Zabiegi laparoskopowe to przyszłość całej chirurgii

Rozmowa z prof. Wojciechem Kielanem, kierownikiem II Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Prezesem Towarzystwa Chirurgów Polskich.

Małgorzata Ullmann: Jakiego rodzaju nowoczesne technologie czy metody mają największy wpływ na rozwój chirurgii?

Wojciech Kielan: Wszelkie nowe rozwiązania techniczne pozwalają na postęp w różnych aspektach leczenia chirurgicznego. Często na początku wdrażania nowych technologii trudno przewidzieć, w jakim kierunku potoczy się rozwój medycyny. Jeszcze 20 lat temu chirurgia laparoskopowa i robotowa miały niewielki udział w chirurgicznym leczeniu chorych, a obecnie nie sposób sobie wyobrazić leczenia schorzeń chirurgicznych bez tych technologii.

Za sprawą ogromnego skoku w technologiach medycznych szkolenie specjalizacyjne młodych chirurgów uległo w ostatnim czasie licznym zmianom. Nowe technologie dają nam olbrzymie możliwości, o ile właściwie z nich skorzystamy, a przede wszystkim będziemy mieć do nich łatwy dostęp.

Niedawno uczestniczyłem w Światowym Kongresie Raka Żołądka w Japonii, gdzie chirurdzy mają dostęp do wszystkich nowoczesnych technologii i metod leczenia. Wypowiedzi większości wykładowców jednoznacznie wskazują, że tylko leczenie interdyscyplinarne, w tym wypadku chirurga, onkologa klinicznego, radioterapeuty i patologa wraz z użyciem nowoczesnych technologii, przynosi wymierne korzyści lecznicze. Powinniśmy nowoczesne technologie diagnostyczne wykorzystać przede wszystkim do wczesnego rozpoznawania chorób nowotworowych, bo tylko leczenie takich postaci nowotworów przyniesie optymalne, długotrwałe efekty leczenia.

Czy w ostatnich latach odnotowano znaczące przełomy w diagnostyce i leczeniu chirurgicznym chorób onkologicznych?

Proces wdrażania nowych metod i pomysłów terapeutycznych w medycynie, a zwłaszcza w chirurgii, jest długotrwały i jego wprowadzenie jest poprzedzone wieloletnimi badaniami doświadczalnymi.

W ostatnich latach, a także w mijającym roku, nie odnotowano przełomów w diagnostyce i leczeniu chorób chirurgicznych. Stale jest podnoszony poziom leczenia chorych zarówno w chirurgii ogólnej, jak i chirurgii onkologicznej. W ubiegłym roku w Polsce nastąpił wyraźny wzrost liczby zabiegów operacyjnych wykonywanych przy pomocy robotów. Wiele ośrodków zakupiło to urządzenie i wykonuje zabiegi w chirurgii robotowej, głównie dotyczy to chirurgii kolorektalnej. Obecnie oficjalnie w Polsce jest około 40 robotów na wyposażeniu sal operacyjnych różnych szpitali. Zabiegi chirurgiczne przy użyciu robota są przyszłością, jednak pod warunkiem, że zapotrzebowanie na podstawowe elementy funkcjonowania oddziału jest zaspokojone. Na obecnym etapie rozwoju naszego kraju, gdzie finansowanie ochrony zdrowia i wycena procedur chirurgicznych są wyraźnie zaniżone i niewystarczające, nie można kupować robota do każdego szpitala. Chirurgia robotowa powinna być uprawiana w ośrodkach, gdzie wykonuje się bardzo dużą liczbę zabiegów chirurgicznych i jest to ośrodek referencyjny w tej dziedzinie. Robotyka jest przyszłością, ale w obecnej sytuacji w Polsce kupowanie robota nie poprawi ogólnej jakości leczenia w chirurgii.

Specjalizuje się Pan w laparoskopii chorób przewodu pokarmowego – na jaką skalę jest widoczny w Polsce wzrost liczby zabiegów wykonywanych tą techniką?

Cieszy mnie, że w naszym kraju widać wyraźny wzrost liczby zabiegów laparoskopowych wykonywanych u chorych onkologicznych. Szczególnie jest to zauważalne w chirurgii raka jelita grubego, gdzie w wiodących ośrodkach w kraju około 80% wszystkich zabiegów na jelicie grubym wykonuje się metodami małoinwazyjnymi.

Zabiegi laparoskopowe to przyszłość całej chirurgii. Można tą metodą operować, ale służy też do badań diagnostycznych. Dziś nikt nie ma już wątpliwości, że laparoskopia zmieniła oblicze medycyny.

Laparoskopię wykorzystuje się zarówno do oceny stopnia zaawansowania choroby nowotworowej, jak i wykonuje się skomplikowane zabiegi onkologiczne. Służy również do monitorowania postępów naszego leczenia. Badanie takie wykonuje się, gdy np. po zastosowaniu kolejnego kursu radioterapii czy chemioterapii trzeba podjąć decyzję o interwencji chirurgicznej. Wieloletnie obserwacje pacjentów operowanych laparoskopowo z powodu na przykład nowotworu jelita grubego pozwalają stwierdzić, że potem rzadziej zdarzają się nawroty choroby niż w przypadku operacji przeprowadzanych tradycyjnie. Z całą pewnością laparoskopia okazała się przełomem w chirurgii jako metoda, która pozwala bez znacznego otwierania brzucha leczyć i diagnozować chorych. Dlatego często się zdarza, że osoby, którym operację wykonano metodą laparoskopową, uważają, że był to tylko drobny zabieg i lekceważą potem swój stan. To błąd – operacja laparoskopowa np. usunięcia pęcherzyka żółciowego jest taką samą operacją jak tradycyjna. Różnica polega tylko na dotarciu do niego inną drogą. Laparoskopia sprawdza się w wielu sytuacjach. Operacje laparoskopowe są mniej obciążające dla pacjenta także pod względem psychicznym, pozwalają bowiem wierzyć, że jesteśmy mniej chorzy, rzadziej zdarzają się powikłania i zakażenia miejsca operowanego. Wykonywanie tą metodą zabiegów u starszych osób sprawia, że operacja jest mniejszym obciążeniem dla niezbyt już silnego organizmu, ból jest także później o wiele mniejszy niż po klasycznym zabiegu chirurgicznym.

Coraz doskonalsze technicznie narzędzia, a także wiedza o możliwościach tej metody operowania, pozwalają wykorzystywać ją w bardzo wielu dziedzinach medycyny.

Czytaj też: Wyposażenie sali operacyjnej XXI wieku do zabiegów techniką laparoskopową