art. sponsorowany

Powietrze, oświetlenie, ergonomia pracy – wyzwania w projektowaniu nowoczesnego bloku operacyjnego

Ważnym parametrem jest współczynnik zanieczyszczenia na osobę, którego wartość ustalana jest na podstawie rodzaju zastosowanej odzieży ochronnej przez wszystkie osoby na sali. Dla standardowego ubioru, powszechnie stosowanego na polskich salach operacyjnych, czyli odzieży z krótkim rękawem, współczynnik ten wynosi 5 jtk/s.

Na tej podstawie można obliczyć, że dla 8 osób stosujących standardową odzież (q_s=5 jtk/s), aby uzyskać czystość mikrobiologiczną na poziomie <10 jtk/m³, konieczne jest dostarczenie powietrza o przepływie 14 400 m³/h. Dla porównania, nawiew laminarny o powierzchni 3×3 m powinien dostarczać min. 9 000 m³/h.

Kolejnym ważnym kryterium, które należy uwzględnić przy wyborze systemu wentylacji, jest całkowity koszt inwestycji: koszt początkowy na etapie inwestycyjnym oraz koszt eksploatacji w okresie 20-30 lat. Wobec rosnących cen energii koszty operacyjne stają się coraz bardziej istotnym elementem budżetu.

Jednym z najbardziej zaawansowanych systemów wentylacji dla sal operacyjnych jest system Opragon, opracowany przez szwedzką firmę Avidicare AB. Jest to niezwykle skuteczny system wentylacji, oparty na opatentowanej technologii Przepływu Powietrza Sterowanego Temperaturą (TcAF), który zapewnia bezpieczeństwo mikrobiologiczne w całej sali operacyjnej. Na poniższym wykresie przedstawiono średnie wyniki uzyskane z ponad 700 badań powietrza podczas trwających operacji:

Przedstawione wyniki zostały przeprowadzone przy zastosowaniu normalnej odzieży operacyjnej o sile kontaminacji 5 jtk/s.

W odniesieniu do polskich Wytycznych projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji systemów wentylacji i klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą system Opragon zapewnia czystość mikrobiologiczną w całej sali operacyjnej, na poziomie wymaganym dla strefy ściśle chronionej. Utrzymanie tak wysokiego poziomu czystości powietrza w całej sali operacyjnej przyczynia się do obniżenia liczby zakażeń rany pooperacyjnej.

Dowody na skuteczność systemu Opragon przedstawiono w badaniu opublikowanym w Current Directions in Biomedical Engineering (2020; 6(3): 20203077, dostępnym pod adresem: https://doi.org/10.1515/cdbme-2020-3077). W badaniu wykazano, że zastosowanie systemu Opragon zamiast nawiewu laminarnego w tej samej sali operacyjnej przyczyniło się do redukcji liczby zakażeń pooperacyjnych o ponad 60% (liczba zakażeń spadła z 3,3% do 1,1%).

System wentylacji Opragon, w porównaniu z tradycyjnymi nawiewami laminarnymi, zużywa około 30% mniej powietrza. Ponadto przepływ powietrza nie jest zależny od liczby osób przebywających w sali operacyjnej. Rozwiązanie to generuje oszczędności w kosztach eksploatacji poprzez mniejsze zużycie energii elektrycznej, jak i mniejsze zużycie filtrów HEPA.

System Opragon jest dostępny także w wersjach dla sal hybrydowych i jest w pełni kompatybilny z wszystkimi sufitowymi angiografiami dostępnymi na rynku, co czyni go wszechstronnym rozwiązaniem dla nowoczesnych placówek medycznych.

Oświetlenie sali operacyjnej

Sytuacja demograficzna w Polsce ulega zmianie, a starzejące się społeczeństwo będzie wymagało coraz większej opieki medycznej. W rezultacie sektor ochrony zdrowia stanie w obliczu poważnych wyzwań. Już teraz problemy kadrowe w wielu szpitalach powodują, że personel medyczny pracuje coraz dłużej, co prowadzi do wzrostu zmęczenia, stresu, wypalenia zawodowego i problemów zdrowotnych. Ten sam problem dotyczy również bloków operacyjnych, gdzie zmęczenie personelu może zwiększać ryzyko popełniania błędów, co ma bezpośredni wpływ na jakość leczenia.

Sala operacyjna z założenia nie jest przyjaznym miejscem pracy.  Wymuszona pozycja ciała, specjalistyczny ubiór, długotrwałe skupienie i praca pod presją czasu – wszystko to stwarza warunki sprzyjające stresowi. W tym kontekście niezwykle istotnym elementem wyposażenia sali operacyjnej jest oświetlenie. Analizując potrzeby oświetleniowe w zależności od rodzaju wykonywanej operacji, łatwo zauważyć, że sala operacyjna jest jednym z najbardziej wymagających pod tym względem pomieszczeń w szpitalu.

Obecnie chirurdzy korzystają ze światła o bardzo dużej intensywności pochodzącego z lamp operacyjnych, które może powodować efekt olśnienia. Podczas procedur endoskopowych lub z wykorzystaniem obrazów radiologicznych, oświetlenie często jest gaszone, aby poprawić jakość obrazu na monitorze. Powstaje więc pytanie, czy oświetlenie, które spełnia wymogi przepisów i norm, rzeczywiście jest korzystne dla personelu, skoro w wielu sytuacjach jest wyłączane?

Okazuje się, że światło ma również wpływ na nasz organizm. Już na początku XXI w. zostało odkryte, że ludzkie oko potrafi rozpoznać światło dzienne, które pomaga organizmowi regulować rytm dobowy. Stało się to podstawą do rozważań o wpływie sztucznego światła na organizm i zdrowie.

Duńska firma Chromaviso, specjalizująca się w oświetleniu prozdrowotnym, opracowała nowoczesne rozwiązanie oświetleniowe dla sal operacyjnych – Chroma Zona. Ten innowacyjny system został stworzony przez zespół inżynierów, naukowców i lekarzy, aby zapewnić ergonomiczne, przyjazne oświetlenie zarówno podczas operacji endoskopowych, jak i klasycznych.

Chroma Zona opiera się na wynikach badań dotyczących wpływu światła na zdrowie. Każda sala operacyjna jest indywidualnie projektowana w zależności od jej przeznaczenia, co pozwala na dostosowanie oświetlenia do specyficznych potrzeb. Podczas operacji endoskopowych oświetlenie dzieli pomieszczenie na strefy: zieloną i czerwoną, które są ściśle związane z rodzajem zabiegu. Taki podział, z odpowiednio dobranymi odcieniami i intensywnością światła, tworzy spójną i relaksującą przestrzeń, zapewniając harmonijną równowagę w przeciwieństwie do pomieszczeń oświetlonych jednolitym światłem.

Podczas operacji klasycznych, z wykorzystaniem lamp operacyjnych, system Chroma Zona zmniejsza efekt olśnienia i obciążenie wzroku dzięki synchronizacji oświetlenia sufitowego z lampami operacyjnymi. To innowacyjne podejście nie tylko poprawia komfort pracy personelu, ale również przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa i jakości przeprowadzanych zabiegów.