Radioterapia wiązką protonową – rola fizyka medycznego
Przygotowanie systemów leczenia do użytku klinicznego
Jednym z podstawowych zadań fizyków medycznych pracujących w CCB IFJ PAN jest przygotowanie do użytku klinicznego systemu planowania leczenia SPL (Eclipse ver. 13.6 Varian Medical Systems, Palo Alto, CA) oraz prowadzenie okresowej kontroli tego systemu, mającej na celu „zagwarantowanie, że proces leczenia będzie przebiegał według optymalnego dla danego pacjenta planu leczenia z wykluczeniem błędów mogących wynikać z niedoskonałości czy usterek systemu planowania leczenia” (2).
W przypadku radioterapii za pomocą ołówkowych wiązek protonów o energiach dostosowywanych do konkretnego planu terapii (radioterapia wiązką skanującą) przygotowanie systemu planowania leczenia do pracy klinicznej wymaga precyzyjnego zmierzenia szeregu parametrów dozymetrycznych charakteryzujących poszczególne wiązki, np. parametry śladu wiązki (ang. spot) Palo Alto, CA (3). Do prawidłowego działania zastosowanego w systemie Eclipse ver. 13.6 algorytmu obliczeniowego konieczne jest wprowadzenie do SPL szeregu parametrów, takich jak głębokościowe rozkłady dawki dla poszczególnych energii wiązek protonowych, odpowiadające im rozkłady fluencji wiązek zmierzonych w powietrzu, współczynniki kalibracji monitora dawki i współczynniki korekcji jednostek monitorowych MU. Ostateczna weryfikacja poprawności obliczeń SPL jest prowadzona poprzez pomiary porównawcze wykonane zarówno w fantomie wodnym, jak i fantomie antropomorficznym.
Profile poprzeczne wiązek protonowych w powietrzu zostały wyznaczone przy pomocy detektora Lynx PT (IBA Dosimetry) dla energii od 70 MeV do 226 MeV, z krokiem co 10 MeV. Niskodawkowa część poprzecznych rozkładów dawki znajdującą się poza zakresem czułości detektora scyntylacyjnego Lynx PT została zmierzona za pomocą detektorów termoluminescencyjnych TLD [...]