Roboty chirurgiczne w Polsce – rosnące zapotrzebowanie

NwP: Co Pani ma na myśli?

KK: Musimy oprzeć się na badaniach potwierdzających skuteczność tych robotów, a tych nadal brakuje. Trzeba też stworzyć system oceniający ich przydatność oraz przygotować się odpowiednio na oszczędności wynikające z użycia robotów. Wprowadzenie do użycia takiego urządzenia to ogromna inwestycja – konieczny jest nie tylko zakup robota, ale także np. odpowiednie przystosowanie placówki czy wyszkolenie personelu. Według niemieckich szacunków koszt zabiegu to średnio 2,5 euro dla niemieckiego płatnika. Oszczędności są nierzadko trudne do skwantyfikowania, np. gdy mówimy o poprawie ergonomii pracy czy docelowo mniejszej czasochłonności pracy zaawansowanego personelu medycznego. Istotne jest zatem nie tylko porównanie procedur opartych na robotach z dotychczasową praktyką kliniczną. Konieczne jest również wypracowanie nowych standardów pracy personelu medycznego oraz opieki nad pacjentem. Nie bez znaczenia są również oszczędności związane z szybszym powrotem pacjenta do pracy, mniejszym obciążeniem rodziny opieką nad chorym i wreszcie krótszym pobytem w szpitalu.

NwP: To znaczy?

KK: Przykładowo, jeśli czas pobytu w szpitalu się skraca, trzeba zdecydować, co zrobić z zaoszczędzonym czasem i innymi zasobami; czy wykonać inne zabiegi, jeśli tak, to jakie itp. Moim zdaniem potrzebne są tutaj systemowe rozwiązania, które pomogą szpitalom we wprowadzaniu chirurgicznych robotów. Widzę tutaj ważną rolę państwa, które tego typu inwestycje będzie nadzorowało.

NwP: Co jeszcze państwo mogłoby zrobić?

KK: Po pierwsze, wprowadzić dokładne standardy oceny zapotrzebowania i opłacalności procedur medycznych wspieranych przez roboty. Po drugie, opracować wytyczne odnośnie rejestrów gromadzących dane na ich temat. Celem jest zdobycie wiarygodnej wiedzy na temat skuteczności, ale również bezpieczeństwa. Parę lat temu analizy rekordów FDA (Agencji ds. Żywności i Leków) z lat 2000-2013 ujawniły, że wśród niepożądanych efektów wykorzystania robotów chirurgicznych odnotowano aż 144 przypadki śmiertelne. Naturalnie wzbudziło to wiele kontrowersji. Ponadto, analiza danych pooperacyjnych u ponad 300 onkologicznych pacjentek przypisanych w części do standardowego zabiegu chirurgicznego usunięcia macicy, a w drugiej do operacji małoinwazyjnej z pomocą robota wykazało, iż po 4,5 roku przeżywalność była lepsza właśnie w tej pierwszej grupie. I to o ponad 10 punktów procentowych. Jednak do zupełnie innych wniosków skłaniają wyniki analiz rejestru procedur przy wykorzystaniu robotów w Danii. Analiza ponad 5,654 operacji usunięcia macicy pokazała, iż ryzyko poważnych powikłań było o połowę niższe w przypadku zabiegów wykonanych w oparciu o roboty w stosunku do tradycyjnej chirurgii. Kluczowe są zatem nowe standardy, a także dane i jeszcze raz dane.

NwP: Postęp będzie prawdopodobnie coraz szybszy, więc takie działania będą coraz bardziej potrzebne. W jakim kierunku, Pani zdaniem, będzie zmierzała chirurgiczna robotyka?

KK: Znajdujemy się u progu rewolucji związanej z 5G. W Chinach już dzisiaj z pomocą tej technologii wykonuje się operacje zdalne. W sytuacji braku odpowiedniego personelu na miejscu, takie zabiegi mogą nierzadko ratować ludzkie życie. Inny element to algorytmy decyzyjne, które z pewnością będą mogły przeprowadzić operację dokładniej niż człowiek. Już teraz czasami lepiej sobie radzą, jeśli chodzi o diagnostykę, np. w analizie badań obrazowych. Ponadto, robotyzacja chirurgii wchodzi na nowe poziomy innowacji dzięki wsparciu rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality). Dzięki AR chirurg wykonujący zabieg otrzymuje zdjęcia pozwalające sprawnie monitorować okolice operowanego miejsca. Wówczas chirurg zyskuje również realistyczne, acz wciąż wirtualne obrazy dotyczące realizowanej procedury. AR będzie miała zastosowanie nie tylko w szkoleniu lekarzy, ale również przyszłościowo w leczeniu pacjentów.

NwP: Czy jesteśmy gotowi, aby oddać swoje zdrowie w „ręce” robota?

KK: To będzie wymagało zmiany mentalności. Trzeba zastanowić się nad tym, czy jako pacjenci jesteśmy na to gotowi, a także czy lekarze są gotowi, aby pomagały im roboty. To kwestia zaufania maszynie. Przypomnę – potrzebujemy więcej badań na temat skuteczności medycznych robotów. Należy również oczekiwać, iż pacjenci mogą być nierzadko sami zainteresowani takimi zabiegami, mając na uwadze ich precyzję, ale również mając wiedzę na temat mniejszego ryzyka blizn oraz bólów pooperacyjnych, jak to się dzieje np. przy mastektomii piersi.

NwP: Tymczasem Polska może być nie tylko konsumentem takich urządzeń, ale także producentem. Na przykład w Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii w Zabrzu powstaje Robin Heart – robot przeznaczony do operacji serca. Czy nasz kraj ma duże szanse na sprzedaż takich urządzeń na świecie?

KK: Dlaczego nie? Dzięki temu mamy też duże możliwości promocji Polski. Jednak konkurencja jest ogromna. Potrzebne jest przy tym wparcie państwa, np. w postaci grantów. Jednocześnie, ponownie, niezbędne są dowody naukowe potwierdzające korzyści z zastosowania robota, bo bez nich będziemy niewiarygodni. Co więcej, trzeba stworzyć całą nową ścieżkę leczenia. Robot jest przecież tylko częścią dłuższego procesu terapeutycznego, trwającego od momentu pojawienia się choroby do jej wyleczenia.

Marek Matacz

Źródło: PAP – Nauka w Polsce