Potrzebne zmiany w leczeniu chorych na raka jajnika

Konieczne zmiany

Specjaliści w dziedzinie ginekologii onkologicznej są zgodni. Aby poprawić skuteczność leczenia raka jajnika w Polsce konieczne jest stworzenie systemu kompleksowej opieki nad pacjentkami i powołanie tzw. Ovarian Cancer Units. Mają to być ośrodki kompleksowej diagnostyki i leczenia raka jajnika.

– W krajach gdzie system opieki zdrowotnej jest zorganizowany w sposób profesjonalny wyniki leczenia raka jajnika są dużo lepsze niż w Polsce – tłumaczy prof. Bidziński, który jako konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej dąży do wprowadzenia tych zmian w życie. Proponowany przez niego system ma być rozwijany m.in. we współpracy z pionem medycyny rodzinnej.

Zgodnie z koncepcją prof. Bidzińskiego, kobiety ze zdiagnozowanym rakiem jajnika powinny trafiać na leczenie nie do przypadkowych placówek medycznych, ale do ośrodków wyposażonych w odpowiedni sprzęt, w których pracują zespoły specjalistów przygotowanych do leczenia chorych na raka jajnika.

– Jest wiele przypadkowych miejsc, w których leczy się raka jajnika. Na przykład w województwie mazowieckim w roku 2020 leczenie raka jajnika prowadziło 27 szpitali. W większości leczono w nich pojedyncze przypadki w ciągu roku – tłumaczy prof. Bidziński. Tymczasem zgodnie z jego szacunkami w województwie mazowieckim takie ośrodki powinny być najwyżej cztery, a w Polsce powinno ich być łącznie około 30, do 35.

– My płacimy bardzo często już nie tylko łzami pacjentów, ale płacimy też bardzo wysokie rachunki za nieefektywne działania w zakresie leczenia raka jajnika. Do naszego Instytutu trafiają pacjentki, które zostały źle zakwalifikowane do leczenia. W onkologii niestety pierwszy błąd jest przeważnie nie do naprawienia. Dlatego moim zadaniem, jako konsultanta krajowego, jest przygotowanie strategii, która będzie dawać pacjentkom szansę na odpowiednie leczenie od samego początku – tłumaczy prof. Bidziński. Dzisiaj chore często na własną rękę muszą szukać specjalistów i pokonywać różne inne problemy, żeby dostać się na leczenie do dobrego ośrodka.

Według prof. Bidzińskiego po diagnozie raka jajnika, która może być wykonywana w szpitalach powiatowych, informacje o chorej powinny być konsultowane z ośrodkiem referencyjnym (zaliczanym do Ovarian Cancer Units). W razie potrzeby pacjentka powinna być do niego kierowana w ciągu 24, a najwyżej 48 godzin.

Prof. Bidziński ocenia, że gdyby proponowany przez niego system zaczął działać, to udałoby się poprawić skuteczność leczenia chorych na raka jajnika, mierzoną czasem do nawrotu choroby oraz ogólnymi przeżyciami pacjentek.

Nowe leki – nowe nadzieje

Po operacji chirurgicznej chore na raka jajnika otrzymują chemioterapię. Większość z nich bardzo dobrze reaguje na chemioterapię pochodnymi platyny. Jednak u 80-85 proc. pacjentek po pewnym czasie dochodzi do nawrotu nowotworu i muszą one otrzymać kolejne cykle chemioterapii.

– To jest największy problem z tą chorobą. Chociaż u wielu kobiet z zaawansowanym rakiem jajnika udaje nam się uzyskać tzw. całkowitą remisję choroby dzięki połączeniu chirurgii i chemioterapii, to niestety u większości z nich ta choroba wraca. Jednak ostatnie lata przyniosły pacjentkom nową nadzieję – nowe leki podtrzymujące remisję – mówi prof. Blecharz. Są one bardzo skuteczne w zapobieganiu nawrotom raka jajnika. Należą do nich: bewacyzumab oraz nowsze, dużo bardziej aktywne i skuteczniejsze leki z grupy inhibitorów PARP.

Inhibitory PARP dają najlepsze efekty u pacjentek z rakiem jajnika i mutacjami w genach BRCA1 i BRCA2. – Ale wykazują swoją aktywność praktycznie u wszystkich chorych z rakiem jajnika – chociaż w pewnych grupach większą, a w pewnych mniejszą – tłumaczy prof. Blecharz.

Polskie pacjentki z zaawansowanym rakiem jajnika mają od kilku lat możliwość leczenia jednym z inhibitorów PARP (olaparibem) w drugiej i kolejnych liniach leczenia. Muszą jednak mieć raka tzw. surowiczego, wysoko zróżnicowanego, a chora musi mieć potwierdzoną mutację w genach BRCA1, BRCA2 i wcześniej uzyskać odpowiedź na chemioterapię analogami platyny. Co ważne, od maja 2021 r. olaparib może być także stosowany u pacjentek z nowo rozpoznanym rakiem jajnika, jeśli zareagowały one na chemioterapię i mają mutacje w genach BRCA.

Problem w tym, że u większości – bo u ok 65-70 proc. – pacjentek z rakiem jajnika nie stwierdza się mutacji w tych genach. Te chore wciąż nie mają dostępu do inhibitorów PARP, które mogłyby znacznie wydłużyć czas remisji i opóźnić nawrót raka.

Z badań klinicznych (PRIMA, NOVA) wynika, że inhibitor PARP o nazwie niraparib przynosi korzyści wszystkim pacjentkom, niezależnie od statusu mutacji w genach BRCA oraz w innych genach homologicznej rekombinacji. I to zarówno w leczeniu podtrzymującym w I linii, jak i w II linii terapii. Lek wydłuża czas do nawrotu choroby.

– Postęp w leczeniu raka jajnika dokonuje się dzięki dostępowi do różnych terapii na różnych etapach leczenia. Mając pewne portfolio leków, my pacjentkę możemy prowadzić bardzo skutecznie nawet przez jej nawroty. W przypadku chorych bez mutacji dostęp do leków jest bardzo ograniczony. Wymaga w niektórych przypadkach pisania indywidualnych wniosków, a w niektórych przypadkach w ogóle jest na razie niemożliwy – tłumaczy prof. Blecharz.

Dodatkowym problemem jest to, że w Polsce jedynie około 30 proc. pacjentek z zaawansowanym rakiem jajnika ma przeprowadzane badanie genetyczne, które określa status mutacji w genach BRCA.

– W obecnych warunkach refundacyjnych w Polsce pozostałe około 70 proc. kobiet, które nie ma wykonanych badań genetycznych, traci szansę na leczenie inhibitorami PARP – podsumowuje prof. Blecharz.

Źródło: materiały prasowe