Rola mutacji genów BRCA1 i BRCA2 w kontekście wystąpienia raka piersi i jajnika

Badania genetyczne

Podczas gdy nowoczesna wiedza na temat molekularnej patogenezy raka piersi oraz jajnika niepodważalnie pomaga w opracowaniu skutecznych metod leczenia, zapobieganie lub ich wczesne wykrycie wciąż mają kluczowe znaczenie. Ważnym jest, aby osoby u których w rodzinie wystąpiły przypadki tego typu nowotworów, przeszły konsultacje z lekarzami, a także doradcami genetycznymi oraz zdecydowały się na poddanie badaniom genetycznym. Z roku na rok są one coraz częściej wykorzystywaną metodą w diagnostyce wielu chorób. Obciążenie genetyczne to często jeden z najistotniejszych czynników wywołujących proces chorobowy. W celu wykonania badań genetycznych potrzebna jest próbka krwi pacjenta lub wymaz z wewnętrznej części policzka. Materiał służy do identyfikacji ewentualnych mutacji w genach BRCA1 i BRCA2. Świadomość posiadania uszkodzonych genów pozwala wdrożyć odpowiednią profilaktykę, dzięki której kobieta ma szansę uchronić się przed nowotworem bądź też wychwycić jego pojawienie się we wczesnym stadium rozwoju.

Strategie prewencji oraz wczesnego wykrywania choroby

Każda kobieta powinna regularnie kontrolować stan swoich piersi oraz wykonywać badania cytologiczne i obrazowe, jednak strategie postępowania w przypadku osób u których wykryto mutacje BRCA obejmują skrupulatniejszy nadzór. Największe korzyści płynące z bardziej intensywnych badań przesiewowych u kobiet z dziedzicznymi zespołami nowotworowymi zaobserwowano w przypadku raka piersi. Badania rozpoczyna się w wieku 20-25 lat, u młodszych pacjentek wykonywane jest badanie ultrasonograficzne (USG) lub rezonans magnetyczny (MR). Kobietom z grupy wysokiego ryzyka będącym po 30-stym roku życia sugerowana jest mammografia uzupełniona o MR, co pozwala na wykrycie ewentualnych zmian na początkowym etapie (13). Wczesne rozpoznanie choroby zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia leczenia, a także prowadzi do wzrostu przeżywalności. Nie dowiedziono natomiast, aby przesiewowe badania ultrasonograficzne oraz oznaczanie antygenu CA-125 zwiększały wczesną wykrywalność raka jajnika bądź przekładały się na długość życia pacjentek, co nie powinno odwodzić lekarzy od zlecania wymienionych badań w indywidualnych przypadkach (1,8). Rak jajnika jest chorobą dającą subtelne objawy, jednakże odpowiednio wykonana diagnostyka pozwala na postawienie trafnego rozpoznania.

Podsumowanie

Lekarze ginekolodzy sprawują opiekę nad milionami kobiet, tym samym odgrywają kluczową rolę w identyfikowaniu jednostek należących do grupy ryzyka dziedzicznych zespołów nowotworowych. Wszelkie informacje o pojawieniu się nowotworu piersi, bądź jajnika w wywiadzie osobistym lub rodzinnym powinny skłaniać do refleksji i wykonania odpowiedniej diagnostyki pod kątem mutacji BRCA1 i BRCA2. Wyodrębnienie kobiet z grupy wysokiego ryzyka ma zasadnicze znaczenie w wykonywaniu badań przesiewowych oraz profilaktycznych działań chirurgicznych, ale także w prewencji pod postacią samokontroli, stosowania antykoncepcji doustnej, karmienia piersią oraz unikania talku w higienie intymnej, będących prostymi sposobami zmniejszającymi prawdopodobieństwo wystąpienia tego typu nowotworu. Dostępny wachlarz możliwości pomoże zobrazować korzyści oraz ryzyko, a także opracować spersonalizowaną strategię działania.

Piśmiennictwo:

1. Buys S.S., Partridge E., Black A., et al. Effect of screening on ovarian cancer mortality: the prostate, lung, colorectal and ovarian (PLCO) cancer screening randomized controlled trial. „JAMA” 2011; 305(22):2295-303.
2. Cramer D.W., Titus-ErnstoffL, McKolanis J.R., et al. Conditions associated with antibodies against the tumor-associated antigen MUC1 and their relationship to riskfor ovarian cancer. „Cancer Epidemiol Biomarkers Prev.” 2005; 14:1125-1131.
3. Danforth K.N., Tworoger S.S., Hecht J.L., et al. Breastfeeding and risk of ovarian cancer in two prospective cohorts. „Cancer Causes Control” 2007; 18:517-523.
4. Domchek S.M., Friebel T.M., Singer C.F., et al. Association of risk-reducing surgery in BRCA1 or BRCA2 mutation carriers with cancer risk and mortality. „JAMA” 2010; 304(9):967-75.
5. Finch A.P., Lubinski J., Møller P, et al. Impact of oophorectomy on cancer incidence and mortality in women with a BRCA1 or BRCA2 mutation. „J Clin Oncol” 2014; 32(15):1547-53.
6. Hall J.M., Friedman L., Guenther C., et al. Closing in on a breast cancer gene on chromosome 17q. „Am J Hum Genet”. 1992; 50(6):1235-1242.
7. Holtz A. The role of genetic mutations in breast and ovarian cancer. „National Association of Science Writers Web site”. http://www.nasw.org/users/ holtza/SHNBRCA12.html. Accessed March 6, 2012.
8. Partridge E., Kreimer A.R., Greenlee R.T., et al. Results from four rounds of ovarian cancer screening in a randomized trial. „Obstet Gynecol” 2009; 113(4):775-82.
9. Petrucelli N., Daly M.B., Feldman G.L. Hereditary breast and ovarian cancer due to mutations in BRCA1 and BRCA2. „Genet Med.” 2010; 12(5):245-259.
10. Purdie D.M., Siskind V., Bain C.J., et al. Reproductionrelated risk factors for mucinous and nonmucinous epithelial ovarian cancer. „Am J Epidemiol.” 2001; 153:860-864.
11. Rebbeck T.R., Friebel T., Lynch H.T., et al. Bilateral prophylactic mastectomy reduces breast cancer risk in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. „J Clin Oncol” 2004; 22(6):1055-62.
12. Vlahos N.F., Kalampokas T., Fotiou S. Endometriosis and ovarian cancer: a review. „Gynecol Endocrinol.” 2010; 26:213-219.
13. Warner E., Messersmith H., Causer P., et al. Systematic review: using magnetic resonance imaging to screen women at high risk for breast cancer. „Ann Intern Med” 2008; 148(9):671-9.
14. Whittemore A.S., Harris R., Itnyre J. Characteristics relating to ovarian cancer risk: collaborative analysis of 12 US case-control studies. II. Invasive epithelial ovarian cancers in white women. „Collaborative Ovari”
15. Wooster R., Neuhausen S.L., Mangion J., et al. Localization of a breast cancer susceptibility gene, BRCA2, to chromosome 13q12-13. „Science” 1994; 265(5181):2088-2090.

Czytaj też: Błędy w diagnostyce laboratoryjnej