Epidemia zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 w Polsce – aspekty prawne

Do walki z epidemią koronawirusa wykorzystywane są przede wszystkim instrumenty prawne dotychczas w Polsce obowiązujące. Najistotniejszym działaniem państwa było objęcie zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 zakresem stosowania Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz wprowadzenie nowych regulacji umożliwiających m. in. przymusową hospitalizację.

Choroby zakaźne towarzyszą człowiekowi od samego początku, w związku z czym co jakiś czas wybuchają ich epidemie. Obecnie świat, a szczególnie Europa, walczy z pandemią wywoływaną przez wirusa SARS-CoV-2. Od połowy grudnia 2019 r. wystąpiła bowiem seria zachorowań na zakaźną chorobę COVID-19 powodowaną przez tego koronawirusa. W grudniu i na początku roku przypadki zarażeń pojawiały się głównie w mieście Wuhan i w środkowych Chinach, ale już w połowie stycznia wirus rozprzestrzenił się w całym kraju. 24 stycznia 2020 r. zdiagnozowano pierwszy przypadek choroby w Europie. Na konferencji prasowej 13 marca Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podała, że nowym epicentrum pandemii koronawirusa jest Europa. Problem dotyczy także Polski. Pierwszy przypadek zakażenia na terenie Polski został zdiagnozowany 4 marca u pacjenta, który wrócił z Niemiec. Od 14 marca obowiązywał w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, a od 20 marca wprowadzono do odwołania stan epidemii.

Choroby zakaźne stanowią poważny problem dla zdrowia publicznego. Na państwie spoczywa obowiązek polegający na zapewnieniu ochrony społeczeństwa przed rozprzestrzenianiem się tego rodzaju zagrożeń. Państwo realizuje go za pomocą instrumentów prawnych. W Polsce problematykę zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych u ludzi reguluje od lat Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz.1239) zwana w skrócie u.z.z.z.ch.z.

Istotne dla problematyki artykułu jest przybliżenie definicji choroby zakaźnej i zakażenia. Zgodnie z definicją legalną zawartą w powyższej Ustawie (art. 2 pkt 3), choroba zakaźna to choroba, która została wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy. Natomiast biologiczny czynnik chorobotwórczy to posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty. Zakażenie oznacza wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego.

Przepisy Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi stosuje się do zakażeń i chorób zakaźnych, których wykaz jest określony w załączniku do przedmiotowej ustawy oraz biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących te zakażenia i choroby. Wykaz powyższy zawiera obecnie ok. 59 pozycji m. in. takie jak: biegunki o etiologii infekcyjnej lub nieustalonej u dzieci do lat 2, błonica, choroba Creutzfeldta-Jakoba, choroba wirusowa Ebola, czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, dżuma, gruźlica, grypa, kiła, krztusiec, legioneloza, świnka, odra, ornitozy, ospa (prawdziwa i wietrzna), tężec, wąglik, wirusowe gorączki krwotoczne, wścieklizna, zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS). W powyższym wykazie nie zostało wymienione zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2. Jednakże, w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej innych niż wymienione w powyższym wykazie, Minister Zdrowia może ogłosić, w drodze rozporządzenia, zakażenie lub chorobę zakaźną oraz, o ile jest znany, wywołujący je biologiczny czynnik chorobotwórczy. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 od 28 lutego zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 zostało objęte przepisami Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dlatego też zasady i instytucje prawne od lat uregulowane w powyższej
Ustawie mogą być w pełni stosowane w obecnej sytuacji epidemii zakażeń koronawirusem COVID 19.

Czytaj także: Wniosek do MZ w sprawie pilnego opracowania standardów postępowania pracowników medycznych