Popularność programu Profilaktyka 40 PLUS. Ilu Polaków skorzystało z badań?

1 lipca 2021 roku ruszył program „Profilaktyka 40 PLUS”. W 2022 r. zrealizowana została jego kolejna edycja. Osoby, które ukończyły 40. rok życia, mogą dzięki niemu wykonać pakiet całkowicie bezpłatnych badań profilaktycznych. Choć skorzystanie z programu jest łatwe, a wszystkie kroki oprócz wizyty w placówce diagnostycznej można wykonać zdalnie, niewielu Polaków zgłasza się na badania. Eksperci MedTech Polska są zaniepokojeni, ponieważ z 20 milionów uprawnionych osób z programu skorzystało niewiele ponad 1,5 miliona.

Z danych NFZ udostępnionych dla MedTech Polska wynika, że od początku programu do dnia 16 stycznia 2023 liczba skierowań podjętych do realizacji i zrealizowanych wynosi jedynie 1 531 776. To bardzo niewiele, biorąc pod uwagę fakt, że uprawnionych do skorzystania z programu jest blisko 20 milionów Polaków. Dane te niepokoją tym bardziej, że po 40. roku życia wartość podstawowych badań diagnostycznych jest nie do przecenienia.

Profilaktyka 40 PLUS – dlaczego to takie ważne?

Medycyna laboratoryjna może, i nie ma w tym przesady, uratować życie. Wiele chorób, których ryzyko wzrasta po 40-tce, początkowo nie daje żadnych objawów lub są one niewielkie i mało uciążliwe. To często sprawia, że – przekonani o tym, że jesteśmy w pełni zdrowi, skoro czujemy się dobrze – badania profilaktyczne odkładamy lub, co gorsza, nie wykonujemy ich wcale. Tymczasem jedynie wykonanie badań laboratoryjnych umożliwia postawienie diagnozy na wczesnym etapie rozwoju choroby, dzięki czemu można nie tylko wcześnie rozpocząć leczenie, ale także znacznie zwiększyć jego skuteczność. Tylko medycyna laboratoryjna umożliwia uzyskanie pełnej informacji diagnostycznej, niezbędnej do wdrożenia skutecznego leczenia. Dzięki morfologii można we wczesnej fazie wykryć m.in. zaburzenia odporności i choroby autoimmunologiczne oraz niedokrwistość, a także niektóre nowotwory. Analiza próbki moczu umożliwia wykrycie, w tym we wczesnej fazie, chorób nerek, dróg moczowych, a także powikłań związanych z już zdiagnozowaną cukrzycą, otyłością i nadciśnieniem tętniczym. Oznaczenie stężenia glukozy zwiększa zaś prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia cukrzycy typu 2.

W ramach programu, po pobraniu od pacjenta stosownych próbek, laboratorium wykonuje pomiary w zakresie: morfologii, stężenia cholesterolu całkowitego, stężenia glukozy we krwi oraz poziomu kwasu moczowego i kreatyniny we krwi. Diagnosta oznacza także próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP, a dla mężczyzn dodatkowo PSA – swoisty antygen dla stercza. Program obejmuje również badanie ogólne moczu oraz badanie na krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT). Wykonywane są także: pomiar ciśnienia tętniczego, masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).

Polacy wykonują za mało badań

Według badania „Dlaczego się nie badamy? Profilaktyka nowotworowa Polek i Polaków” z listopada 2022 r. 19 proc. Polaków uważa, że profilaktyka nie uratuje im życia. Nie dziwi więc, że aż 64% badanych nie wykonuje regularnych badań profilaktycznych w kierunku nowotworów. Taka niepokojąca tendencja znajduje niestety odzwierciedlenie także w statystykach dotyczących badań profilaktycznych dla osób po 40. roku życia.

– Dane z lutego 2022 pokazują, że w ramach programu „Profilaktyka 40 PLUS” wygenerowano ponad 760 tys. e-skierowań, z czego tylko ok. 350 tys. zostało zrealizowanych. Oczywiście najważniejszą konsekwencją zaniechania w zakresie profilaktyki jest nasze zdrowie, ale nie bez znaczenia pozostaje też fakt, że ograniczona profilaktyka odbija się także na budżecie. Jak wynika z raportu MedTech Polska z 2017 zwiększenie ilości wykonywanych badań laboratoryjnych prócz oczywistej korzyści dla pacjentów związanej z wczesnym rozpoznaniem wielu chorób może przynieść także wyraźne oszczędności dla budżetu. Przykładowo, gdyby wykonywanych badań poziomu glukozy było o 25% więcej, dzięki uzyskanym w ten sposób informacjom diagnostycznym roczne oszczędności NFZ z tytułu kosztów leczenia cukrzycy wyniosłyby blisko 0,5 mld PLN rocznie – mówi Jarosław Wyligała, prezes Zarządu MedTech Polska.

Profilaktyka opłaca się więc wszystkim. Dlatego tak ważne jest ciągłe zwiększanie świadomości dostępności w pełni bezpłatnych badań i wśród społeczeństwa, i wśród lekarzy, którzy jako pierwsi mogliby nie tylko informować pacjentów o jego istnieniu, ale też zachęcać do skorzystania.

Czytaj też: Czy polskie szpitale są bezpieczne? Wnioski z programu „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent”