Wentylacja i klimatyzacja w szpitalu – wytyczne do projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji

Sale operacyjne

Wytyczne poświęcają bardzo dużo uwagi systemowi wentylacji i klimatyzacji sal operacyjnych. Merytoryczna wiedza autorów z  zakresu wykonania i obsługi instalacji w  wielu polskich szpitalach znalazła tu  połączenie z  oczekiwaniami operatorów sal operacyjnych, którzy ze względu na charakter pracy są bezpośrednimi odbiorcami proponowanych rozwiązań i oprócz zapewnienia wymaganego poziomu ochrony dla pacjenta, to  ich oczekiwaniom należy sprostać w pierwszej kolejności. Sala operacyjna jest sklasyfikowana odpowiednio poprzez rozróżnienie specyfiki prowadzonych w niej operacji. W zależności od  specyfiki zabiegów sale operacyjne różnią się nie tylko wielkością i wyposażeniem medycznym, ale również technologią instalacji wentylacji i klimatyzacji dostosowaną do  zapotrzebowania oraz  zależną od wielu warunków panujących wewnątrz. W salach operacyjnych, w  których prowadzone są wielogodzinne zabiegi, wymagające zaangażowania dużej liczby personelu lub wyposażonych w specjalistyczny sprzęt medyczny emitujący stosunkowo duże zyski ciepła, konieczne jest zastosowanie dedykowanych rozwiązań klimatyzacji i  wentylacji, pozwalających na intensywną wymianę powietrza i dostosowanie parametrów temperaturowych, nie tylko w  obrębie stołu operacyjnego, ale również w całym pomieszczeniu. Jednak nadrzędną funkcją instalacji wentylacji i klimatyzacji sali operacyjnej jest stworzenie środowiska kontrolowanego pod względem czystości powietrza oraz usuwania emitowanych w  nim zanieczyszczeń. Przez zastosowanie odpowiedniej wielkości stropu laminarnego (gwarantującego odpowiednią liczbę wymian powietrza) „wydzielana” jest strefa „ściśle chroniona”, obejmująca swoim zasięgiem stół operacyjny, personel medyczny, jak również stolik narzędziowy. W  ten sposób personel oraz pole operacyjne omywane są strumieniem czystego powietrza, który porywa emitowane zanieczyszczenia i  odprowadza je poza strefę ściśle chronioną do „obszaru chronionego” o  mniejszych wymaganiach czystości pyłowej, z którego powietrze usuwane jest za  pomocą instalacji wyciągowej. Dodatkowo poprzez zastosowanie odpowiednio dobranego dodatniego bilansu ilości powietrza nawiewanego do ilości powietrza wywiewanego na sali operacyjnej wytwarzane jest nadciśnienie, pozwalające na osiągnięcie jednokierunkowego przepływu powietrza pomiędzy pomieszczeniami i niedopuszczenie do  napływu zanieczyszczonego powietrza z  pomieszczeń sąsiadujących o niższych wymaganiach względem czystości. Nadciśnienie na  sali tworzy metaforyczną „barierę ochronną” dla środowiska panującego wewnątrz, co ma bezpośrednie przełożenie na  przedostawanie się niepożądanych zanieczyszczeń i mikroorganizmów z  zewnątrz.

Podsumowanie

Wytyczne są  zbiorem wskazówek, materiałem pomocniczym przeznaczonym do  dobrowolnego stosowania. Nie są  dokumentem obowiązującym w  polskim prawie. Nie zrewolucjonizują rynku wentylacji i  klimatyzacji w szpitalach i nie pociągną za sobą konieczności masowych modernizacji i nowych realizacji. Dokument jest za  to doskonałym narzędziem pomocniczym w egzekwowaniu jakości nie tylko w nowych czy modernizowanych realizacjach, ale również w eksploatacji istniejących instalacji. Użycie go w całości lub części w  umowie o  roboty budowlane pozwoli na bardziej świadome wykonanie instalacji, która będzie w  stanie wykonać stawiane przed nią zadania. Zamiarem autorów było i jest doprowadzenie do sytuacji, w której świadomy inwestor dysponujący odpowiednim budżetem będzie mógł wydać przeznaczone na system wentylacji i  klimatyzacji środki w sposób, który zapewni nie tylko komfort pracy personelu medycznego, ale także bezpieczeństwo funkcjonowania obiektu.

Piśmiennictwo

1. Charkowska A., Różycki A., Lenarski R., Sobierajska A.: Wytyczne projektowania, wykonania, odbioru i  eksploatacji systemów wentylacji i  klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Dostępne na  stronie MZ: https://www.gov.pl/zdrowie/materialy-pomocnicze, dostęp: 8.05.2018.
2. DIN 1946-4:2008:12, Raumlufttechnik – Teil 4:  Raumlufttechnische Anlagen in  Gebäuden und Raumen des Gesundheitswesens.
3. Heating and ventilation systems – Health Technical Memorandum 03-01: Specialised ventilation for healthcare premises, Part A:  Design and validation.
4. PN-EN  ISO 14644-1:2005P: Pomieszczenia czyste i  związane z  nimi środowiska kontrolowane − Część 1:  Klasyfikacja czystości powietrza.