Rozwój technik małoinwazyjnych w chirurgii

Rozwój laparoskopii w Polsce

W Polsce pierwsze laparoskopowe wycięcie pęcherzyka żółciowego wykonano w maju 1991 roku. Operował doktor Przemysław Pyda w Poznaniu w klinice kierowanej wówczas przez M. Smoczkiewicza (4, 10). Dwa tygodnie później podobną operację przeprowadził prof. Marek Krawczyk w Warszawie (9). Od sierpnia 1991 r. w Klinice Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Metabolicznej i Torakochirurgii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie wykonywaliśmy te operacje rutynowo w zamian za szkolenie chirurgów. Organizowano szkolenia w laboratorium na zwierzętach i operacje w Klinice (9, 12). Duży wkład w rozwój tej techniki operacyjnej ma Sekcja Wideochirurgii TCHP założona w roku 1991, pod patronatem której odbywały się szkolenia i coroczne sympozja. Jednostka wydaje także kwartalnik „Wideochirurgia”.

Zabiegi z wykorzystaniem robotów operacyjnych

Zalety chirurgii minimalnie inwazyjnej i opanowanie jej przez chirurgów spowodowały, że w tej technice wykonywane są operacje od najprostszych po bardzo skomplikowane, jak np. wycięcie trzustki, trójjamowe operacje przełyku (23-25). Poszukiwanie technik jeszcze mniej urazowych, jakimi są operacje przez naturalne otwory ciała lub z jednego wejścia nie przyjęły się (26, 27). Najbardziej zaawansowane technologicznie są operacje z użyciem robota. Umożliwiają one operacje na odległość, widzenie trójwymiarowe, a także eliminują drżenie rąk operatora. Końcówki instrumentów są zminiaturyzowane i mają zakres ruchów większy niż nadgarstek chirurga. Umożliwia to operowanie w przestrzeniach bardzo ograniczonych (miednica, rozwór przełykowy). Niestety w tej technice największym ograniczeniem jest koszt robota i instrumentów, które mogą być użyte określoną liczbę razy. W Polsce, jak dotąd, dostępny jest tylko jeden robot, wykorzystywany przez chirurgów z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu, prowadzonego przez profesora Wojciecha Witkiewicza (28, 29).

Zabiegi laparoskopowe w WIM

Wprowadzenie chirurgii laparoskopowej miało i ma zarówno wielkich entuzjastów tej metody, jak i sceptyków, których jest coraz mniej. O jej szybkim rozwoju świadczą fakty. W Polsce w 1991 roku sprzętem do laparoskopii dysponowały 4 ośrodki, w których wykonano 219 operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego. Rok później w 31 ośrodkach wykonano 2703 operacje. Obecnie prawie wszystkie ośrodki chirurgiczne posiadają sprzęt laparoskopowy – ponad 70% cholecystektomii wykonywanych jest laparoskopowo. W ciągu 25 lat istnienia chirurgii laparoskopowej w Polsce znacznie powiększył się zakres operacji od najprostszych do całkowitego wycięcia trzustki (2-6, 11, 12, 25, 26, 29). Według danych z Kliniki Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Metabolicznej i Klatki Piersiowej WIM w Warszawie w 1992 roku laparoskopie stanowiły w tej jednostce 35% ogólnej liczby operacji. Najczęściej były to zabiegi wycięcia pęcherzyka żółciowego.

W roku 2015 liczba laparoskopii wzrosła do 49%, a najczęstszymi zabiegami przeprowadzanymi tą metodą były operacje bariatryczne, onkologiczne jelita grubego oraz inne (30). Rodzaj i liczbę operacji wykonanych w Klinice w wybranych latach przedstawia tabela 1. Obecnie niemal 100% operacji bariatrycznych wykonywanych jest w laparoskopii (25). W miarę nabywania doświadczenia wzrasta rodzaj i liczba operacji laparoskopowych także w chorobie nowotworowej. Potwierdzają to dane z Kliniki z ostatnich 3 lat, przedstawiające liczbę operacji otwartych w stosunku do operacji laparoskopowych w nowotworach jelita grubego (ryc. 1). Wyraźnie widać, że po opanowaniu techniki laparoskopowej liczba operacji laparoskopowych szybko wzrasta i znacznie przewyższa liczbę operacji klasycznych.