Postęp w radiologii toczy się nieustannie – rozmowa z prof. dr. hab. Markiem Sąsiadkiem

Czy można powiedzieć, że diagnostyka obrazowa stanowi podstawę skutecznej medycyny?

Zdecydowanie tak. W tej chwili praktycznie nie ma specjalności medycznej, która nie wykorzystuje badań obrazowych w diagnostyce i monitorowaniu leczenia. Za przykład można podać onkologię, gdzie zdecydowana większość nowotworów jest rozpoznawana metodami obrazowymi. Monitorowanie leczenia wymaga regularnych kontrolnych badań obrazowych, najczęściej jest to TK klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy, ale w części nowotworów, np. mózgowia, odbytnicy, prostaty, niezbędne jest wykonanie MR.

W przypadku stanów nagłych wyjściowym badaniem często są zdjęcia RTG (urazy kostne) i USG (dolegliwości jamy brzusznej), ale w cięższych stanach najważniejsze jest badanie TK (np. głowy, kręgosłupa, klatki piersiowej), a także wspomniana już TK całego ciała w urazach wielonarządowych.

W neurologii, neurochirurgii czy psychiatrii sztandarowym badaniem jest MR, który wykonywany jest u znacznej większości pacjentów z tych dziedzin. Z kolei przy chorobach płuc wyjściowym badaniem są zdjęcia RTG płuc, natomiast metodą z wyboru jest TK, która jest znakomitym narzędziem w ocenie płuc, a także śródpiersia.

W ortopedii i reumatologii olbrzymią rolę pełnią wszystkie metody obrazowe: RTG (proste urazy kości), USG (choroby stawów), TK (skomplikowane urazy kości, np. miednicy), MR (urazy stawów i więzadeł, nowotwory układu mięśniowo-szkieletowego). Z kolei w przypadku chorób naczyń w zależności od okolicy niezbędne jest badanie USG Doppler (np. naczynia szyi), angiografia TK (np. zatorowość płucna, tętniaki mózgowe) lub angiografia MR (niedokrwienie mózgowia).

Jak wygląda sytuacja kadrowa? Czy młodzi lekarze obecnie chętnie wybierają specjalizację z radiologii?

Radiologia jest w tej chwili bardzo popularną specjalnością. Liczba kandydatów do specjalizacji znacznie przekracza liczbę dostępnych miejsc. Radiologia stała się atrakcyjna ze względu na omówiony przeze mnie powyżej olbrzymi postęp w możliwościach metod obrazowych, a także, co trzeba otwarcie powiedzieć, z powodów ekonomicznych. Zapotrzebowanie na radiologów jest bowiem obecnie tak olbrzymie, że pracodawcy oferują bardzo dobre warunki finansowe, przy czym dzięki rozwojowi teleradiologii wielu radiologów może pracować zdalnie w domu. Jednak trzeba podkreślić, że zainteresowanie młodych lekarzy radiologią nie jest równomierne: ogromną popularnością cieszą się TK i MR, mniejszą USG, a bardzo niewielką RTG. Ponadto mało jest chętnych do radiologii zabiegowej, co łączy się z ogólnie zmniejszonym zainteresowaniem młodych lekarzy specjalnościami zabiegowymi.

Jakie znaczenie, zarówno dla lekarza, jak i pacjenta, ma prawidłowy nadzór nad wyposażeniem pracowni diagnostyki obrazowej?

Nadzór nad wyposażeniem ma kluczowe znaczenie. Oczywiście podstawą są same aparaty (TK, MR, USG, RTG), które powinny być regularnie wymieniane, najlepiej po 5 latach, a najpóźniej po 10 latach, z czym niestety w naszych realiach jest bardzo różnie. Natomiast bardzo ważne są odpowiedniej jakości urządzenia dodatkowe: stacje diagnostyczne do opisywania badań, strzykawki automatyczne do podawania środków kontrastowych czy aparatura anestezjologiczna do badań w znieczuleniu. Duże znaczenie ma też system komputerowy (tzw. R-IS/PACS), w którym rejestrowane i przesyłane są obrazy i opisy badań radiologicznych. Kolejnym ważnym elementem są pokoje przygotowania badań, w których pielęgniarki podają środki kontrastowe i leki oraz opiekują się pacjentem po badaniu. Wszystkie te czynniki mają ogromne znaczenie dla jakości badania, a tym samym wpływają na komfort pracy lekarzy radiologów i kierujących lekarzy klinicystów, a przede wszystkim na optymalizację procesu diagnostyczno-terapeutycznego pacjentów.