Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy
Skuteczna broń przeciw HPV
Szczepionki te są skuteczne, bezpieczne i dobrze tolerowane, dlatego na całym świecie podano dotąd już ponad 270 mln dawek (13). Polska do końca października ubiegłego roku była jednym z nielicznych krajów, które nie zdecydowały się na powszechne szczepienie nastolatków przeciwko HPV lub przynajmniej na częściową jego refundację. Tylko niektóre samorządy lokalne finansowały akcje szczepień dziewcząt, czasem też chłopców. 1 listopada 2021 dołączyliśmy jednak do ponad 100 krajów, które szczepienia przeciw HPV prowadzą: preparat przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka typu 16 i 18 o nazwie Cervarix znalazł się na liście leków refundowanych. Refundacja obejmuje wszystkie zarejestrowane wskazania, tj. „u osób od ukończenia 9. roku życia do profilaktyki zmian przednowotworowych narządów płciowych i odbytu (szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu) oraz raka szyjki macicy i raka odbytu związanych przyczynowo z określonymi onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) (14).
Zgodnie z rekomendacją Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, z uwagi na małą popularność szczepień
w Polsce (co dobitnie ilustrują szczepienia przeciw COVID-19) rozpoczęto program szczepień przeciw HPV od częściowej refundacji, a dopiero kolejnym krokiem będzie wdrożenie programu populacyjnego dla określonej grupy wiekowej. Obecnie więc wszyscy zainteresowani pacjenci mogą kupić szczepionkę za 50-procentową odpłatnością.
Refundowana szczepionka Cervarix, zarejestrowana w Europie w 2007 roku, „należy do grupy szczepionek inaktywowanych (zabitych). Zawiera białka L1 wirusa brodawczaka ludzkiego typu 16 i 18 w postaci niezakaźnych cząstek wirusopodobnych (virus-like particles – VLP), uzyskiwane z wykorzystaniem technologii rekombinacji DNA (system ekspresji bakulowirusa). W jej skład wchodzi adiuwant, jakim jest uwodniony wodorotlenek glinu Al(OH) oraz innowacyjny adiuwant AS04, zawierający 3-O-deacylo-4’-monofosforylolipid A (MPL). Osobom w wieku od 9 do 14 lat włącznie (do 15. urodzin) zalecane jest podanie 2 dawek w odstępie od 5 do 13 miesięcy. U osób w wieku 15 lat i powyżej zalecane są trzy dawki podawane w 0, 1 i 6 miesiącu (15).
Ryzyko zakażenia mniejsze o 90 procent
Już wcześniej podkreślano, że w krajach prowadzących profilaktykę pierwotną przeciw HPV szczepienia dają znakomite efekty: ryzyko infekcji HPV spada w bardzo znaczącym stopniu. 3 listopada 2021 r. czasopismo „The Lancet” opublikowało wyniki badań prowadzonych w Anglii. Refundowane szczepienie przeciw HPV oferuje się tam dziewczętom już od 2008 roku (od dwóch lat szczepionka jest także oferowana młodym chłopcom). Analizy dowiodły, że szczepienie w pierwszych kohortach dziewcząt włączonych do programu zmniejszyło występowanie raka szyjki macicy w tej grupie o 87 proc., w ogromnym stopniu zapobiegło też stanom przedrakowym. Oszacowano, że program szczepień przeciw HPV zapobiegł
w populacji dzisiejszych 20-latek ok. 450 nowotworom i 17 200 stanom przedrakowym. Z każdym rokiem te liczby będą większe, bo wraz z wiekiem tej grupy zwiększałoby się ryzyko zachorowania na raka (16).
Zdaniem WHO, dzięki kompleksowej profilaktyce (zwłaszcza pierwotnej, czyli szczepieniu przeciw HPV), badaniom przesiewowym i leczeniu, raka szyjki macicy można wyeliminować z problemów zdrowia publicznego już w ciągu jednego pokolenia (17). Jeśli natomiast nie potraktujemy poważnie profilaktyki i diagnostyki, w Polsce na ten nowotwór codziennie będą umierać kolejne kobiety.
Źródło: materiały prasowe
Przypisy:
- Dane za 2018 rok, cyt. za: Nie daj się rakowi szyjki macicy, pacjent.gov.pl 20.07.2020, dostępna online: https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/nie-daj-sie-rakowi-szyjki-macicy [dostęp: 11.01.2022]
- Efekt programu szczepień przeciw HPV: o 90% mniej przypadków raka szyjki macicy, NIZP-PZH, Szczepienia.pzh.gov.pl 05.11.2021, dostępna online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/efekt-programu-szczepien-przeciw-hpv-o-90-mniej-przypadkow-raka-szyjki-macicy/ [dostęp: 11.01.2022]
- O chorobie – Co to jest HPV?, NIZP-PZH, Szczepienia.pzh.gov.pl 03.11.2021, dostępna online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/?strona=2#co-to-jest-hpv [dostęp: 11.01.2022]
- Informacja Ministra Zdrowia w sprawie włączenia do wykazu refundowanych leków szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz zmian w e-Karcie Szczepień, www.gov.pl, 30.10.2021, dostępna online: https://www.gov.pl/web/zdrowie/informacja-ministra-zdrowia-w-sprawie-wlaczenia-do-wykazu-refundowanych-lekow-szczepionki-przeciw-wirusowi-brodawczaka-ludzkiego-hpv-oraz-zmian-w-e-karcie-szczepien [dostęp: 11.01.2022]
- Cervical cancer, informacje WHO, dostępne online: https://www.who.int/health-topics/cervical-cancer#tab=tab_1 [dostęp: 11.01.2022]
- Poland: Human Papillomavirus and Related Cancers, Fact Sheet 2021, hpvcentre.net 22.10.2021, dostępna online: https://hpvcentre.net/statistics/reports/POL_FS.pdf?t=1641984537232 [dostęp: 11.01.2022]
- Rak szyjki macicy, oprac. T. Jastrzębski, onkonet.pl, 2021, materiał online: https://www.onkonet.pl/dp_nnr_rakszyjkimacicy.php [dostęp: 11.01.2022]
- Tamże
- Rak szyjki macicy, informacje PTGO, materiał online: https://ptgo.pl/dla-pacjenta/abc-nowotworow-ginekologicznych-slownik/rak-szyjki-macicy/ [dostęp: 11.01.2022]
- Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer, WHO, 10.11.2020, publikacja online: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer [dostęp: 11.01.2022]
- Tamże
- Trzech Europejczyków zgarnia Nagrodę Nobla w medycynie, CORDIS Europa, 07.10.2008, materiał online: https://cordis.europa.eu/article/id/29946-three-europeans-scoop-nobel-prize-for-medicine/pl [dostęp: 11.01.2022]
- HPV. Podsumowanie – Szczepionka przeciw HPV, NIZP-PZH, Szczepienia.info 03.11.2021, dostępna online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/ [dostęp: 11.01.2022]
- Refundacja szczepionki przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV), NIZP-PZH, Szczepienia.info 03.11.2021, dostępna online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/refundacja-szczepionki-przeciw-ludzkiemu-wirusowi-brodawczaka-hpv/ [dostęp: 11.01.2022]
- Tamże
- M. Falcaro i in., dz. cyt.
- Human papillomavirus (HPV) and cervical cancer, dz. cyt.