Zielona księga ws. starzenia się. Wspieranie solidarności i odpowiedzialności między pokoleniami

W dokumencie zostały przedstawione założenia, priorytety oraz rekomendowane kierunki działań w zakresie obszarów najistotniejszych dla polityki senioralnej, celem zapoczątkowania debaty publicznej na temat starzenia się społeczeństw i sposobów radzenia sobie ze skutkami procesów demograficznych charakterystycznych dla państw członkowskich UE.

Budowanie modeli rozwiązań wobec wyzwań i potrzeb starzejących się populacji wymaga określenia kluczowych obszarów interwencji. Z punktu widzenia lokalnej, regionalnej, ogólnopolskiej, jak również europejskiej polityki senioralnej, jako szczególnie istotne należy wskazać przede wszystkim: zagadnienia związane z cyfryzacją, aktywizacją zasobów senioralnych, aktywizacją zawodową osób starszych i edukacją do starości.

Cyfryzacja

Jednym z wiodących zagadnień, na które zwrócono uwagę w treści dokumentu jest korzystanie z bezpiecznej technologii cyfrowej. Słusznie wskazano ograniczenia związane z dostępem do urządzeń i rozwiązań na terenach wiejskich, jak również problemy związane z umiejętnością korzystania z innowacyjnych rozwiązań w kontekście potrzeby ciągłej edukacji. Należy jednak zwrócić uwagę, że dostęp do e-technologii ma nadrzędne znaczenie szczególnie w odniesieniu do populacji osób starszych. Możliwości takie jak: e-urząd, e-lekarz, e-recepta, e-badania, e-administracja, e-bank, e-rozmowy, e-kultura, e-edukacja to kanon usług, z których umiejętne korzystanie może przyczynić się do poprawy komfortu życia i bezpieczeństwa epidemiologicznego osób starszych, choćby w czasie pandemii COVID-19, ale również w zakresie codziennego funkcjonowania w „standardowych” warunkach. Sprzyja bowiem aktywizacji osób starszych, obniżeniu kosztów życia, poprawia samodzielność (zmniejszając wskaźniki zależności) i umożliwia aktywne uczestnictwo w życiu publicznym, również osobom o ograniczonej sprawności.

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu powinno być jednym ze strategicznych celów współczesnego społeczeństwa cyfrowego. Działania w tym zakresie przynoszą nie tylko korzyści indywidualne, ale poprawiają także funkcjonowanie instytucji publicznych (urzędy, szpitale, podmioty ochrony zdrowia), co umożliwia optymalizację wielu procesów oraz zminimalizowanie kosztów obsługi, przy zachowaniu bezpieczeństwa przetwarzanych i gromadzonych danych. Kluczowe w realizacji działań edukacyjnych i procesu „oswajania” z technologiami cyfrowymi jest jednak zapewnienie obywatelom dostępu do szerokopasmowego, niskokosztowego internetu. Dane z raportu Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że w Polsce 13% populacji nadal nie ma łącza internetowego, będąc poniżej średniej dla krajów UE. W populacji osób w wieku 60+ (w gospodarstwach bez dzieci) odsetek ten jest znacznie wyższy. Ponadto, wskaźniki te w ostatnich latach, po pewnym przełomie w tym zakresie, nie ulegają już znaczącej poprawie, a raczej stagnacji, co budzi poważny niepokój.

Upowszechnienie szybkich technologii dostępowych powinno stać się priorytetem w wyrównywaniu nierówności cyfrowych i walce z wykluczeniem. Stanowi bowiem punkt wyjścia do działań o charakterze edukacyjnym. Sygnałem świadczącym o potrzebie zapewnienia dostępu do internetu jest fakt, że 94% osób starszych, mających możliwość korzystania z sieci regularnie to robi. Należy potraktować ten problem w kategoriach priorytetowych, z potencjalną możliwością współfinansowania tego procesu ze środków Unii Europejskiej.

Aktywność – wolontariat

Udział ludzi starszych w wolontariacie jest bardzo ważnym narzędziem socjalizacji, aktywizacji i formą przeciwdziałania wykluczeniu społecznego. Należy jednak zauważyć, że wolontariat ten może i powinien być adresowany nie tylko do osób młodszych, tak aby budować więzi solidarności międzypokoleniowej (w charakterze m.in. opieki nad dziećmi, pomocy w nauce), ale również w relacji seniorzy-seniorom, co w sposób wymierny przyczyni się do wykorzystania potencjału gospodarczego jaki niosą za sobą seniorzy, przy jednoczesnym zapobieganiu ich dyskryminacji. Mogłoby to również stanowić formę wsparcia dla opiekunów osób starszych, niesamodzielnych lub o ograniczonej sprawności. W społeczeństwach starzejących się jest to jedno z najskuteczniejszych rozwiązań w zakresie wsparcia nieinstytucjonalnego, wychodzących naprzeciw problemom demograficznym i wzmacniających potencjał opiekuńczy.

Czytaj także: Szpitale i problem leczenia seniorów