Czy polskie szpitale są bezpieczne? Wnioski z programu „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent”

W Senacie odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia. Tematem spotkania było przedstawienie głównych wniosków dotyczących bezpieczeństwa w polskich szpitalach opracowanych na podstawie programu certyfikacyjnego przez Radę Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali. Prace legislacyjne nad projektem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta cały czas trwają. W ostatnim czasie odbyło się pierwsze czytanie, a dokument został skierowany do prac w sejmowej Komisji Zdrowia.

Przewodniczący Rady Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali Paweł Witt  podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia przedstawił wnioski z programu certyfikacyjnego „Bezpieczny Szpital to Bezpieczny Pacjent” oraz rekomendacje Rady Ekspertów dot. koniecznych zmian do projektu ustawy o jakości, który niedawno trafił do Sejmowej Komisji Zdrowia. Podkreślił, że prawie 1/3 placówek medycznych wskazała, że sprzęt bezpieczny stanowi w ich przypadku maksymalnie 15%. Ponad połowa szpitali nie szkoli pracowników w zakresie ekspozycji na leki cytotoksyczne obejmujące procedury zapobiegania im oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych. Prawie połowa szpitali korzysta ze sprzętu bezpiecznego w przygotowywaniu minimum 50% leków, przy czym 16% szpitali w ogóle nie używa sprzętu bezpiecznego przy procedurze przygotowywania leków. Ponad połowa szpitali korzysta z zamkniętych systemów do podawania leków cytotoksycznych w praktycznie każdym przypadku. Natomiast prawie 30% szpitali w ogóle nie korzysta z zamkniętych systemów w zakresie przygotowywania leków cytotoksycznych.

Eksperci zauważyli, iż w projekcie ustawy o jakości i bezpieczeństwie pacjenta nie mówi się o bezpieczeństwie personelu medycznego. – Szpitale to nie tylko pacjenci i budynki, ale także właśnie personel, narażony podczas pracy na różne niebezpieczeństwa. Pracownicy ochrony zdrowia są szczególnie narażeni między innymi na wystąpienie zdarzeń niepożądanych i ekspozycję na materiał biologiczny, zakłucia i zranienia ostrymi narzędziami, kontakt z toksycznymi lekami i stres. Niebezpieczne warunki pracy skutkujące chorobami zawodowymi, urazami i nieobecnością w pracy stanowią ponadto znaczny koszt dla sektora opieki zdrowotnej, nawet 2% wydatków na zdrowie – podkreśla przewodnicząca zespołu ds. Innowacji i ochrony zdrowia senator Agnieszka Gorgoń-Komor. Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali wielokrotnie zwracała uwagę, iż w projekcie ustawy nie uwzględniono kwestii bezpieczeństwa personelu medycznego. Profesor Banasiewicz podkreśla, że „jakość powinna być celem nadrzędnym”.

– Deklaracja „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent” została przygotowana na podstawie dyrektywy UE dotyczącej zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami w szpitalach i innych placówkach ochrony zdrowia. Zmiana procedur, które wpłyną na bezpieczeństwo personelu, jest od początku priorytetem działania Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali. Pod deklaracją podpisało się 63 sygnatariuszy, wymagania techniczne opracował ministerialny zespół ds. bezpieczeństwa szpitali. Certyfikat bezpieczeństwa uzyskały 52 szpitale. W raporcie uwzględniono wyniki analizy przeprowadzonej właśnie w tych placówkach – podkreślił dr n. med. i n. o zdrowiu Paweł Witt, przewodniczący Rady Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali, Wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki.

Elektroniczne rejestry zdarzeń niepożądanych

W trakcie obrad parlamentarnego zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia podkreślono, że priorytetem powinno być zarówno bezpieczeństwo pacjenta, jak i bezpieczeństwo personelu medycznego. Ważne, aby ustanowić konieczność tworzenia elektronicznych rejestrów zdarzeń niepożądanych, obejmujących zarówno zdarzenia z udziałem pacjentów, jak i personelu medycznego. Program certyfikacyjny bezpieczeństwa szpitali wykazał problem w tym zakresie – aż 75 % szpitali nie posiada takiego rejestru w formie elektronicznej. Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali zwraca uwagę, że raportowanie wszystkich zdarzeń niepożądanych powinno się odbywać na każdym szczeblu funkcjonowania placówek. Eksperci wskazali też na potrzebę analizy finansowej związanej z zagadnieniami jakości, czyli jakie koszty pociągają za sobą zdarzenia niepożądane.

Szkolenia

Przewodniczący Rady Ekspertów dr Paweł Witt poinformował, że w raporcie podkreślono ponadto potrzebę edukacji personelu medycznego w kontekście wdrożenia nowych zasad bezpieczeństwa i jakości. Zaproponowano uszczegółowienie w projekcie ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta (z jakiego zakresu szkolenia dla personelu powinny być prowadzone i z jaką częstotliwością). W opinii ekspertów należy je organizować co najmniej raz na kwartał. Zakres szkoleń powinien dotyczyć m.in. ryzyka ekspozycji na materiał biologiczny, ekspozycji na leki cytotoksyczne i prawidłowych praktyk rejestracji zdarzeń niepożądanych z udziałem pracowników i pacjentów.

Czytaj też: Jakie czynniki będą kształtować rynek usług medycznych w 2023 roku?