„Polskie zdrowie 2.0” – raport PAN o poszukiwaniu dodatkowych mechanizmów i źródeł finansowania systemu ochrony zdrowia na lata 2023-2027

Drugą kwestią jest sposób pobierania składki zdrowotnej. Postulat w tym zakresie można określić jako potrzebę jej demokratyzacji lub wprowadzenia jednolitych zasad płacenia obowiązujących wszystkich beneficjentów systemu opieki zdrowotnej. Obecnie główny ciężar jego utrzymania spoczywa praktycznie na pracownikach sfery budżetowej (poza służbami mundurowymi) i zatrudnionych w przedsiębiorstwach samorządowych i państwowych.

W celu zwiększenia strumienia środków autorzy proponują wprowadzenie tzw. zasady solidaryzmu dochodowego. I to jest propozycja dość dyskusyjna. Podstawą naliczania składki bowiem powinny być wszystkie dochody gospodarstwa rodzinnego, nie tylko te pochodzące z pracy najemnej – wynagrodzenia czy ich pochodne, emerytury i renty, ale także dochody z kapitału. Fundamentem tego założenia jest oczywista konstatacja, że zdolności finansowe płatników nie zależą od źródła pochodzenia dochodów, lecz tzw. dochodu dyspozycyjnego, faktycznie posiadanego. I to właśnie on powinien stanowić podstawę wymiaru naliczania składki zdrowotnej. Na tej podstawie np. w Niemczech wyższą składkę płacą zamożni rentierzy, ale tylko zawierając dodatkowe dobrowolne ubezpieczenia.

Konieczne jest wprowadzenie mechanizmu normalnego, ujednoliconego co do wysokości, poboru składki zdrowotnej w stosunku do pozostałych relatywnie licznych grup zawodowych, jak np. księża czy przede wszystkim rolnicy. Autorzy słusznie zwracają uwagę na fakt, iż obciążenie rolników składką w wysokości 1 zł od 1 ha przeliczeniowego, naliczanej dopiero od areału 6 ha, trudno uznać za adekwatne do poziomu otrzymywanych usług, bez względu na faktyczną i subiektywną ocenę funkcjonowania publicznego systemu ochrony zdrowia. Te przywileje powinny zostać zlikwidowane. W konsekwencji jest to zatem postulat praktycznej likwidacji KRUS.