Zielona księga ws. starzenia się. Wspieranie solidarności i odpowiedzialności między pokoleniami

Aktywność zawodowa

Rekompensata spadku liczby osób w wieku produkcyjnym, oprócz wydłużenia wieku emerytalnego, równouprawnienia płci i korzystnej zawodowej polityki migracyjnej, wspomnianych w dokumencie, możliwa jest również poprzez dostosowanie miejsc pracy do potrzeb osób starszych i rozwój ich kompetencji. Polska jest krajem o jednym z niższych wskaźników zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata w Europie. Jednocześnie prognozy wskazują, że seniorzy będą aktywnymi uczestnikami rynku pracy z realnym wpływem na jego kształt. Należy przygotować miejsca pracy dla seniorów posiadających oczekiwane kompetencje w rożnym wymiarze czasu pracy (na podstawie różnych form zatrudnienia), a także do innych prostszych prac dla osób bez kompetencji.

Niezwykle ważne jest zapewnienie możliwości kształcenia ustawicznego w celu podniesienia ich kwalifikacji. Niezbędne jest wprowadzanie programów, pozwalających na zachowanie w firmie starszych pracowników, ich wiedzy i doświadczenia poprzez udogodnienia w postaci elastycznego czasu pracy, pracy w mniejszym wymiarze godzinowym czy odpowiednio dostosowanego stanowiska pracy. Konieczne jest przygotowanie ścieżek rozwoju i programów, pozwalających osobom w wieku 55+ na dokształcanie się i rozwijanie kompetencji cyfrowych. Rekomendowane pracodawcom jest także tworzenie zespołów mieszanych wiekowo. Takie grupy służyć mogą nie tylko starszym pracownikom. Młode osoby mogą w ramach takiej współpracy poznać tajniki zawodu, poparte nie tylko wiedzą, ale przede wszystkim latami doświadczenia. Należy również zauważyć, że przedsiębiorcy po 55. roku życia odgrywają bardzo ważną rolę w procesie wzrostu gospodarczego. Należy też podjąć działania mające na celu zachęcanie do rozpoczynania własnej działalności gospodarczej przez osoby w tej grupie wieku. Obecnie jedynie ok. 4% z nich decyduje się na taki krok. Wprowadzenie korzystnych rozwiązań podatkowych w tym zakresie, a także ograniczenie związanych z tym procedur biurokratycznych mogłoby być czynnikiem wzrostu tego wskaźnika.

Edukacja

Oprócz działań nakierowanych na realizację koncepcji life-long learning, istotna wydaje się potrzeba zmian w systemie edukacji – w programie nauczania, wymuszających przygotowanie do starości od najmłodszych lat. W opiniach ekspertów poprawnie przebiegające wychowanie do starości to najlepszy sposób optymalizacji indywidualnego procesu starzenia się. W tym ujęciu wychowanie do starości powinno być traktowane holistycznie, jako kwintesencja wychowania do przyszłości, zarówno w ujęciu postaw wobec osób starszych, jak w ujęciu indywidualnym, umożliwiającym w toku edukacji rozwoju posiadanych zdolności i kompetencji życiowych – rozumianych jako tworzenie swoich własnych strategii radzenia sobie z wyzwaniami życia, nie tylko w młodości, ale także w naturalnym etapie życia jakim jest starość. Jest to możliwe wyłącznie na skutek zmian programowych w programie kształcenia, począwszy od szkoły podstawowej.