Raport: stan polskiej radioterapii

Ponad 99 tysięcy pacjentów było w zeszłym roku leczonych w Polsce za pomocą radioterapii. To o 6,5 tysiąca więcej niż w 2021 roku i o ponad 7,7 tysiąca więcej niż w 2020 roku! Wzrosła również liczba lekarzy specjalistów radioterapii onkologicznej, fizyków medycznych i techników elektro-radiologii. Czy to oznacza, że każdy pacjent kwalifikujący się do leczenia promieniami ma już do niego równy dostęp?

Z „Raportu na temat stanu radioterapii w Polsce na dzień 31.12.2022 r.” opracowanego przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie radioterapii onkologicznej (na podstawie informacji przekazanych przez dyrektorów ośrodków onkologicznych, kierowników zakładów radioterapii oraz konsultantów wojewódzkich w dziedzinie radioterapii onkologicznej) wynika, że w ubiegłym roku, w 52 ośrodkach radioterapii na terenie całego kraju, promieniowaniem jonizującym leczonych było 99 016 pacjentów. Liczba ośrodków nie zwiększyła się, ale udało im się pozyskać więcej specjalistów. Na koniec 2022 r. zatrudniały 654 lekarzy specjalistów radioterapii onkologicznej – o 20 (3%) więcej niż rok wcześniej, 505 fizyków medycznych – o 10 (5%) więcej i 1132 techników elektro-radiologii – o 4% więcej niż w 2021 r.

Do radioterapii kwalifikuje się 2/3 chorych, ale leczonych jest mniej

Radioterapia (RT), czyli leczenie promieniowaniem jonizującym, nazywane potocznie napromienianiem, jest – obok chirurgii i farmakoterapii – jedną z podstawowych metod leczenia onkologicznego. Wykorzystywana jest samodzielnie (m.in. u chorych, u których trudna lokalizacja guza nowotworowego uniemożliwia przeprowadzenie klasycznego zabiegu chirurgicznego) lub stanowi integralną część leczenia skojarzonego z chirurgią, chemioterapią i innymi metodami leczenia farmakologicznego.

– Powszechnie przyjmuje się, że udział radioterapii w leczeniu chorych na nowotwory złośliwe powinien dotyczyć około 2/3 wszystkich przypadków. Mimo że rokrocznie zwiększa się liczba napromienianych pacjentów – w ciągu ostatnich 5 lat notuje się 10-procentowy przyrost – to w Polsce wskaźnik ten nie przekracza 50-55 proc, co oznacza, że 10-15 proc. chorych nie korzysta z tej metody leczenia – mówi prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski, krajowy konsultant w dziedzinie radioterapii onkologicznej, dyrektor gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego.

Na pytanie, dlaczego co dziesiąty pacjent kwalifikujący się do leczenia promieniami nie korzysta z tej metody leczenia, prof. Krzysztof Składowski odpowiada, że jedną z głównych przyczyn jest nierównomierny dostęp do pełnoprofilowych ośrodków radioterapii dysponujących pełnym wachlarzem metod napromieniania, które skupione są w dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Metropolia Śląsko-Zagłębiowska, Poznań, czy Trójmiasto. W bardzo dużym stopniu przyczynia się do tego również niewystarczająca edukacja onkologiczna lekarzy.

– Liczne i wieloletnie obserwacje, pochodzące między innymi z okresu epidemii COVID-19, pokazują, że diagnostyka ukierunkowana na potwierdzenie bądź wykluczenie nowotworu złośliwego realizowana w podstawowej opiece zdrowotnej i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej jest niewydolna. Jedynym skutecznym rozwiązaniem tego problemu wydaje się konsekwentna realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej i skuteczne wdrażanie Krajowej Sieci Onkologicznej – dodaje prof. Krzysztof Składowski.

Dzięki konsekwentnej realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej udało się wymienić stare, ponad 10-letnie aparaty do radioterapii. Mimo to pod względem wyposażenia aparaturowego do radioterapii Polska nadal odbiega od czołówki krajów Europy Zachodniej, do której należą: Niemcy, Francja, Holandia, Belgia, Włochy, Wielka Brytania i Szwecja. Wśród krajów Unii Europejskiej plasujemy się na średnim poziomie.

Czytaj też: Jakie problemy i wyzwania stoją aktualnie przed polską diagnostyką laboratoryjną?