Nowa era w leczeniu onkologicznym: otwarcie Centrum Chirurgii Robotycznej w Bydgoszczy

Dzięki nowoczesnym technologiom, wyszkolonemu personelowi i ambitnym planom rozwoju Centrum Chirurgii Robotycznej w Bydgoszczy wyznacza nowe standardy w leczeniu onkologicznym w Polsce. Dla pacjentów oznacza to większe szanse na skuteczne i komfortowe leczenie, a dla systemu ochrony zdrowia – efektywniejsze wykorzystanie zasobów.

5 listopada 2024 roku w Centrum Onkologii w Bydgoszczy otwarto pierwsze w polskim szpitalu publicznym Centrum Chirurgii Robotycznej, w którym działają jednocześnie trzy roboty chirurgiczne da Vinci. To przełomowe wydarzenie nie tylko dla samego szpitala, ale także dla całego polskiego systemu ochrony zdrowia. Powstanie centrum stanowi dowód na dynamiczny rozwój technologii robotycznych oraz determinację bydgoskiego ośrodka w dążeniu do oferowania pacjentom światowej klasy opieki.

Pomysł i geneza powstania Centrum Chirurgii Robotycznej

Pomysł utworzenia Centrum Chirurgii Robotycznej w Bydgoszczy zrodził się jako odpowiedź na rosnące potrzeby pacjentów oraz konieczność dostosowania polskich szpitali do nowoczesnych standardów leczenia. Centrum Onkologii w Bydgoszczy od wielu lat stawia na innowacje i rozwój technologiczny.

– Idea była taka, żeby roboty chirurgiczne były zainstalowane poza dotychczas funkcjonującymi salami operacyjnymi, żeby to była wartość dodana do tego, co zespoły 5 oddziałów zabiegowych wykonywały dotychczas. Nie wszystkie przecież operacje wymagają użycia robota chirurgicznego. Żeby nie zaburzać przebiegu i rytmu zabiegów wykonywanych technikami tradycyjnymi, roboty postanowiliśmy zlokalizować w oddzielnym miejscu – tłumaczy prof. Janusz Kowalewski, dyrektor Centrum Onkologii w Bydgoszczy. – Dzięki temu chirurdzy mogą też wieczorami czy w czasie wolnym ćwiczyć swoje umiejętności na trenażach, bo praca z użyciem robota wymaga nieustannego treningu.

Pierwszy system robotyczny da Vinci został zakupiony w 2022 r., a jego zastosowanie w chirurgii raka prostaty okazało się ogromnym sukcesem. Skuteczność i precyzja tego narzędzia przekonały zarząd szpitala do dalszych inwestycji w technologię robotyczną. W 2023 r. zakupiono drugiego robota, a w październiku 2024 r. dołączył trzeci system da Vinci, co pozwoliło na utworzenie kompleksowego Centrum Chirurgii Robotycznej, dedykowanego operacjom z użyciem tej technologii.

Realizacja inwestycji wymagała dwóch lat intensywnych przygotowań. Obejmowały one nie tylko zakup sprzętu, ale również adaptację infrastruktury oraz szkolenie zespołów medycznych. Wartość całej inwestycji, obejmująca zakup robotów oraz remont bloku operacyjnego, wyniosła około 50 mln zł.

– Pierwszy robot został zakupiony ze wsparciem funduszy europejskich. Dzięki zarządowi województwa kujawsko-pomorskiego otrzymaliśmy 10 mln dofinansowania do tej instalacji. Następne dwa zostały sfinansowane ze środków własnych szpitala – wyjaśnia prof. Janusz Kowalewski. – Wyszliśmy z założenia, że skoro mamy dodatni wynik finansowy za poprzednie lata, to te pieniądze, które udało nam się wygospodarować dzięki intensywnej pracy całego zespołu, dobrze jest zainwestować w tym kierunku. Do tego doszedł remont i przystosowanie pomieszczeń to potrzeb bloku robotycznego. To też zrobiliśmy z własnych środków szpitala.

Cele inwestycji

Celami powstania Centrum Chirurgii Robotycznej są zwiększenie dostępności minimalnie inwazyjnych metod chirurgicznych, poprawa komfortu i bezpieczeństwa pacjentów oraz podniesienie efektywności pracy szpitala.

Dzięki tej inwestycji zwiększyła się skuteczność leczenia onkologicznego. Nowoczesne technologie pozwalają na bardziej precyzyjne usuwanie zmian nowotworowych, a to przekłada się na lepsze wyniki leczenia.

Możliwa jest też poprawa jakości opieki nad pacjentem. Minimalnie inwazyjne procedury robotyczne są mniej obciążające dla organizmu, co skutkuje krótszym czasem hospitalizacji i szybszym powrotem do zdrowia.

To wreszcie miejsce, w którym odbywają się szkolenia kolejnych chirurgów w zakresie obsługi systemów robotycznych. W ten sposób kadra medyczna rozwija swoje kompetencje i umiejętności wykonywania skomplikowanych zabiegów.

Otwarcie specjalnego bloku robotycznego umożliwiło także redukcję kosztów leczenia. Mniejsza liczba powikłań pooperacyjnych, hospitalizacji oraz rehabilitacji oznacza większe oszczędności dla systemu ochrony zdrowia.

Technologia na najwyższym poziomie

Centrum Chirurgii Robotycznej w Bydgoszczy wyposażone jest w trzy roboty chirurgiczne, które są uznawane za złoty standard w leczeniu wielu schorzeń. To najnowocześniejsza procedura zabiegowa, w której konwencjonalna technika laparoskopowa jest ulepszona przez precyzyjną technologię robotyczną.

– Jest to technologia bardzo przyjazna dla pacjenta, małoinwazyjna. Nie wykonuje się typowego cięcia, tylko 4 otwory. Lekarz widzi w konsoli obraz trójwymiarowy, a nie tak jak dotychczas w laparoskopii – dwuwymiarowy. Może przybliżyć ten obraz, powiększyć go do 10-krotnej wartości obrazu rzeczywistego. Wizualizacja pola operacyjnego jest imponująca. Przez to proces preparowania, uwidaczniania naczyń jest doskonalszy, co oznacza mniej zdarzeń niepożądanych, uszkodzeń drobnych gałązek naczyniowych – wyjaśnia prof. Janusz Kowalewski.

Robot chirurgiczny umożliwia ruch zbliżony do zakresu ruchu nadgarstka chirurga. Konstrukcja manipulatorów pozwala chirurgowi na większą zręczność w czasie zabiegu, dotarcie do miejsc trudno widocznych w standardowych technikach i wykonanie tam czynności z nieosiągalną dla innych technik dokładnością, minimalizując jednocześnie uraz operacyjny i utratę krwi.

Robot chirurgiczny to zaawansowany system składający się z kilku elementów:

• konsoli chirurga: to tu lekarz steruje robotem, korzystając z obrazu 3D w wysokiej rozdzielczości, który pozwala mu widzieć pole operacyjne z wyjątkową precyzją,
• ramion robotycznych: wyposażone w narzędzia chirurgiczne, które wykonują ruchy z imponującą dokładnością,
• systemu wizualizacji: kamera endoskopowa umożliwia powiększenie obrazu i widzenie w trudno dostępnych miejscach.

Zakres zabiegów wykonywanych z użyciem robota chirurgicznego

W Centrum Onkologii zabiegi robotyczne wykonywane są przez cztery zespoły specjalistów:

• chirurgów urologów,
• chirurgów onkologów,
• chirurgów ginekologów,
• torakochirurgów.

– Liderem jest urologia, to od niej wszystko się zaczęło. Zespół urologiczny ma już 3 certyfikowanych operatorów. To ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa zabiegów – podkreśla prof. Janusz Kowalewski. – To nie jest tak, że każdy chirurg może operować z wykorzystaniem tego typu instalacji. Żeby to robić, trzeba przejść długi, skomplikowany, zakończony egzaminem proces szkolenia i zdobyć certyfikat umożliwiający wykonywanie tego typu operacji. Nie ma tutaj dowolności, uznaniowości. Są specjalne kursy dla operatora i dla asystenta.

W urologii wiodącą operacją z użyciem robota jest prostatektomia, czyli operacja usunięcia gruczołu krokowego z powodu nowotworu. Przeprowadzane są także resekcje nerki. Trwają przygotowania do operacji pęcherza moczowego.

– Ponad wszelką wątpliwość dzięki technice robotycznej w operacjach gruczołu krokowego jest znacznie mniejszy odsetek powikłań, takich jak nietrzymanie moczu czy zaburzenia strefy seksualnej u mężczyzn. Wydaje się wręcz, że w tej chwili rak prostaty nie powinien być już operowany techniką otwartą przez laparotomię, w przypadku której udawało się unikać powikłań jedynie w 5%. Teraz dzięki zabiegom robotycznym nie mamy ich w 60-70%. To jest przepaść – podkreśla prof. Janusz Kowalewski.

W chirurgii onkologicznej dominującą operacją jest resekcja odcinkowa jelita grubego. Najczęściej dotyczy ona odbytnicy. Również w tym przypadku dobra wizualizacja pola operacyjnego umożliwia zmniejszenie odsetka operacji zakończonych wyłonieniem stomii i uniknięcie tego okaleczenia.

W ginekologii jedynym dotąd refundowanych zabiegiem wykonywanym w bydgoskim ośrodku jest operacja usunięcia narządu rodnego z powodu raka endometrium.

Jeśli chodzi o torakochirurgię, to nie są to zabiegi refundowane przez NFZ. Niemniej jednak mamy dwa przeszkolone zespoły, które wykonują operacje usunięcia płata płucnego lub jego segmentu z powodu raka, a także operacje śródpiersia.

Korzyści dla pacjentów, lekarzy i szpitala

Operacje robotyczne przyniosły wiele korzyści dla chorego, lekarza, szpitala i systemu ochrony zdrowia.

Dla pacjenta oznaczają minimalną inwazyjność, bo wymagają tylko niewielkich nacięć. A to oznacza mniejsze blizny, mniej bólu pooperacyjnego i mniejsze obciążenie dla organizmu. Chorzy szybciej wracają do zdrowia. Większość z nich opuszcza szpital już po 2-3 dniach od zabiegu. Mniejsze jest także ryzyko powikłań. Dzięki precyzji zabiegów zmniejsza się ryzyko uszkodzeń sąsiadujących tkanek.

Dla chirurgów operacje robotyczne to znacząca poprawa komfortu pracy – przeprowadzają często kilkugodzinny zabieg w wygodnej, siedzącej pozycji. Dzięki technologii 3D mają lepszą widoczność pola operacyjnego. Mogą operować bardzo precyzyjnie. System eliminuje drżenie rąk i pozwala na manewry w trudno dostępnych miejscach.

Korzyści odnosi też szpital i system ochrony zdrowia. Skrócenie czasu hospitalizacji oraz zmniejszenie liczby komplikacji przekładają się na oszczędności.

Więcej i skuteczniej. Wpływ na funkcjonowanie szpitala i plany na przyszłość

Utworzenie Centrum Chirurgii Robotycznej zwiększyło liczbę wykonywanych zabiegów i przyspieszyło leczenie pacjentów operowanych tą techniką. Do końca 2024 r. w bydgoskim Centrum Onkologii wykonano ponad 1300 operacji z użyciem robotów chirurgicznych, co czyni ośrodek jednym z najbardziej aktywnych pod tym względem w Europie Środkowo-Wschodniej. Regularne szkolenia i dostęp do sprzętu na miejscu umożliwiają lekarzom doskonalenie umiejętności, co dodatkowo zwiększa efektywność i bezpieczeństwo zabiegów.

– Decyzja o zakupie robotów oparta była na wielkim wolumenie chorych i dlatego te roboty nie pełnią u nas roli kosztownego gadżetu, tylko są przez nas intensywnie wykorzystywane – podkreśla prof. Wojciech Zegarski – konsultant krajowy w dziedzinie chirurgii onkologicznej oraz konsultant w zakresie chirurgii onkologicznej i chirurgii robotycznej w Centrum Onkologii w Bydgoszczy. – Mamy najwyższą implementację zabiegów robotycznych na 100 tysięcy mieszkańców w Polsce. Wraz z NFZ przeprowadziliśmy obliczenia dla potrzeb Ministerstwa Zdrowia. W kujawsko-pomorskiem wykonujemy 62 operacje robotyczne na 100 tysięcy osób. Na Mazowszu – jest 25. Pomorze i Małopolska są za nami. Dzięki temu, że mamy dużą grupę chorych, to zespoły się rozwijają.

Utworzenie Centrum Chirurgii Robotycznej znacząco usprawniło funkcjonowanie całego szpitala. Dzięki dedykowanemu blokowi operacyjnemu możliwe jest wykonywanie większej liczby zabiegów robotycznych bez zakłócania tradycyjnych procedur chirurgicznych.

– Zabiegi robotowe wyjątkowo nam poukładały i poprawiły organizację pracy – podkreśla dr Krzysztof Kamecki, dyrektor ds. medycznych i koordynator Oddziału Klinicznego Urologii Onkologicznej. – Po wprowadzeniu techniki robotowej zoperowaliśmy dodatkową pulę pacjentów, nie zwiększając liczby łóżek i nie zatrudniając dodatkowego personelu. Było to możliwe dzięki lepszej organizacji pracy. W przypadku urologii wykonaliśmy o 50% więcej zabiegów u pacjentów z rakiem prostaty, o 30% więcej u pacjentów z rakiem nerki i zoperowaliśmy o 20% więcej pacjentów z rakiem pęcherza moczowego. Wprawdzie w tych dwóch ostatnich przypadkach nie operowaliśmy techniką robotową, ale byli to pacjenci, którzy mogli być u nas zoperowani dzięki temu, że chorzy po zabiegach robotowych krócej przebywali na naszym oddziale, wcześniej uwalniali łóżka, na które mogliśmy przyjąć inne osoby.

Na tym jednak nie koniec. W najbliższych latach Centrum Onkologii w Bydgoszczy planuje rozszerzenie zakresu zabiegów robotycznych, np. dotyczących chirurgii klatki piersiowej. Kontynuowane będą szkolenia kolejnych chirurgów w obsłudze systemów robotycznych. Wdrażane będą nowe technologie. Szpital postawi na rozwój diagnostyki i monitorowania pacjentów po operacji z wykorzystaniem sztucznej inteligencji.

Podsumowanie

Centrum Chirurgii Robotycznej w Bydgoszczy to przykład wizjonerskiego podejścia do opieki zdrowotnej. Dzięki nowoczesnym technologiom, wyszkolonemu personelowi i ambitnym planom rozwoju placówka wyznacza nowe standardy w leczeniu onkologicznym w Polsce. Dla pacjentów oznacza to większe szanse na skuteczne i komfortowe leczenie, a dla systemu ochrony zdrowia – efektywniejsze wykorzystanie zasobów. Bydgoszcz po raz kolejny udowodniła, że innowacje mogą zmieniać medycynę na lepsze.

Małgorzata Rogatty

Czytaj także: Centralny Zintegrowany Szpital Kliniczny w Poznaniu – inwestycja dla bezpieczeństwa zdrowotnego regionu