Krzysztof Bukiel komentuje zmiany w NRL: To idzie młodość!

Lekarze liczą na to, że nowo wybrany samorząd intensywniej zajmie się najważniejszymi problemami lekarzy i w efekcie doprowadzi do przyjęcia wielu rozwiązań oczekiwanych przez nich od lat, jak system no-fault, zmiany w kształceniu lekarzy, likwidacja „feudalizmu” w klinikach, poprawa warunków pracy itp.

W samorządzie lekarskim zakończyły się właśnie wybory nowych władz. Ich zwieńczeniem był Krajowy Zjazd Lekarzy, na którym wybrano nowego Prezesa NRL, Naczelną Radę Lekarską i inne organy Naczelnej Izby Lekarskiej. Wybory przyniosły istotną zmianę. Na szczeblu krajowym i w wielu okręgowych izbach lekarskich władzę przejęła „partia młodych”, której liderzy w większości wywodzą się spośród dawnych członków Porozumienia Rezydentów OZZL.

Zmiana ta wywołała wśród niektórych lekarzy i nielekarzy zainteresowanych problemami ochrony zdrowia, wielki entuzjazm. Mają oni nadzieję, że teraz „wszystko się zmieni na lepsze”. Lekarze liczą na to, że ich samorząd intensywniej zajmie się najważniejszymi problemami lekarzy i w efekcie doprowadzi do przyjęcia wielu rozwiązań oczekiwanych przez nich od lat, jak system no-fault, zmiany w kształceniu lekarzy, likwidacja „feudalizmu” w klinikach, poprawa warunków pracy itp. Osoby spoza środowiska lekarskiego mają nadzieję, że izby lekarskie doprowadzą teraz do „prawdziwej reformy” ochrony zdrowia i przestaną blokować likwidację patologii w publicznej ochronie zdrowia, np. łączenia pracy w publicznej i prywatnej ochronie zdrowia, co sprzyja ukrytej korupcji. Wierzą też, że izby same intensywniej zajmą się zwalczaniem tych patologii wśród lekarzy.

Obawiam się, że te nadzieje są trochę „na wyrost”. Związane są bowiem z przypisywaniem izbom lekarskim kompetencji i możliwości, których one nie mają. Istnieje w społeczeństwie popularny pogląd, że to samorząd lekarski jest głównym przeciwnikiem wprowadzenia wielu zmian w ochronie zdrowia, które zlikwidowałyby różne patologie. Mówi się, że „lekarze blokują” te zmiany. Prawda natomiast jest taka, że samorząd lekarski – jako zinstytucjonalizowana reprezentacja lekarzy – nigdy takich zmian nie blokował, wręcz przeciwnie, nierzadko domagał się ich. Izba nie ma jednak żadnych prawnych możliwości, aby skutecznie wpłynąć na ich wprowadzenie. Zależy to bowiem wyłącznie od rządu (i parlamentu), a rządzącym te patologie są – z różnych powodów – na rękę. Jeżeli są lekarze, którzy blokują te oczekiwane przez pacjentów zmiany, to ich działania są nieformalne i powiązane z ich osobistymi kontaktami z politykami, a nie z działaniami izb lekarskich. Dlatego zmiana we władzach izb, która się właśnie dokonała, nie będzie miała w tym przypadku wielkiego znaczenia.

Większe możliwości i większe kompetencje mają izby lekarskie w sprawach dotyczących samych lekarzy – też jednak w określonym i ograniczonym zakresie. Wiele bowiem czynności izb ma charakter administracyjny, jak np. wydawanie prawa wykonywania zawodu, czy prowadzenie rejestru indywidualnych praktyk lekarskich. Trudno tutaj o jakąś poprawę, bo już od dawna działa to sprawnie. Izby mogą też prowadzić szkolenia dla lekarzy, organizować imprezy sportowe, kulturalne, działania socjalne, pomoc prawną itp. We wszystkich tych zakresach w ostatnich kadencjach samorządu lekarskiego następowała stopniowa, ale stała poprawa. Dzisiaj zakres „usług”, jakie oferują izby lekarzom jest znacznie większy niż np. 20 lat temu. Można to zapewne jeszcze rozszerzyć, ale raczej trudno spodziewać się jakiejś spektakularnej poprawy. Największy bezpośredni wpływ na lekarzy mają izby w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem Kodeksu Etyki Lekarskiej poprzez prowadzenie sądownictwa zawodowego. Jest to, być może, pole do największych zmian, ale jednocześnie teren najbardziej „grząski” bo oczekiwania różnych środowisk są dokładnie odwrotne. Osoby spoza środowiska oczekują, że sądy lekarskie będą bardziej surowe dla lekarzy, lekarze – wręcz przeciwnie. Poza tym są opinie wśród lekarzy, że sądy są narzędziem wykorzystywanym do nieformalnego „rozprawiania się” z przeciwnikami przez niektórych wpływowych lekarzy lub niektóre wpływowe środowiska. Czy młodzi lekarze, którzy przejęli władzę w izbach będą na siłach, aby to zmienić? Może najlepszym wyjściem byłaby rezygnacja z wewnętrznego, samorządowego sądownictwa?

Izby lekarskie nie mają wpływu ani odpowiednich narzędzi w tym względzie, w sprawach dotyczących warunków pracy i płacy lekarzy. Nie mogą też bezpośrednio wpływać na to, jak wygląda system szkolenia podyplomowego, zwłaszcza zdobywania specjalizacji. Polem, na którym może dojść do największych zmian, będzie prawdopodobnie szeroko rozumiana dziedzina Public Relations, czyli dbanie o dobry wizerunek lekarzy i społeczną akceptację dla ich działań. Zapewne zwiększy się liczba publicznych wystąpień przedstawicieli izb lekarskich, na czele z prezesem NRL, powstaną jakieś akcje/filmy pokazujące jak wygląda funkcjonowanie publicznej ochrony zdrowia od strony lekarzy, zwiększy się obecność samorządu w tzw. mediach społecznościowych. Czy to doprowadzi jednak do oczekiwanego stanu, że teraz „wszystko się zmieni na lepsze”? Raczej trudno mieć taką nadzieję. Niezależnie od wszystkiego, nowym, odmłodzonym władzom samorządu lekarskiego życzę powodzenia we wszystkich działaniach na rzecz środowiska lekarskiego i lepszego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, jako całości.

Czytaj też: Nie czekajmy na nadzwyczajną okazję