Trwają prace nad personalizowaną szczepionką komórkową na raka płuc

Wstępne, nieopublikowane jeszcze prace (prowadzone na razie in vitro oraz in vivo na zwierzętach) sugerują, że takie odsiane przez naukowców limfocyty selektywnie niszczą komórki nowotworowe, tolerując jednocześnie komórki zdrowe i prawidłowe. Podobnie intensywnego efektu terapeutycznego nie można osiągnąć stosując przypadkowe komórki układu immunologicznego – relacjonuje badaczka.

Prof. Marek-Trzonkowska i jej mąż, laureat Nagrody FNP prof. Piotr Trzonkowski, mają doświadczenie w badaniach nad personalizowanymi terapiami przy wykorzystaniu komórek odpornościowych pobranych z krwi. Założona przez nich spółka PolTREG prowadzi prace nad tzw. terapią TREG dla dzieci z cukrzycą typu 1. W chorobie tej układ odpornościowy błędnie rozpoznaje trzustkę jako coś obcego i zaczyna ją niszczyć. Jedną z przyczyn tej agresji może być niedobór lub nieprawidłowe funkcjonowanie komórek określanych jako limfocyty T regulatorowe. Terapia opracowana przez Polaków polega właśnie na pobraniu z krwi pacjenta jego komórek tego typu – i namnożeniu ich, aby chroniły trzustkę.

Teraz podobny mechanizm tworzenia terapii prof. Marek-Trzonkowska chce zastosować do walki z rakiem. W tym jednak wypadku we krwi pacjenta trzeba znajdować populacje limfocytów T o zupełnie innych funkcjach, niż w przypadku terapii TREG.

Poważnym wyzwaniem jest to, jak znaleźć w krwi komórki, które ruszą do walki z nowotworem.

Tłumaczy, że jej zespół w Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi próbuje zrozumieć, czym różni się działanie „skorumpowanych” limfocytów w okolicy raka od „uczciwych” limfocytów we krwi. Idąc niejako na skróty, selekcjonują komórki o działaniu przeciwnowotworowym nie wiedząc, jakie wyjątkowe cechy nowotworu rozpoznają. Równolegle pracują jednak nad precyzyjnymi metodami identyfikacji specyficznych antygenów nowotworowych, czyli takich, które pozwolą wziąć raka na celownik.

– Opracowaliśmy już algorytm, który umożliwia identyfikację oraz wysortowanie komórek rozpoznających nowotwór – deklaruje badaczka.

Na razie trwa faza badań przedklinicznych – na myszach. Dyrektor centrum ma nadzieję, że do fazy pierwszych badań klinicznych można będzie przejść w ciągu najbliższych pięciu lat.

Międzynarodowe Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi przy UG to Międzynarodowa Agenda Badawcza finansowana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Centrum powołano w 2017 r., na jego działanie przeznaczono grant w wysokości ponad 41 mln zł.

Źródło: PAP Nauka w Polsce/ autorka: Ludwika Tomala