Prezes NFZ: na zabiegach robotowych powinien skorzystać system ochrony zdrowia – przez racjonalizację kosztów

– Z zabiegów robotowych korzystają przede wszystkim pacjenci, ale powinien również skorzystać system ochrony zdrowia – przez racjonalizację kosztów – podkreślił prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Filip Nowak.

Refundacja chirurgii robotowej przez NFZ

NFZ obecnie finansuje zabiegi chirurgii robotowej w przypadku nowotworów prostaty, jelita grubego oraz macicy. W lipcu 2024 roku obniżono wycenę prostatektomii z asystą robota z 32,7 tys. zł do 28,1 tys. zł, zbliżając ją do kosztu zabiegu laparoskopowego, który wynosi około 27 tys. zł – wynika z informacji przedstawionych przez Fundusz.

Filip Nowak zaznaczył, że choć technologia robotowa przynosi ewidentne korzyści pacjentom, równie istotne jest, by sprzyjała efektywnemu zarządzaniu środkami w systemie ochrony zdrowia.

Taryfikacja a realne koszty

Magdalena Dzierwa, dyrektor Wydziału Taryfikacji w AOTMiT, wyjaśniła, że ustalanie taryf ma na celu dostosowanie wycen do rzeczywistych kosztów ponoszonych przez placówki. Dodała, że nie zawsze wiąże się to ze wzrostem wartości wycen – w niektórych przypadkach, jak przy prostatektomii robotowej, może dojść do obniżenia stawek.

W jej ocenie spadek kosztów był możliwy m.in. dzięki zwiększeniu liczby ośrodków wykonujących tego typu operacje, co sprzyja konkurencji i lepszym warunkom negocjacyjnym przy zakupie usług i sprzętu. Wpływ miały również większe doświadczenie zespołów oraz standaryzacja procedur, co skróciło czas trwania zabiegów.

Dzierwa podkreśliła też, że ośrodki wykonujące więcej niż jeden rodzaj zabiegów robotowych (np. w przypadku raka macicy czy jelita grubego) mogą rozłożyć koszty stałe na większą liczbę świadczeń, co dodatkowo wpływa na ich opłacalność.

Analizy i przyszłe rekomendacje

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji przeanalizowała również koszty zabiegów robotowych w leczeniu raka macicy i jelita grubego. Jednak – jak zaznaczono – do podjęcia ostatecznych decyzji potrzebne są dane z dłuższego okresu realizacji tych świadczeń.

Obecnie AOTMiT pracuje nad rekomendacjami dotyczącymi operacji z użyciem robota przy nowotworach płuca – dokument ma być gotowy do końca lipca. Z kolei rekomendacje dla zabiegów przy nowotworach nerki planowane są na wrzesień. W planie taryfikacyjnym na 2026 rok uwzględniono wszystkie procedury, w których znaczącą część kosztów stanowią wyroby medyczne – w tym roboty chirurgiczne.

Rentowność i statystyki

Prezes NFZ wskazał, że próg opłacalności dla prostatektomii robotowej to około 150 zabiegów rocznie. W 2024 roku tylko 25 z 45 ośrodków przekroczyło ten próg. Nowak zauważył, że ze względu na stabilną liczbę zachorowań na raka prostaty nie należy oczekiwać wzrostu liczby placówek przekraczających tę granicę.

Zgodnie z rozporządzeniem z 2022 roku roczny koszt zabiegów miał wynosić między 12,5 a 25 mln zł i obejmować 14 ośrodków. Tymczasem w 2024 roku wartość refundacji przekroczyła 272 mln zł.

NFZ przeanalizował dane dotyczące zabiegów prostatektomii wykonanych od października 2022 r. do marca 2025 r., z podziałem na trzy metody:

• otwartą (10%),
• laparoskopową (28%),
• z użyciem robota (62%).

Nie stwierdzono istotnych różnic między metodą laparoskopową a robotową pod względem zakażeń pooperacyjnych i śmiertelności w ciągu 30 dni od zabiegu. Różnice w zakresie rehospitalizacji, zarówno ogólnej, jak i związanej z zabiegiem, a także przetoczeń krwi, oscylowały w granicach 0,9-1,5%.

Nowoczesna technologia zyskuje na popularności

Chirurgia robotowa jest powszechnie stosowana na świecie od ponad 20 lat, a w Polsce jej zastosowanie również dynamicznie rośnie. Obecnie NFZ finansuje trzy rodzaje zabiegów z jej wykorzystaniem:

• operacje raka prostaty (od 1 kwietnia 2022 r.),
• raka jelita grubego,
• raka macicy (od 1 sierpnia 2023 r.).

Zakres możliwości robotów chirurgicznych jest jednak znacznie szerszy – technologia ta może być wykorzystana także w zabiegach dotyczących trzustki, wątroby, dróg żółciowych czy żołądka.

Zabiegi przeprowadzane z pomocą robota są mniej inwazyjne, umożliwiają precyzyjne działania w trójwymiarowym obrazie, z dużym powiększeniem. Przekłada się to na mniejszy ubytek krwi, mniejszą liczbę nacięć, szybszy powrót pacjenta do zdrowia i krótszy czas hospitalizacji.

Czytaj także: Monitorowanie zasobów ma poprawić jakość opieki w ochronie zdrowia