Dramatyczna sytuacja w opiece długoterminowej

Ponad 20 tys. pacjentów czeka w kolejce do zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i pielęgniarskiej opieki domowej. Wraz ze zmianami wprowadzonymi dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością inni oczekujący pacjenci są przesuwani do tyłu w kolejce, nawet jeżeli są w stanie cięższym. Mimo apeli kierowanych od kilku lat do rządzących sytuacja sektora opieki długoterminowej zamiast się poprawiać, wciąż się pogarsza.

– Politycy nie tylko nie podjęli żadnych działań w celu poprawy dramatycznej sytuacji opieki długoterminowej w Polsce, ale nie wypracowali nawet żadnego stanowiska w tej sprawie. Od powołania nowego składu Rady Ministrów minęło już 16 miesięcy, a zamiast oczekiwanych zmian obserwujemy kontynuację nieefektywnej polityki poprzedniego rządu. Na dodatek, mimo szumnych zapowiedzi resortu zdrowia, opiekę długoterminową skreślono z listy priorytetów zdrowotnych polskiej prezydencji w Unii Europejskiej – mówi dr Beata Stepanow, wiceprezes Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”.

Brak pieniędzy i koordynacji

Usługi opieki długoterminowej w Polsce mogą być realizowane w trybie stacjonarnym, dziennym oraz środowiskowym lub domowym. W sektorze pomocy społecznej do placówek stacjonarnych zalicza się domy pomocy społecznej czy rodzinne domy pomocy dla osób wymagających stałej opieki. Z kolei opieka środowiskowa i domowa jest świadczona w ramach ośrodków wsparcia oraz usług opiekuńczych. W sektorze ochrony zdrowia funkcjonują zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze, a opieka środowiskowa i domowa jest świadczona poprzez pielęgniarską opiekę domową. Jednocześnie jednak system opieki długoterminowej w Polsce jest niedofinansowany, brakuje też koordynacji między sektorami ochrony zdrowia i pomocy społecznej, które odpowiadają za zarządzanie opieką długoterminową w Polsce.

– Wielu podopiecznych domów pomocy społecznej i domów seniora spełnia kryteria kwalifikujące do świadczeń medycznych w opiece długoterminowej. Niestety Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są w stanie wypracować wspólnych standardów i rozwiązań, które wychodziłyby naprzeciw potrzebom starzejącego się społeczeństwa – podkreślają zgodnie Rafał Marek, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia, oraz Andrzej Lejczak, prezes Krajowej Izby Domów Opieki.

Brak również współpracy

Organizacje działające na rzecz osób przewlekle chorych, niepełnosprawnych i niesamodzielnych zwracają uwagę na brak standardów opieki, rosnące opóźnienia w płatnościach za zrealizowane świadczenia, blokowanie rozwoju domowych form specjalistycznej opieki oraz postępujący „szpitalocentryzm”. Destabilizuje to sektor opieki długoterminowej. Problemem jest brak współpracy między poszczególnymi resortami, które powołują zespoły o dublujących się kompetencjach.

– Przykładem jest zespół ds. organizacji profilaktyki i opieki zdrowotnej dla osób starszych, powołany zarządzeniem ministra zdrowia z 13 czerwca 2024 r., oraz zespół ds. reformy systemu pomocy społecznej, który został ukonstytuowany na podstawie zarządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 27 czerwca 2024 r. – podają sygnatariusze apelu z 24 lutego br. skierowanego do liderów politycznych aktualnie rządzącej koalicji.

Co z opiekunem medycznym i nowym modelem domowej wentylacji mechanicznej?

Fundamentem opieki długoterminowej powinna być opieka domowa. Zdaniem ekspertów jest jednak niemal całkowicie marginalizowana. Jak podkreśla dr Andrzej Tytuła, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, wciąż nie ma decyzji odnośnie do proponowanej zmiany modelu pielęgniarskiej opieki domowej. Przewiduje ona wprowadzenie opiekuna medycznego, który mógłby odciążyć pielęgniarki, a zmiany w organizacji pracy zwiększyłyby dostępność do świadczenia.

Z problemami boryka się również Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej, który domaga się wdrożenia nowego, zoptymalizowanego modelu wentylacji mechanicznej domowej, przygotowanego już dwa lata temu przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Uwzględnia on nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak telemonitoring i teleopieka, co pozwoliłoby na zoptymalizowanie kosztów opieki. Obecnie w Polsce pod opieką domowej wentylacji mechanicznej znajduje się ponad 14 tys. pacjentów. Problemem są nie tylko rosnące kolejki oczekujących na miejsce w systemie, ale także pogarszająca się z każdym miesiącem sytuacja finansowa świadczeniodawców.

– Oczekujemy działań, a nie ich pozorowania. Zmiana modelu opieki nad osobami z dysfunkcjami oddechowymi jest niezbędna w świetle pogłębiających się problemów kadrowych i rosnącej liczby chorych. Oczekujemy również objęcia wszystkich pacjentów znajdujących się aktualnie w domach pod respiratorami planami rzeczowo-finansowymi oddziałów wojewódzkich NFZ, a także włączenia wentylacji mechanicznej do katalogu świadczeń nielimitowanych – wymienia Robert Suchanke, prezes Ogólnopolskiego Związku Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej.

Czeka nas poważny kryzys w opiece długoterminowej?

Eksperci kilkukrotnie w ciągu ostatnich lat apelowali o podjęcie działań na rzecz poprawy systemu opieki długoterminowej w Polsce. Brakuje jednak jakiejkolwiek wizji kompleksowych i skoordynowanych zmian. Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym” ostrzega, że jeżeli polityka zdrowotna i polityka społeczna nie zostaną skoordynowane oraz nie zostaną zmienione priorytety wydatków publicznych państwa, czeka nas poważny kryzys w opiece długoterminowej – finansowy, kadrowy i organizacyjny.

– Potrzebne są odważne decyzje, ale rząd w dzisiejszym składzie nie jest gotowy na szczery i otwarty dialog o przyszłości opieki długoterminowej. Straciliśmy do niego zaufanie. Mamy nadzieję, że tuż po wyborach prezydenckich dojdzie do jego rekonstrukcji i doczekamy się wreszcie kompleksowej i skoordynowanej strategii, która umożliwi rozwój opieki długoterminowej. Bez niej nie sprostamy wyzwaniom demograficznym i cywilizacyjnym – przestrzegają sygnatariusze apeli skierowanych do polityków. To: Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym”, Krajowa Izba Domów Opieki, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dyrektorów Samorządowych Domów Pomocy Społecznej, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej i Ochrony Zdrowia, Organizacja Rozwoju Leczenia Żywieniowego, Polskie Towarzystwo Opieki Długoterminowej i stowarzyszenie Fizjoterapia Polska.

Źródło: newseria.pl

Czytaj także: Rozszerzenie kompetencji pielęgniarek – kluczowy krok do optymalizacji opieki zdrowotnej