Poziom wiedzy Polaków na temat zapalenia płuc

Zapalenie płuc to powszechna na całym świecie choroba dolnych dróg oddechowych. Nowoczesna medycyna jest w stanie leczyć zapalenie płuc z bardzo dobrymi efektami, mimo to ciągle choroba ta jest przyczyną zgonów. W Europie co roku na pneumonię umiera około 120 tysięcy osób, w samej Polsce liczy się około 12 000 zgonów spowodowanych tą chorobą.

Na pozaszpitalne zapalenie płuc w Polsce każdego roku choruje około 300 000 osób, dlatego Instytut LB Medical wraz z Agencją badań rynku i opinii SW Research przeprowadzili badanie „Świadomość Polaków o powikłaniach po zapaleniu płuc”, w którym zapytali Polaków o zapalenie dolnych dróg oddechowych, biorąc pod uwagę etiologię, możliwość zarażenia, objawy choroby, a także powikłania po niedoleczonym zapaleniu płuc. Czy Polacy wiedzą jakie są czynniki ryzyka tej choroby, czym grożą powikłania po niedoleczeniu?

Czynniki ryzyka

Cechy, zachowanie lub stan (np. zdrowia), które zwiększają prawdopodobieństwa zachorowania to czynniki ryzyka. Często czynników ryzyka zachorowania na konkretną chorobę jest kilka. Respondenci zapytani o czynniki ryzyka zapalenia płuc w większości prawidłowo wskazywali palenie tytoniu (62 proc.) i przebywanie w pyłach (52 proc.). Kolejny czynnik – obniżona odporność poprawnie wskazał co drugi ankietowany (48 proc.). O tym, że przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) również należy do czynników ryzyka zapalenia płuc wiedziało 39 proc. Zgodnie, bo tylko po około 30 proc. osób z każdej grupy wiekowej wskazało zaawansowany, podeszły wiek. To bardzo mało, gdyż pneumonia o wiele częściej dotyka osoby w wieku podeszłym (>75. rok życia). Szansa, że na zapalenie dolnych dróg oddechowych zachoruje osoba starsza jest 3 do 4 razy większa niż, że zachoruje osoba młoda. Co piąty Polak uważa, że czynnikiem ryzyka są również uwarunkowania genetyczne, które rzeczywiście mają znaczenie, jeśli np. dotyczą wad wrodzonych układu oddechowego. Cukrzycę i próchnicę jamy ustnej wskazało odpowiednio 9 proc. oraz 7 proc. a przecież specjaliści często komunikują, że właśnie cukrzyca jest jednym z czynników ryzyka. Również po około 7 proc. badanych wskazuje na zupełnie niezwiązane czynniki, np. spożywanie dużej ilości tłuszczów zwierzęcych albo zmiany hormonalne, zaś co siódmy (14 proc.) Polak nie potrafi wskazać żadnego czynnika zwiększającego ryzyko zachorowania na zapalenie płuc. Brak świadomości w tym zakresie jest tym wyższy, im niższy poziom wykształcenia.

Czy wiemy jaka jest etiologia?

W latach 60. wprowadzono pojęcie atypowego zapalenia płuc, które wywoływane jest następującymi patogenami: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia spp. oraz rzadziej Legionella pneumophila. U dzieci w wieku 5-15 lat najczęściej pneumonię powodują bakterie Streptococcus pneumoniae lub właśnie wspomniane bakterie atypowe. Niemal połowa Polaków (51 proc.) wie, że pneumonią (wywołaną wirusem lub bakterią) można się zarazić. Większość zdaje sobie sprawę, że można zarazić się głównie drogą kropelkową. Alarmujące jest to, że prawie co trzecia osoba (33 proc.) uważa, że pneumonią nie można się zarazić. Ten problem dotyczy szczególnie seniorów (50+), gdzie odsetek wskazań wynosi aż 41 proc. Prawdą jest, że nie można zarazić się zapaleniem płuc, ale tylko wtedy, gdy czynnik wywołujący chorobę to pyły, zwłaszcza metali i chemikalia. Co czwarty badany (26 proc.) szukałby przyczyn choroby w dymie papierosowym, a co piąty w kontakcie z chemikaliami (21 proc.). Statystyki potwierdzają, że najczęściej występuje zapalenie dolnych dróg oddechowych powodowane bakterią – dwoinką zapalenia płuc. I właśnie bakterie jako drobnoustrój chorobotwórczy wywołujący zapalenie dolnych dróg oddechowych wymieniło 45 proc. badanych. Aż 16 proc. Polaków nie wie, czy można się zarazić, czy nie. Jednakże, respondenci zapytani o przyczyny zapalenia płuc najczęściej wskazują wirusy (52 proc.), które są przyczyną ok. 20 proc. zachorowań, z czego najczęściej wirusowe zapalenie płuc jest powikłaniem po grypie.

– Analizując wyniki badania zauważamy pewien dysonans. Mimo, iż duża część respondentów zapytanych o czynniki chorobotwórcze poprawnie wskazuje na wirusy i bakterie, to równocześnie aż 33 proc. osób uważa, że zapaleniem dolnych dróg oddechowych nie można się zarazić, a 16 proc. nie wie, czy można się zarazić czy nie. Pokazuje to, jak małą mamy świadomość w społeczeństwie na temat chorób zakaźnych. W czasach pandemii nowego wirusa SARS-CoV-2, kiedy tak dużo i codziennie mówi się o transmisji wirusów z człowieka na człowieka wydawałoby się, że ta wiedza zostanie w końcu w jakimś stopniu wchłonięta przez społeczeństwo. Polacy mają, niestety, nikłą wiedzę na ten temat i wymaga ona usystematyzowania – mówi dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski, mikrobiolog, wirusolog, adiunkt Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Czytaj także: Zapalenie płuc to ogromne zagrożenie