myjniach-dezynfektorach. W  różnych szpitalach stosowane są  różne sposoby postępowania z  narzędziami przed dostarczeniem ich do  sterylizatorni. Narzędzia mogą być dostarczone całkowicie brudne i  wtedy umieszczone w  szczelnie zamkniętych pojemnikach transportowych. Mogą być też poddane wstępnej dezynfekcji chemicznej w  sposób manualny lub przy wykorzystaniu urządzeń myjących, jeśli blok operacyjny jest w  nie wyposażony. Obydwa sposoby są  stosowane w  szpitalu, w  którym pracuję.

Jeśli czas dostarczenia narzędzi z  miejsca ich użycia do  sterylizatorni nie przekroczy 3 godzin, wówczas nie są  wymagane mycie i  dezynfekcja wstępna zaraz po  użyciu, chyba że  wytwórca narzędzi zaleci inaczej. Z  kolei czas przekazania wyrobów po  wstępnej dezynfekcji do  sterylizatorni nie może przekraczać 24  godzin, pod warunkiem zabezpieczenia przed zasychaniem i  wtórnym skażeniem w  zamykanych szczelnie pojemnikach. Jeśli przewiduje się przekazanie narzędzi w  czasie dłuższym niż 24 godziny, wówczas w  miejscu użycia musi być wykonana dezynfekcja średniego stopnia.

W  przypadku zastosowania manualnej wstępnej dezynfekcji chemicznej trzeba pamiętać o  właściwym przygotowaniu roztworu, a  przed zanurzeniem w  roztworze nie płukać narzędzi w  wodzie, zanurzać je  całkowicie (sprzęt rurowaty musi być tak zanurzony, aby roztwór wypełnił wewnętrzną przestrzeń), usunąć pęcherzyki powietrza. Zanurzane narzędzia powinny być otwarte i  luźno ułożone na  perforowanej wkładce pojemnika służącego do  dezynfekcji. Pojemnik należy przykryć pokrywą na  cały czas dezynfekcji i  umieścić na  nim opis zawierający nazwę preparatu, datę, godzinę sporządzenia roztworu i  godzinę zakończenia procesu dezynfekcji. Dla każdorazowej nowej partii narzędzi należy sporządzić nowy roztwór. Niewłaściwe i niedopuszczalne jest dokładanie narzędzi do  tego samego roztworu. Po  zakończonej dezynfekcji narzędzia muszą być starannie wypłukane i  wysuszone. Płukanie po  wstępnej dezynfekcji jest bardzo ważne, ponieważ niewypłukane pozostałości preparatu dezynfekcyjnego mogą powodować pienienie się roztworu w  późniejszym procesie w  automatycznej myjni albo mogą wchodzić w  reakcję z preparatami chemicznymi stosowanymi w  tym urządzeniu, wpływając niekorzystnie na stan i wygląd narzędzi.

W  przypadku konieczności opracowania narzędzi po  zabiegach wykonywanych w  okresach świątecznych i  weekendowych, sprzęt należy poddać myciu i  dezynfekcji wstępnej w  myjniach automatycznych. W  takich sytuacjach ważne jest utrzymywanie narzędzi w stanie nawilżenia, do  czego służą rozmaite preparaty żelowe lub w  spreju. Ważne jest, aby wykazywały one działanie bakteriostatyczne.

Te  narzędzia, które są  dostarczane do  sterylizatorni bez wstępnej dezynfekcji (całkowicie brudne), powinny być ułożone przez pielęgniarkę instrumentariuszkę na  dwóch lub trzech tacach narzędziowych, jeśli zestaw narzędziowy jest duży tak, aby był zapewniony właściwy dostęp środków myjących i  dezynfekcyjnych do  wszystkich powierzchni mytych obiektów. Trzeba także pamiętać o  tym, aby nie przykrywać mniejszych narzędzi większymi przedmiotami, np. miską nerkowatą. Należy także stosować właściwe wózki załadowcze do  myjni, to  znaczy odpowiednie dla narzędzi, inne dla narzędzi kanałowych, a  jeszcze inne dla sprzętu anestezjologicznego.