Dyrektor CMJ o kulturze jakości i korzyściach z akredytacji szpitali

Budowanie kultury jakości najważniejszym wyzwaniem dla systemu ochrony zdrowia – Wywiad z Agnieszką Pietraszewską-Machetą, Dyrektor Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, Ekspertem Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.

Jak przekonać szpitale do poddania się akredytacji oraz wdrożenia standardów zwiększających poziom bezpieczeństwa w szpitalach?

Najprościej poprzez zachęty finansowe, przy tym nie tylko poprzez zwiększenie wartości ryczałtu czy stawki kapitacyjnej, ale również przez budowanie kultury jakości i standaryzowanie procesów, które w ostatecznym rozrachunku pozwalają ograniczyć koszty i tak zorganizować pracę placówki, aby była przyjazną dla personelu medycznego i w konsekwencji dla pacjentów. Zawsze warto pamiętać, że dobrze zorganizowany zespół, pracujący w przyjaznych warunkach
i atmosferze sprzyja stabilności i dobrej komunikacji również z pacjentem. Standardy akredytacyjne pozwalają na identyfikacje zjawisk, których być może bez wskazówek zawartych w standardach nie dostrzeglibyśmy. Jeśli zaczniemy postrzegać standardy akredytacyjne jako narzędzie do przeprowadzenia korzystnych zmian w organizacji, to ostatecznie wszyscy na tym skorzystają.

Jakie są największe wyzwania związane z jakością w polskich placówkach medycznych, które aspekty wypadają najsłabiej? Co stanowi największe wyzwania w monitorowaniu jakości opieki zdrowotnej w Polsce?

Obecnie, najważniejszym wyzwaniem jest wdrożenie aktów wykonawczych do ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta. Według mojej wiedzy już w październiku 2023 r. projekty aktów wykonawczych do ustawy w zakresie akredytacji były już gotowe, tymczasem mamy kwiecień 2024 r., a na stronach Rządowego Centrum Legislacji są 3 projekty odnoszące się do procedury akredytacyjnej, wynagrodzenia wizytatorów, koordynatorów oraz członków Rady Akredytacyjnej, przy tym ostatnie dwa są projektami od 15 lutego 2024 r. i konsultacje publiczne tych aktów dawno już się zakończyły. Jak się okazuje, obecnie wyzwaniem dla jakości jest przygotowanie aktów wykonawczych umożliwiających wdrożenie ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta.

Ponadto, najważniejszą kwestią jest przygotowanie standardów akredytacyjnych, które umożliwią składanie wniosków o akredytacje. Ustawa akredytacji, wobec wejścia w życie ustawy o jakości została uchylona, a tym samym wydane w formie obwieszczenia standardy akredytacyjne przestały obowiązywać. Obecnie, wobec istotnych zmian legislacyjnych należy przygotować nowe standardy, najpewniej na bazie dotychczasowych jednak nowych, zarówno w sensie formalnym,
jak i merytorycznym uwzględniających zmiany związane z rozwojem systemu opieki zdrowotnej. To oczywiście podstawowe zagadnienia, jednak w perspektywie długofalowej najważniejszym wyzwaniem dla systemu jakości jest budowanie kultury jakości.

To między innymi wyjaśnianie uczestnikom systemu, dlaczego zbieranie informacji o zdarzeniach niepożądanych i ich analiza jest tak ważna w procesie podnoszenia jakości świadczeń w naszych szpitalach i innych placówkach opieki zdrowotnej. W trakcie różnego rodzaju spotkań, w których mam okazję uczestniczyć, odnoszę wrażenie, że pojęcie „zdarzenie niepożądane” wiąże się z tylko z odpowiedzialnością karną i napiętnowaniem personelu medycznego. Tymczasem katalog zdarzeń niepożądanych jest szeroki, nie zawsze wiąże się z błędami, a nawet jeśli tak, to ich analiza, nawet w formule anonimowej ma niezwykły walor umożliwiający identyfikowanie problemów w danym podmiocie i wprowadzanie zmian organizacyjnych pozwalających na ich ograniczanie. To się wiąże z szeroko pojętą poprawą bezpieczeństwa pacjentów w naszych szpitalach. Niestety brak zrozumienia wartości analizowania tych danych powoduje lęk środowiska medycznego i trudności we wdrożeniu rzetelnego systemu pozyskiwania tych danych. To jest duże wyzwanie i praca wszystkich osób pracujących na rzecz jakości w ochronie zdrowia.

Kiedy można się spodziewać opublikowania ostatecznej wersji aktów wykonawczych do wskaźników jakości w ochronie zdrowia?

Trudno powiedzieć. Pozostaje cały czas w kontakcie z resortem zdrowia, nie mam jednak wpływu na ich przygotowanie i publikacje..

Jak poprawić komunikację pomiędzy pacjentem a personelem medycznym w szpitalach, aby zwiększyć satysfakcję ze świadczonych usług?

Oczywiście najważniejszy jest proces kształcenia i przekazywanie pozytywnych wzorców przez nauczycieli, mentorów i wszystkich osób, które wdrażają nowe osoby w pracę z pacjentami. Personel medyczny, pracujący, zarządzający placówkami, te wszystkie osoby dają przykład właściwego postępowania. Empatia i umiejętności pracy z ludźmi to przede wszystkim nauka i obserwacja mistrzów.

Jednym z narzędzi wykorzystywanych przy ocenie procesu komunikacji jest analiza wskaźników konsumenckich, poprzez ankietowanie pacjentów. To jest bardzo ważny sygnał dla zarządzających, jakie problemy występują w tym obszarze. W takiej sytuacji, w ramach anonimowych ankiet, pacjenci mają możliwość wyrażenia swojej opinii o jakości komunikacji z personelem.

Obecnie Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia prowadzi pilotaż systemu ankietowania w szpitalach – PASAT IKP, w której testujemy ankietę przygotowaną przez zespół powołany przez Ministra Zdrowia Zarządzeniem z dnia 4 września 2023 r. w sprawie powołania Zespołu do opracowania rekomendacji w zakresie wskaźników jakości opieki zdrowotnej (Dz. Urz. Min. Zdrow. poz. 77.) W ramach pilotażu chcielibyśmy wysłuchać opinii szpitali w nim uczestniczących odnośnie przydatności tej ankiety. Zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w pilotażu, który jest bezpłatny.

Jakie plany na najbliższy rok ma Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia w kontekście poprawy jakości i bezpieczeństwa w polskim systemie ochrony zdrowia?

Oczywiście oprócz realizacji naszych podstawowych zadań, a więc akredytacji i analizy wskaźników jakości, zamierzamy dodatkowo rozwinąć się także w zakresie szkoleń i edukacji. Chcemy wystąpić z szerszą ofertą dla podmiotów leczniczych po wdrożeniu ustawy o jakości. Do 30 czerwca 2024 r. szpitale i wszystkie inne placówki opieki zdrowotnej są zobowiązane do utworzenia wewnętrznego systemu jakości bezpieczeństwa i chcemy mieć dla nich ofertę edukacyjną w tym zakresie. Chcemy również rozwijać nasze projekty typu PASAT Open i ankietowanie. Tu też wchodzą nowe zobowiązania w związku z wejściem ustawy o jakości i od 1 stycznia wszystkie podmioty lecznicze są zobligowane do prowadzenia ankietyzacji w ramach wewnętrznego systemu monitorowania jakości w placówce medycznej.

Mamy też trochę wyzwań organizacyjnych. Kilka dni temu uruchomiliśmy naszą nową stronę internetową www.cmj.gov.pl, która mam nadzieję, w przyjazny sposób poprowadzi Państwa po systemie akredytacji i naszej ofercie. Poza tym przechodzimy całkowicie na system elektronicznej dokumentacji i EZD RP.

Jednym z postulatów Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali jest wdrożenie elektronicznego rejestru zdarzeń niepożądanych w szpitalach, czy jest to możliwe?

Tak, ale wymaga to wiele pracy i zaangażowania w sferze zmiany mentalności uczestników systemu opieki zdrowotnej po stronie wszystkich osób, którym zależy na jakości w opiece zdrowotnej. Wewnętrzny system jakości i bezpieczeństwa wymagany przez ustawodawcę w ustawie o jakości to dopiero pierwszy krok, który mam nadzieję, da podmiotom leczniczym impuls do rozpoczęcia analiz w tym zakresie.

Źródło: materiały prasowe

Czytaj też: Dialog, koordynacja, finansowanie – kierunki zmian w sektorze ochrony zdrowia