Wpływ jakości próbki na wiarygodność wyników badań laboratoryjnych

Przyczyny odrzucenia próbki

Wśród najczęściej wymienianych przyczyn odrzucenia próbki jest hemoliza, czyli uwolnienie wewnątrzkomórkowych komponentów erytrocytów i innych elementów morfotycznych do zewnątrzkomórkowej przestrzeni krwi [13]. W rezultacie w próbce obserwuje się wzrost stężenia tych związków, których zawartość w erytrocytach jest wyższa niż w osoczu. Przykładem jest dehydrogenaza mleczanowa (LDH) oraz aminotransferaza asparaginianowa (AST) [14, 15]. Uszkodzenie błony krwinek czerwonych doprowadza także do zaburzeń w oznaczeniach elektrolitów, uwidaczniających się wzrostem stężenia potasu, zaś spadkiem stężenia sodu oraz chlorków. Hemoliza jest widoczna w surowicy gołym okiem, gdy stężenie hemoglobiny wynosi powyżej 300 mg/l [2, 4]. Hemoliza in vitro może powstawać podczas wszystkich etapów fazy przedanalitycznej: pobieranie (za długo założona staza, trudny dostęp żylny, nieprawidłowe pobranie krwi do strzykawek zamiast użycia systemu zamkniętego, nieprawidłowe mieszanie krwi) -  transport (zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura transportu) oraz przechowywanie próbki (zbyt długi czas od pobrania do wykonania oznaczenia) [4, 6, 16].

Kolejnymi przyczynami odrzucenia próbki są: skrzep w probówce pobranej na antykoagulant (złe wymieszanie  probówki po pobraniu), zbyt mała/duża objętość pobranej krwi względem antykoagulantu oraz uszkodzenie probówki w transporcie [4]. Współczesne analizatory laboratoryjne nie wymagają tak dużej ilości krwi do wykonania oznaczenia, jak miało to miejsce jeszcze parę lat temu. Aktualnie wystarczy niewielka objętość krwi. Zaznaczyć należy jednak, że nie zwalnia to z obowiązku pobierania odpowiedniej ilości materiału do probówek, zgodnie z zaleceniami producenta [5]. Za mała lub zbyt  duża objętość krwi pobranej na antykoagulant dyskwalifikuje próbkę, ponieważ nie...