Jak zapobiec kolejnym epidemiom chorób zakaźnych? Eksperci komentują
– Istotny jest powszechny dostęp do diagnostyki. To jeden z najważniejszych elementów skutecznego leczenia chorób zakaźnych. Bardzo ważna jest również jakość badań mikrobiologicznych – oświadczyła prof. Barbara Bożena Dołęgowska, konsultant krajowa w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej. – Diagnostyka mikrobiologiczna to także wąsko specjalizujące się laboratoria, które realizują badania dla pacjentów w konkretnych jednostkach ochrony zdrowia, tj. w diagnostyce grzybicy, chorób skóry czy chorób przenoszonych drogą płciową – dodała profesor. Przypomniała, że w Polsce funkcjonuje ok. 600 laboratoriów mikrobiologicznych i kilka tysięcy pozostałych laboratoriów medycznych, które są dobrze przygotowane do pomocy lekarzom i pacjentom w diagnostyce chorób zakaźnych.
Z kolei prof. Andrzej Horban, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych, wskazywał na niski poziom wiedzy o zagrożeniach pandemicznych w społeczeństwie.
– Kluczowe są działania profilaktyczne, komunikacja i edukacja. Trzeba budować świadomość o rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, ale także przypominać, że mamy leki antywirusowe, które działają. To jest postęp, który udał nam się w ostatnich miesiącach – przypomniał profesor.
Uczestnicy debaty mówili o skutkach pandemii – zarówno tych ekonomicznych, społecznych, jak i zdrowotnych, które Polacy odczuwają do dziś.
– Coraz bardziej zaczynamy też dostrzegać zagrożenie, jakie sprawiają inne choroby zakaźne, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV), zakażenie wirusem grypy, HPV czy HIV – mówił prof. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego.
Dodatkowo duże znaczenie w rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych ma kryzys migracyjny w postaci napływu obywateli Ukrainy. Z danych epidemiologicznych wynika, że częstość występowania chorób zakaźnych, takich jak gruźlica, HIV/AIDS i wirusowe zapalenie wątroby typu C, jest na Ukrainie znacznie wyższa, niż w krajach Unii Europejskiej. Badania przesiewowe oraz szybka diagnostyka chorób zakaźnych mają kluczowe znaczenie dla ograniczenia rozprzestrzeniania się infekcji.
Temat zakażeń oraz diagnostyki HIV był jednym z wątków dyskusji wśród uczestników debaty. Dr Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, przypomniała, że dzięki finansowaniu przez Ministerstwo Zdrowia w Polsce od lat 90. działa systematycznie rozwijana sieć punktów konsultacyjno-diagnostycznych, gdzie specjaliści bezpłatnie i anonimowo bez skierowania mogą wykonać testy w kierunku HIV. Punkty stanowią modelowy przykład współpracy pomiędzy stroną rządową i organizacjami pozarządowymi.
– Punkty skierowane są do określonej populacji, charakteryzują się najwyższym poziomem ryzykownych zachowań. Przed pandemią ilość osób korzystających z tych punktów wzrosła do 42 tys. rocznie. Dzięki dodatkowemu finansowaniu w punktach konsultacyjnych istnieje możliwość testowania w kierunku HCV i kiły – relacjonowała dyrektor.
– Obecnie na rynku jest dostępna cała gama wyrobów medycznych do samodzielnego testowania się w kierunku HIV – powiedział dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. walki z COVID-19 oraz dyrektor Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji w Warszawie. – Następuje zmiana podejścia, że to pacjent samodzielnie może się zbadać, ale wyniki wykonanego testu powinny być dostępne w systemie. Bez badania potwierdzającego rozpoznanie, nie da się skutecznie leczyć – dodał ekspert.
– Pamiętajmy, że pewne choroby zakaźne, na przykład odra czy polio, mogą wrócić i powinniśmy sobie z tego zdawać sprawę – zaznaczył prof. Krzysztof Tomasiewicz, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. – Warto pamiętać, że powikłania chorób zakaźnych generują ogromne koszty. Dlatego tak istotna jest edukacja, zwłaszcza w kwestiach obowiązkowych szczepień – podkreślił, przypominając, iż takie szczepienia ma wykonane zaledwie 90 proc. Polaków.
Wczesne zdiagnozowanie zakażenia HCV daje praktycznie u 100% pacjentów możliwość zahamowania procesu chorobowego i ograniczenia długofalowych następstw zakażenia. W tym celu kluczowe jest wprowadzenie badań populacyjnych, w ramach których każdy pacjent POZ miałby przynajmniej raz w życiu wykonany test anty-HCV. Polska jest jednym z nielicznych krajów w UE, gdzie nie funkcjonuje skoordynowany program profilaktyki, wczesnego wykrywania WZW C.
– Wykrywanie HCV i HIV za pomocą programów skriningowych jest kluczowe. Nie należy szukać objawów. Pacjenta trzeba zdiagnozować wcześniej – mówił prof. Krzysztof Tomasiewicz. – Udział POZ w tym przypadku jest nie do przecenienia – dodał.
Podobnego zdania jest prof. Robert Flisiak, prezes Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.
– Od lat zabiegamy, aby testowanie w kierunku HCV było dostępne w warunkach POZ. Szybkie wykonanie testu w kierunku HCV i HIV, to szybkie przekazanie pacjenta do leczenia, co mogłoby rozwiązać problem ww. chorób zakaźnych. W więzieniach jest największy odsetek zakażonych wirusem HCV. Rekomendacje Polskiej Grupy HCV wskazują ww. grupę, która w pierwszej kolejności ma być testowana i leczona. Zawnioskowany został uproszczony program lekowy HCV pod program leczenia osadzonych, jednak nadal nie ma decyzji Ministerstwa Zdrowia w tej sprawie – mówił profesor.
Czytaj też: Usługa e-zdrowie zostanie rozbudowana jeszcze w tym roku?