Uszkodzenia mechaniczne sprzętu i akcesorium medycznego wykorzystywanego podczas operacji i zabiegu. Czy można ograniczyć ich liczbę?

Do powstawania uszkodzeń sprzętu medycznego może dojść z różnych przyczyn, takich jak chemiczne, termiczne lub fizyczne. Istnieją jednak metody ograniczające ich liczbę, które przyniosą korzyści ekonomiczne i wpłyną na zredukowanie liczby przestoju sprzętu z powodu ich napraw.

Tytuł artykułu zawiera w sobie pytanie, które, jak sądzę, stawia przed sobą wielu pracowników ochrony zdrowia, w tym personel techniczny (personel zajmujący się drobnymi naprawami, konserwacjami lub/i wysyłaniem do naprawy asortymentu medycznego) oraz personel medyczny (personel obsługujący asortyment medyczny, inaczej użytkownik). Według mnie, i stwierdzam to z bardzo dużym prawdopodobieństwem, można ograniczyć liczbę uszkodzeń mechanicznych asortymentu medycznego (sprzętu/aparatury/akcesorium/narzędzi medycznych) wykorzystywanego podczas operacji i zabiegów. Jednakże proces ten w wielu przypadkach jest trudny do zrealizowania, długotrwały i wymaga odpowiednio dużego zaangażowania personelu, audytorów, a także prowadzących szkolenia, na każdym z opisanych poniżej procesów. W niniejszym artykule skupię się na sześciu z nich, tj.: szkoleniu personelu medycznego i technicznego przy pierwszym uruchomieniu, doszkalaniu personelu w trakcie eksploatacji, audycie wewnętrznym, audycie zewnętrznym, audycie zewnętrznym połączonym ze szkoleniem oraz opracowaniem odpowiedniej procedury w zakresie eksploatacji asortymentu medycznego, w tym zgłaszaniem uszkodzenia mechanicznego.

Definicja uszkodzenia mechanicznego

Uszkodzenie mechaniczne jest to uszkodzenie spowodowane działaniem na przedmiot lub urządzenie siły zewnętrznej, np.: uderzenie, zgniecenie, ściskanie, przeciążenie, przebicie, skruszenie, zdeformowanie czy złamanie (1, 2). Do tego typu sytuacji dochodzi niezwykle często, szczególnie w przypadku asortymentu medycznego wykorzystywanego podczas operacji czy zabiegu, których rozmiary są niewielkie, oraz w miejscach, gdzie pracuje się pod presją czasu, przy użyciu ostrych narzędzi operacyjnych i sprzętów, które ze względu na specyfikę swojego działania w sposób bezpośredni mogą spowodować uszkodzenie mechaniczne asortymentu (np. wiertarka chirurgiczna/ortopedyczna, diatermia chirurgiczna czy laser wysokoenergetyczny). Nie każde uszkodzenie mechaniczne powoduje utratę gwarancji. Może się zdarzyć, że podczas wprowadzania np. endoskopu giętkiego w pole operacyjne w prawidłowy sposób dochodzi do przebicia płaszcza zewnętrznego, a w efekcie rozszczelnienia endoskopu. W celu weryfikacji, jeszcze przed wysłaniem asortymentu do naprawy, kluczowe jest uzyskanie od użytkownika szczegółowego opisu przebiegu wykonanej procedury, który pozwoli określić, czy do uszkodzenia nie doszło na pewno z jego winy.

W niniejszym artykule zwrócę szczególną uwagę na uszkodzenia mechaniczne endoskopów giętkich o średnicy płaszcza poniżej 6 mm (np. cystoskopów giętkich lub ureterorenoskopów giętkich), ponieważ w ich przypadku prawdopodobieństwo uszkodzenia mechanicznego występuje niezwykle często.

Rodzaje uszkodzeń mechanicznych

Jak już wcześniej wspomniałem, nie każde uszkodzenie mechaniczne powoduje utratę gwarancji. Jeżeli do awarii danego asortymentu doszło w wyniku uszkodzenia mechanicznego spowodowanego zastosowaniem przy produkcji słabej jakości materiałów, które nie odpowiadają zastosowaniom podanym przez producenta w instrukcji obsługi lub w wyniku stwierdzenia wady powstałej na etapie produkcji asortymentu, takie uszkodzenie mechaniczne podlega gwarancji. Uszkodzenia mechaniczne można podzielić ze względu na charakter uszkodzenia (rys. 1a) oraz rodzaj siły powodującej uszkodzenie mechaniczne (rys. 1b).

Uszkodzenia mechaniczne powstałe w sposób umyślny nie podlegają gwarancji. Również nieumyślne uszkodzenia mechaniczne bardzo często, a nawet w niemalże każdym przypadku, nie będą podlegały gwarancji. Innymi słowy, wszystkie uszkodzenia mechaniczne powstałe w wyniku nieprzestrzegania instrukcji obsługi nie podlegają gwarancji, w tym nieumyślne uszkodzenie mechaniczne asortymentu. Uszkodzenia przedstawione na rys. 1b mogą być zarówno wynikiem niewłaściwej (niezgodnej z instrukcją obsługi) eksploatacji asortymentu, jak również może wynikać z wad powstałych na etapie produkcji. Dla przykładu, gwarancja nie zostanie uwzględniona w przypadku nieumyślnego zastosowania niedopuszczonego przez producenta środka dezynfekcyjnego, którego działanie przyczyni się do uszkodzenia mechanicznego. Jednakże fizyczne uszkodzenie płaszcza endoskopu giętkiego, do którego doszło podczas transportu endoskopu w specjalnie do tego przeznaczonym koszyku, będzie podlegało gwarancji.

Mechaniczne uszkodzenie termiczne

Mechaniczne uszkodzenia termiczne są to uszkodzenia spowodowane działaniem na asortyment temperaturą wykraczającą poza zakres wytrzymałości termicznej materiałów zastosowanych na etapie produkcji. Do takiego uszkodzenia często dochodzi w wyniku nieodpowiednio przeprowadzonego procesu sterylizacji, np. sterylizacji wysokotemperaturowej asortymentu, który nie jest do tego przeznaczony – uszkodzenie z winy użytkownika. Przeciwstawne do powyżej opisanego jest termiczne uszkodzenie mechaniczne powstałe po sterylizacji parowej asortymentu, który zgodnie z instrukcją obsługi może być jej poddany. W pierwszym przypadku, o ile asortyment obejmuje jeszcze gwarancja, nie zostanie ona uwzględniona. Wyjątkiem może być indywidualne podejście serwisu do naszego przypadku i uwzględnienie gwarancji z powodu np. długoletniej i bezproblemowej współpracy. Druga sytuacja opisuje zaś uszkodzenie, do którego doszło w wyniku prawidłowej eksploatacji sprzętu, ponieważ do mechanicznego uszkodzenia termicznego doszło podczas prawidłowej eksploatacji, a powodem jego powstania mogło być np. zastosowanie słabej jakości materiałów lub inna wada powstała na etapie produkcji. W takim przypadku wina leży po stronie sprzedawcy i gdy ten asortyment jest jeszcze objęty gwarancyjnym kontraktem serwisowym, podlega naprawie wykonanej w ramach gwarancji.

Czytaj także: Wyposażenie pracowni endoskopii w sprzęt i aparaturę medyczną