Parametry techniczne przy wyborze pomp infuzyjnych

Istnieje wiele rodzajów pomp infuzyjnych różniących się między sobą parametrami technicznymi oraz charakterystyką działania. Dokonując wyboru najbardziej dostosowanego do naszych potrzeb rozwiązania, w pierwszej kolejności powinniśmy przeanalizować aspekty funkcjonalne, ekonomiczne, a następnie techniczne.

Pompy infuzyjne są wyrobami medycznymi wykorzystywanymi do kontrolowanego podawania płynów, będących produktami leczniczymi (lekami) lub odżywkami, do organizmu pacjenta w określony sposób. W większości hospitalizowanym pacjentom w Polsce, jak również na całym świecie, płyny infuzyjne podaje się dożylnie. Innymi wariantami podaży płynów infuzyjnych są metody: dotętnicze, podskórne, dootrzewnowe, zewnątrzoponowe, podpajęczynówkowe lub dojelitowe. Pompy infuzyjne mają szerokie zastosowanie w: szpitalach, domach opieki medycznej, hospicjach, przychodniach oraz domowej opiece medycznej. Ich głównym zadaniem jest podanie leku lub substancji do organizmu pacjenta z zachowaniem określonej prędkości i dawki. Dzięki temu można skutecznie leczyć, a także dbać o to, by pacjent był prawidłowo nawodniony oraz odżywiony. Za pomocą pompy infuzyjnej można aplikować takie substancje jak: leki przeciwbólowe, antybiotyki, chemioterapia, wlewy do znieczulenia, insulina, hormony czy produkty żywnościowe (karmienie dojelitowe, pozajelitowe). Pompy infuzyjne mogą być używane zarówno w trybie ciągłym, jak i pulsacyjnym, w zależności od potrzeb i specyfiki podawanej substancji. Ze względu na jej rodzaj mogą być wyposażone w: specjalne oprogramowanie umożliwiające bezpieczne i skuteczne podawanie leków oraz substancji do organizmu pacjenta, ekran wyświetlający dane, w tym np. parametry infuzji, przyciski/klawiaturę/ekran dotykowy do programowania i kontrolowania parametrów infuzji, alarmy sygnalizujące wszelkie nieprawidłowości w podawaniu płynu czy specjalny uchwyt mocujący. Różnorodność dostępnych na rynku pomp infuzyjnych jest ogromna, a zastosowane w nich nowe technologie bardzo często przyćmiewają główne przeznaczenie tych urządzeń, mianowicie precyzyjny i kontrolowany dopływ substancji do organizmu pacjenta. W celu usystematyzowania sposobu postępowania przy wyborze pomp infuzyjnych przedstawię istotne parametry techniczne, gwarancyjne oraz pogwarancyjne, na które powinniśmy zwrócić szczególną uwagę podczas ich wyboru. Dodatkowo przedstawię podział pomp infuzyjnych oraz podstawy prawne, jakim one podlegają.

Podział pomp infuzyjnych

W anestezjologii, leczeniu bólu, chemioterapii czy karmieniu pozajelitowym/dojelitowym wykorzystywanie urządzeń infuzyjnych jest niezbędne, ponieważ ich użycie umożliwia precyzyjne i kontrolowane podawanie pacjentom leków i substancji odżywczych. Dodatkowo można dzięki nim podawać płyny w sytuacjach, gdy inne metody są niepraktyczne, niepewne lub niemożliwe do zastosowania. Leczenie z wykorzystaniem urządzeń infuzyjnych polega na bezpośrednim zaaplikowaniu do krwiobiegu pacjenta leków lub składników odżywczych. W związku z tym infuzja musi być bardzo dokładna, bezpieczna i powtarzalna.

Urządzenia infuzyjne to nie tylko pompy infuzyjne. Zalicza się do nich również grawitacyjne zestawy infuzyjne z workiem wypełnionym płynem, potocznie nazywane kroplówkami. Infuzja grawitacyjna najlepiej nadaje się do zastosowań o niższym ryzyku, w tym do terapii zastępczej płynami, pod warunkiem, że niskie ciśnienie tłoczenia jest wystarczające do utrzymania ustawionego natężenia przepływu. W związku z tym, że odpowiednie ciśnienie infuzji jest uzyskiwane jedynie w wyniku siły ciężkości, worek z płynem należy umieścić wystarczająco wysoko nad miejscem infuzji, aby uzyskać pożądany przepływ (im wyżej znajduje się worek, tym większy przepływ). Szybkość infuzji mierzy się w liczbie kropel na minutę i reguluje się go przy użyciu zacisku rolkowego.

Pompy infuzyjne wykorzystują aktywną metodę pokonywania oporów przepływu poprzez zwiększone ciśnienie tłoczenia. Najpopularniejsze są pompy objętościowe oraz strzykawkowe. Innymi metodami infuzjoterapii są metody elastomerowe, pneumatyczne, mechaniczne lub sprężynowe. Istnieje co najmniej osiem rodzajów pomp infuzyjnych o rozmaitych zastosowaniach i warunkach pracy. Ich podział został przedstawiony na rys. 1.

Pompy infuzyjne elastomerowe

Elastomerowe pompy infuzyjne (inaczej pompy balonowe) przeznaczone są do bezpiecznego i dokładnego podawania ciągłych wlewów pacjentowi przy antybiotykoterapii, terapii lekami przeciwbólowymi czy przy chemioterapii. Ze względu na swoje niewielkie rozmiary, małą wagę oraz łatwość przenoszenia są z powodzeniem stosowane w terapii domowej. Pompy elastomerowe nie wymagają źródła zasilania. Ciągły wlew jest zapewniony poprzez wykorzystanie ciśnienia wytworzonego przez elastomerowy balon. Po napełnieniu rozdęty balon przepuszcza lek przez rurkę o stałym oporze, umożliwiając infuzję ze stałą szybkością. Szybkość infuzji pozostaje stała niezależnie od położenia urządzenia względem ciała (1, 2).

Pompy infuzyjne strzykawkowe

Pompy strzykawkowe służą do podawania odpowiedniej objętości płynu infuzyjnego. Poprzez mechaniczne przemieszczanie się tłoka strzykawki, który jest napędzany silnikiem elektrycznym, pacjentowi podawana jest precyzyjnie określona objętości leku lub składników odżywczych, w sposób zautomatyzowany. Pompa strzykawkowa składa się z: uchwytu na strzykawkę, ekranu/wyświetlacza, różnych mechanizmów sterujących oraz zintegrowanego oprogramowania do kontrolowania szybkości i czasu podawania płynu. Pompy strzykawkowe są szeroko stosowane w medycynie do aplikowania minimalnych dawek leków w sposób precyzyjny – stosowanie strzykawek o objętości 5 ml i mniej z szybkością infuzji nawet 0,1 ml/h. Ustalenie tak niskiej szybkości przepływu jest niemożliwe dla pomp z napędem grawitacyjnym.

Czytaj także: Kolumny anestezjologiczne – współczesne rozwiązania – na co zwrócić uwagę