Poprawa efektywności leczenia i ograniczenie kosztów użytkowania dzięki właściwemu projektowaniu obiektów opieki zdrowotnej

Analiza struktury kosztów inwestycyjnych i kosztów działalności szpitali pokazuje następującą zależność:

• koszt inwestycyjny (ang. capex) budowy szpitala = 100%;
• koszt działalności (ang. opex) = 20-25% kosztów inwestycyjnych na rok.

Na koszty działalności składają się materiały medyczne oraz leki, media, utrzymanie sprzętu i wyposażenia, remonty, naprawy związane z niewłaściwym doborem materiałów wykończeniowych i wyposażenia technicznego.

Działania programowe i projektowe powinny dążyć do ograniczenia kosztów funkcjonowania i utrzymania obiektu poprzez przyjęcie optymalnych rozwiązań projektowych (funkcjonalnych, materiałowych, wyposażeniowych), właściwy dobór (optymalizowanie) instalacji wentylacji, klimatyzacji, instalacji elektrycznych i sanitarnych tak, aby (3):

• uzyskać jak najniższy koszt budowy i realizacji inwestycji, przy zachowaniu wymaganej jakości oraz zastosowaniu rozwiązań energooszczędnych mających wpływ na obniżenie kosztów eksploatacji,
• zredukować ryzyko kosztów koniecznych zmian i poprawek, będących efektem błędnego programowania i projektowania inwestycji poprzez jak najdokładniejsze zdefiniowanie założeń i przyjęcie właściwych rozwiązań realizacji na podstawie badań przedprojektowych EBD (evidence-based design),
• zredukować ryzyko powstania w trakcie realizacji inwestycji nieprzewidzianych kosztów.

Rozwiązania projektowe obiektu szpitalnego wpływają na jakość jego funkcjonowania. Mają istotne znaczenie dla procesów leczenia poprzez właściwą organizację funkcjonalno-przestrzenną, a także odpowiednią infrastrukturę techniczną, co przekłada się na poprawę efektywności leczenia (czyli pośrednio na koszt działalności) lub bezpośrednio na koszty utrzymania obiektu. Analizując poszczególne elementy struktury obiektu, można stwierdzić, jaka jest zależność między jakością funkcjonowania obiektu a efektywnością leczenia i kosztami eksploatacyjnymi.

W zakresie lokalizacji i urbanistyki za właściwą jakość funkcjonowania uznaje się prosty, czytelny układ urbanistyczny, układ dojść i dojazdów, który zapewni najszybszy dostęp do wejścia do budynku oraz stref przyjęć pacjentów. Takie rozwiązanie wiąże się z obniżeniem stresu pacjentów, powstającego w wyniku trudności dotarcia do celu i znalezienia właściwego wejścia. W zakresie kosztów − wiąże się to z krótszymi drogami dojazdowymi i ciągami pieszymi, czyli mniejszym kosztem inwestycyjnym, a także kosztem utrzymania dróg i chodników, chociażby w okresie zimowym. Optymalizacja organizacji układu komunikacyjnego pozwala także na wykorzystanie terenów zewnętrznych na przestrzenie rekreacyjne – terapeutyczne – które są czynnikiem wspomagającym leczenie stacjonarne.

W zakresie rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, jakość funkcjonowania to przede wszystkim jasne i czytelne powiązania funkcjonalne pomiędzy różnymi strefami w obiekcie, w których wykonuje się kolejne lub powiązane ze sobą czynności medyczne w ramach jednej lub następujących po sobie procedur medycznych. Bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa pacjentów oraz przyspieszenia procesu leczenia i rekonwalescencji jest minimalizacja zbędnego przemieszczania się między poszczególnymi budynkami lub strefami przeprowadzania procedur, takich jak diagnozowanie, badania kontrolne czy zabiegi w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu. Jakość szpitala to także tworzenie łatwo dostępnych przestrzeni do spotkań z rodziną i do kontaktów między pacjentami oraz spędzenia czasu wolnego po zabiegach leczniczych. Przy odpowiedniej organizacji przestrzeni społecznych widoczne jest obniżenie stresu pacjentów związanego z pobytem w szpitalu, co z kolei wpływa na ograniczenie czasu niezbędnego na leczenie.

W zakresie kosztów utrzymania ma to przełożenie na: skrócenie dróg dojścia i transportu pacjenta w obrębie szpitala, obniżenie kosztów utrzymania i eksploatacji korytarzy, obniżenie kosztów instalacji (skrócenie długości instalacji), a w końcu, jak już wspomniano, na skrócenie czasu pobytu pacjenta, czyli obniżenie kosztów jego leczenia.

W zakresie rozwiązań funkcjonalnych obiektu, jakość funkcjonowania to czytelność układu funkcjonalnego, to rozdzielenie obszarów publicznych, ogólnodostępnych (przychodnie) od prywatnych szpitala (część łóżkowa i terapeutyczna). To także odpowiednie zaprojektowanie stref diagnostycznych, zabiegowych i leczenia stacjonarnego, stworzenie przestrzeni społecznych w szpitalu do spotkań z rodziną i do kontaktów między pacjentami.

Dobrze zaprojektowane wnętrza, uwzględniające potrzebę stworzenia atmosfery zbliżonej do domowej, w przestrzeni szpitala wpływają na lepsze samopoczucie pacjenta, co ma wpływ na skrócenie czasu jego pobytu w szpitalu. Właściwe rozwiązania ergonomiczne w pomieszczeniach diagnostycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych mają bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo wykonywania procedur medycznych, czyli efektywność leczenia. Lepsze warunki pracy personelu to także większe bezpieczeństwo pacjenta podczas zabiegów, czyli obniżenie kosztów wynikających z nieplanowanych, dodatkowych działań medycznych. Lepsza obsługa pacjenta wiąże się z szybszym zdrowieniem i ograniczeniem nieplanowanych zdarzeń w trakcie leczenia. Prowadzone badania udowadniają, że jednym z elementów skrócenia czasu hospitalizacji pacjenta jest jego lepsze samopoczucie, w tym poczucie większego bezpieczeństwa w trakcie leczenia. Obniżenie kosztów otrzymuje się poprzez uzyskanie większej efektywności pracy personelu, obniżenie kosztów hospitalizacji pacjenta (skrócenie leczenia szpitalnego).

W zakresie konstrukcji budynku, stosowanie rozwiązań elastycznych, umożliwiających w przyszłości przeprowadzanie adaptacji i przebudów, ma bezpośrednie przełożenie na jakość leczenia poprzez umożliwienie, w sytuacji zmian w standardach czy technice leczenia, wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu medycznego czy odpowiedzi na potrzeby adaptacji szpitala dla zmiany profilu, czy też wprowadzenia nowych funkcji medycznych. Przyjęcie prawidłowych wysokości konstrukcyjnych poszczególnych kondygnacji oraz zastosowanie modułowości i powtarzalności rozwiązań upraszcza dobór elementów instalacyjnych, wpływa na ich wielkości i rozmieszczenie, ograniczając konieczność stosowania skomplikowanych i kosztownych rozwiązań. W zakresie kosztów, w przypadku prostych i łatwych do przeprowadzenia zmian w układzie funkcjonalnym czy też remontów mamy do czynienia z ograniczeniem kosztów tych zmian, czyli obniżeniem kosztów utrzymania.

W zakresie wykończenia, to przede wszystkim stosowanie materiałów łatwych do utrzymania w czystości, materiałów o właściwościach antybakteryjnych, w końcu materiałów odpornych na uszkodzenia mechaniczne.

Ma to przełożenie na jakość leczenia poprzez obniżenie zagrożenia bakteryjnego, zachowanie właściwości użytkowych i technicznych (dla np. drzwi, ościeżnic, odbojnic) oraz utrzymanie jakości wnętrz poprzez zachowanie właściwej estetyki. Oświetlenie pomieszczeń powinno się odbywać przy zastosowaniu opraw oświetleniowych o właściwych parametrach oświetleniowych, spełniających wymagania komfortu pacjenta (poprawiającego wyniki leczenia) i personelu (wyeliminowanie zmęczenia, osiągnięcie właściwych warunków pracy przy eliminacji olśnienia i uzyskaniu zjawiska prawidłowego oddania barw w trakcie zabiegów). To także ograniczenie możliwości zakażeń i infekcji bakteriologicznych poprzez właściwą konstrukcję opraw oświetleniowych uniemożliwiających gromadzenie się brudu i drobnoustrojów. W końcu stosowanie przegród i materiałów wykończeniowych o właściwych parametrach akustycznych, dzięki którym uzyskujemy większy komfort pobytu pacjenta, a przede wszystkim większą efektywność personelu w wyniku ograniczenia zmęczenia i uzyskania większej koncentracji.

To wszystko ma bezpośrednie przełożenie na ograniczenie kosztów: sprzątania, dezynfekcji, napraw i remontów. Właściwe wykończenie, oświetlenie z zastosowaniem strefowania natężenia oświetlenia czy stosowania opraw LED, odpowiednia akustyka pomieszczeń to w końcu eliminacja przedłużeń leczenia wynikających z powikłań szpitalnych, obniżenie kosztów poprzez uzyskanie większej efektywności pracy personelu, obniżenie kosztów czyszczenia i dezynfekcji opraw, w wyniku czego uzyskujemy skrócenie pobytu pacjenta w szpitalu, czyli obniżenie kosztów hospitalizacji.

Właściwe rozwiązania ergonomiczne przy doborze umeblowania i ustawienia sprzętu i wyposażenia medycznego w pomieszczeniach diagnostycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych, poprawia efektywność pracy personelu, ułatwia ich obsługę oraz eliminuje możliwość wystąpienia wypadków.