Inwestycje w publicznej i prywatnej opiece zdrowotnej w latach 2003-2018. Stopień zużycia środków trwałych

Podsumowanie

Wartość środków trwałych w sektorze opieki zdrowotnej w stosunku do tego w całej gospodarce jest stosunkowo niewielka, choć jej udział wzrósł istotnie w omawianym okresie. Zestawienie dotyczące wartości i wskaźników omawianych w niniejszej serii przedstawiono w tab. 10, dodając dynamikę zmian, jakie nastąpiły. Żeby nie posługiwać się cały czas określeniami „wartość środków trwałych” itp., będziemy poniżej mówić o zmianach i rozwoju opieki zdrowotnej – mając na myśli rozwój jej bazy infrastrukturalnej i „narzędziowej”.

Analiza danych przedstawionych w niniejszej serii wskazuje na szereg ciekawych zjawisk, wartych krótkiego omówienia.

Osiągnięta dynamika zmian we wszystkich praktycznie kategoriach jest z pewnością efektem stosunkowo niskiej bazy wyjściowej. Pokazuje to więc, jak fatalnie opieka zdrowotna była finansowana w poprzednim okresie. Biorąc pod uwagę znaczenie zdrowia, można skonstatować, że przed omawianym okresem nie był to obszar, który cieszył się specjalną troską decydentów, skoro ta „waga” przekładała się na tak minimalny udział w gospodarce ogółem. Dalej „szału nie ma”, ale faktem jest, że wzrost był iście imponujący.

Wprowadzenie systemu ubezpieczeniowego, zmiana filozofii płacenia i dopuszczenie prywatnej opieki zdrowotnej do publicznych pieniędzy wyzwoliły niewyobrażalną wręcz przedsiębiorczość i obecnie ta właśnie prywatna opieka zdrowotna stanowi znaczącą część całego systemu. Warto pamiętać, że przed rokiem 1999 sektor ten praktycznie nie istniał, a w każdym razie był nieznaczący. Do jego rozwoju, prócz publicznych środków, przyczyniły się też niezaprzeczalnie środki prywatne. Bogacenie się społeczeństwa i zapewne większa świadomość dotycząca wagi zdrowia sprawiły, że pojawiło się także sporo środków i z tego źródła. Wygląda na to, że sektor prywatny, mimo narzekań na to, że publiczny jest faworyzowany, że NFZ nie płaci za dobrze itp., nie przejmuje się i inwestuje w tempie, które przeczy owym utyskiwaniom. Skoro bowiem jest tak źle, jak twierdzą niektórzy przedstawiciele sektora prywatnego, to dlaczego inwestorzy pakują kolejne potężne kwoty w budowę budynków i ich wyposażenie?

Nie byliśmy w stanie w sposób precyzyjny pokazać wartości środków pochodzących z funduszy unijnych (w tym norweskich i EOG). Wydaje się jednak, że skala przyrostu wartości środków trwałych – znacznie przewyższająca zwiększanie się ilości środków w systemie ochrony zdrowia – jednoznacznie wskazuje, że było to bardzo ważne źródło finansowania rozwoju. Tym też tłumaczymy bardziej niż przyzwoity wzrost zaangażowania środków państwowych i samorządowych. Można bowiem przypuszczać, że konieczność wkładu własnego w możliwe granty unijne wymusiła/skłoniła ww. instytucje do „sypnięcia groszem”. Przypomnijmy przywołaną w pierwszej części cyklu wypowiedź przedstawiciela jednej z firm zajmujących się infrastrukturą, że opieka zdrowotna to jego najlepszy klient. Opierając się na przytoczonych przez nas liczbach, można więc stwierdzić, że zarządzający w ochronie zdrowia (mamy tu na myśli właścicieli jednostek i dyrektorów) chyba nieźle wykorzystali szansę, jaką dało Polsce wejście do Unii. Co ciekawe, kiedy analizowaliśmy wcześniejszy okres – to zaangażowanie nie przedstawiało się imponująco, uzyskane dane skłaniały do stwierdzeń, że publiczni właściciele właściwie wycofywali się z finansowania ochrony zdrowia. Oznaczać to może, że między 1999 a 2003 rokiem nastąpił bardzo silny regres finansowania ochrony zdrowia przez państwo i samorządy.

Porównując wartości pokazane w tab. 10, łatwo zauważyć, że największą (ponad połowę) wartość środków trwałych stanowią „budynki i budowle”, co jest o tyle zrozumiałe, że stanowią one podstawę działalności – bez względu na to, czy w takim budynku znajdują się najnowsze technologie, czy tylko biurko i krzesła do wywiadu z pacjentem. Natomiast najwyższą dynamikę odnotowano w pozycji „środki transportu”. Jest to też jedyna pozycja, w której sektor prywatny bije na głowę sektor publiczny. Powyższe zdaje się jednoznacznie wskazywać, że mamy tu do czynienia z kupowaniem przez właścicieli zakładów opieki zdrowotnej/praktyk samochodów „na firmę”.

Warto też przypomnieć, o czym pisaliśmy w niniejszej serii, że w omawianym okresie nie tylko prywatna ochrona zdrowia rosła jak na drożdżach. Wzrost wartości środków trwałych w publicznym sektorze ochrony zdrowia był półtora razy szybszy niż ten w publicznej gospodarce ogółem. Mało tego, wyprzedzał także ów rozwój w prywatnym sektorze gospodarki.

Po tej dawce bardzo krzepiących wieści na temat rozwoju opieki zdrowotnej, jedna, dość smutna wiadomość. Taka, swego rodzaju, łyżka dziegciu. Posiadane środki trwałe zaczynają się starzeć. I to w bardzo widocznym tempie. Tempie szybszym, niż to ma miejsce w gospodarce ogółem. O ile z budynkami nie jest najgorzej – są najmłodsze i prawie się nie zestarzały, o tyle to, co dzieje się z pozostałymi składowymi, musi budzić niepokój. Wygląda bowiem na to, że zaczynamy zjadać własny ogon. Jeżeli chodzi o środki transportu, to ich zużycie przekroczyło 55% i tutaj starzenie się było najszybsze (tempo wręcz oszałamiające – tym razem, można by rzec: niestety oszałamiające). Cóż, widać, że auta kupione „na firmę” pewnie czas zacząć powoli wymieniać. Natomiast to, co powinno budzić poważne zaniepokojenie, to to, co się stało z maszynami, urządzeniami technicznymi i narzędziami. Już nieco starawe na początku omawianego okresu, postarzały się jeszcze bardziej. 72,7% zużycia… Wygląda na to, że całą Polskę czekają poważne zakupy. Bardzo poważne. Brak dostępu do danych pokazujących podział na sektor publiczny i prywatny nie pozwala ocenić tego, jak owo starzenie się wygląda w tych ww. sektorach. Z pewnością bez sektora prywatnego (mając na względzie dynamikę przebiegu omawianych procesów) sytuacja byłaby gorsza niż obecnie.

Artykuł stanowi IV część cyklu kompleksowo opisującego temat inwestycji w opiece zdrowotnej w latach 2003-2018.

Piśmiennictwo

1. EEA and Norway Grants https://eeagrants.org/countries/poland [dostęp: 05.10.2020].
2. GUS: Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r. Warszawa 2004.
3. GUS: Zdrowie i opieka zdrowotna w 2018 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-ochrona-zdrowia-w-2018-roku,1,9.html [dostęp: 10.05.2020].
4. GUS: Inwestycje i środki trwałe w gospodarce narodowej na lata 2003 i 2018. www.stat.gov.pl [dostęp: 10.05.2020].
5. Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy, https://www.eog.gov.pl/ [dostęp: 05.10.2020].
6. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Mapa Dotacji, https://mapadotacji.gov.pl/ [dostęp: 05.10.2020].
7. OECD: Health Statistics 2020. https://stats.oecd.org/Index.aspx?ThemeTreeId=9# [dostęp: 03.10.2020].
8. Rządowa Rada Ludnościowa: Sytuacja demograficzna Polski – Raport 2003. Warszawa 2004. https://bip.stat.gov.pl/download/gfx/bip/pl/defaultstronaopisowa/135/1/1/bip_raport_rrl_2003.pdf
9. Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U.1997.28.153).
10. Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 29.11.2006 r., nr 217).
11. Ząbek K., Głogowski C., Gierczyński J.: Wydatki na opiekę zdrowotną w Polsce w latach 1999-2003. „Menedżer Zdrowia”, 2003, 5.