Parametry techniczne przy wyborze pomp infuzyjnych

Autor: Michał Smelik Data publikacji: 19.02.2025 r.

Intensywna terapia Zarządzanie aparaturą

Wykrywanie zatoru powietrznego (dotyczy tylko pomp wolumetrycznych)

W celu zminimalizowania wystąpienia podania dożylnie powietrza pacjentowi pompy objętościowe powinny być wyposażone w alarm powietrza w linii oraz w wykrywanie pojedynczych pęcherzyków powietrza rzędu kilkudziesięciu lub kilkuset mikrolitrowych. Zapobiegnie to niepożądanym zatorom powietrznym, stanowiącym zagrożenie dla zdrowia pacjenta.

Zamykanie żył po infuzji, funkcja KVO

Funkcja KVO (ang. keep vein open), czyli funkcja pompy infuzyjnej polegająca na utrzymywaniu naczynia (żyły) po zakończeniu infuzji (osiągnięciu czasu lub objętości infuzji). Taka możliwość zapobiega zakrzepowi w igle infuzyjnej, dzięki czemu można kontynuować infuzję z przepływem od 1 do 5 ml/h, który jest zawsze mniejszy od ustawionego przepływu.

Biblioteka leków

Pompy infuzyjne mają możliwość utworzenia bazy leków używanych do infuzjoterapii z zastosowaniem osobnych bibliotek leków na poszczególnych oddziałach. Preparaty zawarte w bazie powiązane są z ich parametrami infuzji, tj.: limity względne min.-maks.; limity bezwzględne min.-maks., możliwość wyświetlania naprzemiennego nazwy leku i/lub wybranych parametrów infuzji. Nazwy leków, wraz z ich parametrami infuzji, jakie zostaną dodane biblioteki, należy określić najlepiej przed rozpoczęciem eksploatacji pompy, ponieważ w wielu rozwiązaniach baza jest konfigurowana jedynie przez producenta lub autoryzowanego przedstawiciela producenta.

Biblioteka strzykawek (tylko dla pomp strzykawkowych)

Strzykawkowe pompy infuzyjne mogą współpracować ze strzykawkami różnych producentów. Precyzyjne określenie strzykawek, z jakimi współpracuje pompa, ograniczy możliwość wystąpienia problemu z precyzyjnym dawkowaniem płynu oraz z dodatkowym kalibrowaniem pompy pod posiadane i używane strzykawki.

Tryb TIVA/TCI

Tryb TIVA-TCI (ang. total intravenous anesthesia – target controlled infusion) to rodzaj infuzji polegający na zastosowaniu środków dożylnych w celu wprowadzenia i podtrzymania znieczulenia. Całkowite znieczulenie dożylne (TIVA) to technika, w której do wywołania i utrzymania znieczulenia ogólnego stosuje się środki dożylne. Ciągły wlew dożylny jest wykonywany za pomocą pompy infuzyjnej kontrolowanej docelowo (TCI), ale można go również przeprowadzić za pomocą przerywanych bolusów lub technik infuzji ręcznej. TCI pozwala na precyzyjne i zindywidualizowane podanie dożylnych środków znieczulających. Technikę tę można określić jako anestezję sterowaną stężeniem propofolu (16).

Stacje dokujące

Stacje dokujące umożliwiają tworzenie odpowiednich zestawów, składających się z dużej liczby pomp infuzyjnych. Pozwalają one na instalację od 4 do nawet 8 pomp. Podstawowe rozwiązania służą do umieszczenia odpowiedniej liczby pomp w stacji oraz ich zasilania. Dzięki takiemu rozwiązaniu oszczędza się miejsce oraz ogranicza się liczbę przewodów zasilających. Bardziej rozbudowane systemy mogą posiadać informacje o przebiegu i stanie infuzji danej pompy, a także mogą komunikować się bezprzewodowo lub przewodowo z programem infuzyjnym. Stacje dokujące służą do integracji zarówno pomp strzykawkowych, jak również wolumetrycznych.

System monitorujący infuzję

Istnieje wiele różnych rodzajów systemów monitorujących infuzję, od tych niezależnych, które pozwalają na integrację pomp różnych producentów, po oprogramowania dedykowane dla pomp danego producenta. System monitorowania infuzji umożliwia obejrzenie na dowolnym komputerze wszystkich informacji o prowadzonych infuzjach przy użyciu pomp w czasie rzeczywistym, w tym identyfikację miejsca i przyczyny powstania alarmów oraz stan infuzji. Dodatkowo systemy umożliwiają przeglądanie danych i przebiegów zakończonych infuzji oraz tworzenie i drukowanie raportów. Występują również systemy integrujące nie tylko urządzenia do infuzjoterapii, ale także inną aparaturę medyczną wykorzystywaną do zbierania danych z przebiegu leczenia pacjenta.

Szkolenie personelu medycznego – standaryzacja/ujednolicenie

Niezwykle ważnym krokiem w kierunku zapewnienia bezpiecznego używania urządzeń infuzyjnych jest przeszkolenie całego personelu z ich obsługi. Warto, aby takie szkolenie nie odbywało się tylko raz, zaraz po zakupie sprzętu, ale również korzystne jest zapewnienie minimum jednego dodatkowego szkolenia w trakcie trwania gwarancji. Drugim aspektem, pozwalającym na zapewnienie odpowiedniego bezpieczeństwa pacjenta podczas infuzjoterapii, jest zmniejszenie różnorodności i liczby modeli pomp infuzyjnych, z których musi korzystać użytkownik. Wysoki stopień standaryzacji zminimalizuje zarówno potrzeby szkoleniowe, jak i ryzyko błędu użytkownika. Idealnym przypadkiem byłoby, gdyby personel w dowolnym obszarze klinicznym (oddziale) był przeszkolony w zakresie obsługi i miał dostęp do bardzo wąskiej gamy urządzeń infuzyjnych.

Obsługa gwarancyjna

Dokonując wyboru pompy infuzyjnej, podobnie jak przy zakupie dowolnej aparatury medycznej, należy precyzyjne opisać zakres gwarancji oraz gwarancyjnej obsługi serwisowej. Przykładowe zapisy winny dotyczyć:

minimalnego okresu gwarancji,
przedłużenia okresu gwarancji o czas trwającej naprawy – opcjonalnie,
zakresu opieki serwisowej, w tym wykonywania okresowych przeglądów technicznych przez dostawcę,
dostępności części zamiennych przez min. 10 lat od dostawy,
opcjonalnie wymiany podzespołu na nowy po drugiej lub trzeciej naprawie,
zdalnej diagnostyki – opcjonalnie,
aparatu zastępczego na czas naprawy – opcjonalnie,
aktualizacji oprogramowania,
pozbawienia kodów i blokad serwisowych utrudniający przeprowadzenie naprawy po okresie gwarancyjnym przez serwis inny niż dostawcy.

Posiadając w swoich zasobach ludzkich personel techniczny wykonujący czynności serwisowe i konserwacyjne aparatury medycznej oraz aparaturę kontrolno-pomiarową, w tym tester bezpieczeństwa elektrycznego oraz tester pomp infuzyjnych, warto w zapisach gwarancyjnych uwzględnić szkolenia dla personelu technicznego. Powinny one obejmować, oprócz liczby szkoleń oraz osób uczestniczących w szkoleniu, zakres szkolenia. Przykładowy zapis takiego szkolenia może brzmieć: „Szkolenia dla personelu technicznego (do 5 osób) z zakresu diagnostyki stanu technicznego i wykonywania podstawowych czynności konserwacyjnych, naprawczych i przeglądowych; w razie potrzeby możliwość stałego wsparcia aplikacyjnego w okresie gwarancji przedmiotu zamówienia. Uzyskanie potwierdzonych certyfikatem uprawnień serwisowych przez personel techniczny”.

Obsługa pogwarancyjna

Pogwarancyjna obsługa serwisowa może być wykonywana przez serwis wewnętrzny lub zewnętrzny. Oba powyższe rozwiązania mają swoje wady oraz zalety. Pełnienie obsługi serwisowej przez własny personel zniweluje koszty związane z wykonywaniem przeglądów technicznych oraz pracą inżyniera zewnętrznego serwisu podczas naprawy. Dodatkowo to rozwiązanie skraca czas diagnostyki. Do wad serwisu wewnętrznego należy zaliczyć: utrudniony dostęp do specjalistycznych części zamiennych oraz ponoszenie odpowiedzialności za poprawne działanie pomp infuzyjnych. Przeciwieństwem zalet serwisu wewnętrznego są wady serwisu zewnętrznego. Natomiast przeciwieństwem wad serwisu wewnętrznego są zalety serwisu zewnętrznego. W przypadku braku personelu technicznego dysponującego odpowiednim zasobem wiedzy obsługę serwisową należy powierzyć firmie posiadającej uprawnioną kadrę w zakresie wykonywania usługi serwisowej pomp infuzyjnych oraz dysponującą odpowiednią aparaturą kontrolno-pomiarową.

Przypisy

¹ Leki NTI – FDA definiuje je jako leki, w przypadku których niewielkie różnice w dawce lub stężeniu we krwi mogą prowadzić do poważnych niepowodzeń terapeutycznych i/lub działań niepożądanych leku, które zagrażają życiu lub powodują trwałą lub znaczną niepełnosprawność lub niesprawność (17).
² Okres półtrwania leku – czas, po upływie którego stężenie leku obserwowane we krwi zmaleje o połowę w wyniku eliminacji po zakończeniu procesu wchłaniania i dystrybucji. Zwykle nie można dokładnie określić okresu półtrwania leku i może on różnić się w zależności od pacjenta. Orientacyjnie można przyjąć, że leki o okresie półtrwania rzędu pięciu minut lub krótszym można uznać za leki o „krótkim” okresie półtrwania (2).
³ Podtrzymująca terapia płynami jest to rodzaj płynoterapii polegający na utrzymaniu prawidłowej objętości wody w organizmie i jej składu elektrolitowego. Podtrzymująca terapia płynami zastępuje bieżącą codzienną utratę wody i elektrolitów zachodzącą w wyniku procesów fizjologicznych (mocz, pot, oddychanie i stolec), które normalnie utrzymują homeostazę (16).
⁴ Kategoria terapii C – terapia niewymagająca pompy – infuzja grawitacyjna.
⁵ Margines terapeutyczny – właściwość leku określana jako stosunek dawki toksycznej do dawki skutecznej.

Piśmiennictwo

Spencer-Jones J., Luxton T., Bond S. E., Sandoe J.: Feasibility Effectiveness and Safety of Elastomeric Pumps for Delivery of Antibiotics to Adult Hospital Inpatients. „A Systematic Review”, MDPI, 2023.
Infusion systems. Medicines and Healthcare products Regulatory Agency. 2013.
Instrukcja obsługi. Strzykawkowe pompy infuzyjne Medima. S100, S200, S300, S300 PCA.
Instrukcja obsługi. Pompa objętościowa Medima P100, P200, P300.
(PCA) Patient-Controlled Analgesia. „Memorial Sloan Kettering Cancer Center”, 2023 https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/patient-controlled-analgesia-pca [dostęp: kwiecień 2024 r.].
Balawardana J., Malviarachchi S., Perera R., Asela S.: The first use of ambulatory chemotherapy infusion pumps in Sri Lanka: a brief report from Sir John Kotelawala Defence University Hospital. „Sri Lanka Journal of Cancer”, 2021.
Balawardana J., Malviarachchi S., Perera R.P., Asela S.: Hospital The first use of ambulatory chemotherapy infusion pumps in Sri Lanka: a brief report from Sir John Kotelawala Defence University. „Sri Lanka Journal of Cancer”, 2021.
Paz Jamie C., Vizmeg J.: Endocrine System. [In:] Acute Care Handbook for Physical Therapists (4^th Edition). 2014.
Aronson J.K.: Insulin. [In:] Meyler’s Side Effects of Drugs (16^th Edition). 2016.
Marsden J., Stevenson V., Jarrett L.: Handbook of Clinical Neurology. Disorders, Motor System Spinal, Part II: Cord, Neurodegenerative, and Cerebral Disorders and Treatment. 2023.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG, (UE) 2017/745.
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2022 roku o wyrobach medycznych. Dz.U. z 2022 r., poz. 974.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2016 roku w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii. Dz.U. 2024, poz. 332.
Smelik M.: Stoły operacyjne − jakie kryteria wyboru wziąć pod uwagę? „Ogólnopolski Przegląd Medyczny”, 2/2020.
Absalom A., Struys M. MRF, Machała W. (red.): Znieczulenie TIVA-TCI. 2019.
Somers M.J.: Maintenance intravenous fluid therapy in children. 2024.
Jiang W.: FDA Drug Topics: Understanding Generic. 2022.