Interwencyjne leczenie ostrych udarów niedokrwiennych mózgu – co nowego?

Ale i to jeszcze nie wszystko. Nie można zapomnieć, że  zanim doszło do wykonania pierwszych zabiegów, została przeprowadzona akcja informacyjna ze strony bardzo zaangażowanych neurologów, do których dołączyli radiolodzy zabiegowi w celu przekonania osób zarządzających naszym szpitalem i Uniwersytetem Medycznym w Lublinie, że  zabiegowe leczenie udarów, choć kosztowne, jest koniecznością w XXI wieku. Tylko dzięki zrozumieniu problemu przez dyrekcję szpitala i wyasygnowanie funduszy na  działalność udarową mogliśmy zacząć. A koszty nie są małe, jeśli weźmie się pod uwagę zawarcie dodatkowych kontraktów z  neurologami udarowymi oraz umożliwienie rozliczenia kosztów samego zabiegu, które wynoszą ok. 26-30  tysięcy złotych. Zespół radiologii zabiegowej wykonuje zabiegi w ramach własnego kontraktu zadaniowego. Trzeba także pamiętać, że  zabieg trombektomii mechanicznej jest tylko epizodem w całym procesie leczenia – chorzy po  zabiegu wymagają dalszego prowadzenia neurologicznego (farmakologicznego), często konsultacji i zabiegów kardiologicznych (leczenie zaburzeń rytmu serca), konsultacji naczyniowych oraz terapii rehabilitacyjnej. Wielkie znaczenie ma także zapewnienie możliwości natychmiastowej interwencji neurochirurga. Koszty całego leczenia należy zatem powiększyć o pobyt szpitalny i wszystkie działania dodatkowe. Biorąc to wszystko pod uwagę, łatwo zauważyć, że  ośrodek udarowy z prawdziwego zdarzenia musi mieścić się w szpitalu pełnoprofilowym – kilku „zapaleńców” i angiograficzna pracownia zabiegowa nie wystarczą.

Ale nawet i to jeszcze nie wszystko – aby właściwi chorzy trafili na SOR w odpowiednim czasie, potrzebne były szeroko zakrojona kampania informacyjna dla lekarzy neurologów z całego województwa oraz rozmowy z  dyrekcją Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego. Dopiero takie działania pozwoliły na stwierdzenie, że  mamy w  Lublinie dobrze zorganizowany ośrodek udarowy, wspomagany także przez kolegów z  Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego. Teraz jednak już wiemy, że wszystkie te  wysiłki przyniosły wymierne korzyści przede wszystkim dla chorych z naszego regionu, a nam dały ogromną satysfakcję.

Podsumowanie

Czy poruszone powyżej zagadnienia wyczerpują całkowicie problemy związane z  nowoczesnym leczeniem udarów? Oczywiście, że  nie – jak zwykle diabeł tkwi w  szczegółach, o  których można by  napisać jeszcze wiele stron. Jednak dalsze rozwiązywanie małych problemów jest już znacznie łatwiejsze. Na  zakończenie trudno oprzeć się przyjemności stwierdzenia, że  trombektomia mechaniczna w  ostrych udarach niedokrwiennych mózgu jest moim zdaniem jednym z  najbardziej spektakularnych zabiegów leczniczych w  historii medycyny.

Piśmiennictwo

1. Rha J.H., Saver J.L.: The impact of  recanalisation on  ischemic stroke outcome – A  meta-analysis. „Stroke”, 2007, 38  (3), 967-973.
2. Chapot R., Houdart E., Rogopoulos A., Mounayer C., Saint-Maurice J.P., Merland J.J.: Thromboaspiration in  the basilar artery: report of  two cases. „Am  J  Neuroradiol”, 2002, 23  (2), 282-284.
3. Mori E., Yoneda Y., Tabuchi M., Yoshida T., Ohkawa S., Ohsumi Y.  et  al.: Intravenous recombinant tissue plasminogen activator in  acute carotid artery territory stroke. „Neurology”, 1992, 42  (5), 976-982.
4. del Zoppo G.J., Poeck K., Pessin M.S., Wolpert S.M., Furlan A.J., Ferbert A.  et  al.: Recombinant tissue plasminogen activator in  acute thrombotic and embolic stroke. „Ann Neurol”, 1992, 32  (1), 78-86.
5. The National Institute of  Neurological Disorders and Stroke rt-PA  Stroke Study Group: Tissue plasminogen activator for acute ischemic stroke. „N  Engl J  Med 1995”, 333 (24), 1581-1587.
6. Brekenfeld C., Remonda L., Nedeltchev K., Arnold M., Mattle H.P., Fischer U.  et  al.: Symptomatic intracranial haemorrhage after intra-arterial thrombolysis in  acute ischaemic stroke: assessment of  294 patients treated with urokinase. „J  Neurol Neurosurg Psychiatry”, 2007, 78  (3), 280-285.
7. Lutsep H.L., Clark W.M., Nesbit G.M., Kuether T.A., Barnwell S.L.: Intraarterial suction thrombectomy in  acute stroke. „Am  J  Neuroradiol”, 2002, 23  (5), 783-786.
8. Gralla J., Schroth G., Remonda L., Nedeltchev K., Slotboom J., Brekenfeld C.: Mechanical thrombectomy for acute ischemic stroke: thrombus-device interaction, efficiency, and complications in  vivo. „Stroke”, 2006, 37  (12), 3019-3024.
9. Smith W.S., Sung G., Starkman S., Saver J.L., Kidwell C.S., Gobin Y.P.  et  al.: Safety and efficacy of  mechanical embolectomy in  acute ischemic stroke: results of  the MERCI trial. „Stroke”, 2005, 36  (7), 1432-1438.
10. Brekenfeld C., Schroth G., El  Koussy M., Nedeltchev K., Reinert M., Slotboom J., Gralla J.: Mechanical thromboembolectomy for acute ischemic stroke: comparison of  the catch thrombectomy device and the Merci Retriever in  vivo. „Stroke”, 2008, 39  (4), 1213-1219.
11. Smith W.S., Sung G., Saver J., Budzik R., Duckwiler G., Liebeskind D.S.  et  al.: Mechanical thrombectomy for acute ischemic stroke: final results of  the Multi MERCI trial. „Stroke”, 2008, 39  (4), 1205-1212.
12. Brekenfeld C., Schroth G., Mordasini P., Fischer U., Mono M.L., Weck A.  et  al.: Impact of  Retrievable Stents on  Acute Ischemic Stroke Treatment. „Am  J  Neuroradiol”, 2011, 32  (7), 1269-1273.
13. Costalat V., Machi P., Lobotesis K., Maldonado I., Vendrell J.F., Riquelme C.  et  al.: Rescue, combined, and stand-alone thrombectomy in  the management of  large vessel occlusion stroke using the solitaire device: a  prospective 50-patient single-center study: timing, safety, and efficacy. „Stroke”, 2011, 42  (7), 1929-1935.
14. Davalos A., Mendes Pereira V., Chapot R., Bonafe A., Andersson T., Gralla J.: Retrospective multicenter study of  the Solitaire FR  for revascularisation for acute ischemic stroke. „Stroke”, 2012, 43  (10), 2699-2705.
15. Mordasini P., Brekenfeld C., Byrne J.V., Fischer U., Arnold M., Jung S.  et  al.: Experimental evaluation of  immediate recanalisation effect and recanalisation efficacy of  a  new thrombus retriever for acute stroke treatment in-vivo. „Am  J  Neuroradiol”, 2013, 31  (1), 153-158.
16. Kulcsar Z., Bonvin C., Pereira V.M., Altrichter S., Yilmaz H., Lovblad K.O.  et  al.: Penumbra system: a  novel mechanical thrombectomy device for large-vessel occlusions in  acute stroke. „Am  J  Neuroradiol”, 2010, 31  (4), 628-633.
17. Kang D.H., Hwang Y.H., Kim Y.S., Park J., Kwon O., Jung C.: Direct thrombus retrieval using the reperfusion catheter of  the penumbra system: forced-suction thrombectomy in  acute ischemic stroke. „Am  J  Neuroradiol”, 2011, 32  (2), 283-287.
18. Rohde S., Haehnel S., Herweh C., Pham M., Stampfl S., Ringleb P.A., Bendszus M.: Mechanical thrombectomy in  acute embolic stroke: preliminary results with the revive device. „Stroke”, 2011, 42  (10), 2954-2956.
19. Saver J.L., Goyal M., Bonafe A., Diener H.C., Levy E.I., Pereira V.M.  et  al.: Stent-retriever thrombectomy after intravenous t-PA  versus t-PA  alone in  stroke. „N  Eng J  Med”, 2015, 372, 2285-2295.
20. Wahlgren N., Moreira T., Michel P., Steiner T., Jansen O., Cognard C.  et  al.: Mechanical trombectomy in  acute ischemic stroke: consensus statement by  ESO-Karolinska Stroke Update 2014/2015, supported by  ESO, ESMINT, ESNR and EAN. „Int J  Stroke”, 2016, 11, 134-147.
21. Nikoubashman O., Jungbluth M., Schürmann K., Müller M., Falkenburger B., Tauber S.C., et  al.: Neurothrombectomy in  acute ischemic stroke: a  prospective single centre study and comparison with randomised controlled trials. „Eur J  Neurol”, 2016, 23, 807-816.
22. Słowik A., Wnuk M., Brzegowy P., Chrzanowska-Waśko J., Golenia A.  et. al.: Mechanical thrombectomy in  acute stroke – five years of  experience in  Poland. „Neurol Neurochir Pol”, 2017, 51, 339-346.