Rola jodu w organizmie, wpływ na gospodarkę hormonalną i funkcjonowanie tarczycy. Źródła jodu w diecie

Optymalna dzienna dawka jodu dla kobiet w ciąży i w okresie laktacji wynosi 250 μg/dobę (4). Niedobory tego pierwiastka w ciąży powodują:

• obniżenie odporności immunologicznej organizmu,
• spadek zdolności rozrodczej u kobiet,
• nieprawidłowy rozwój dzieci,
• nieodwracalne uszkodzenie płodu (8,9).

Jod jest bardzo ważnym pierwiastkiem na początku ciąży, ponieważ wtedy rozwija się układ nerwowy dziecka. Zbyt mała jego ilość spowodować nieodwracalne skutki w rozwoju dziecka w przyszłości.

Tarczyca odpowiada za wiele ważnych funkcji w naszym organizmie. Wydziela ona ważne hormony, które odpowiadają za:

• przemianę węglowodanów, poprzez wzmaganie wchłaniania glukozy i galaktozy,
• zwiększają zużycie tlenu i przyrost energii w komórkach co wpływa na metabolizm,
• wzmagają rozkład tłuszczów,
• wzmagają syntezę białka, a u dzieci w wieku dorastania, przyspieszają wzrost,
• wzmagają zużycie witamin B2, B12, C i D,
• wpływają na metabolizm kości, wapnia i fosforanów (10).

Ryby jako źródło białka, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, wielu witamin oraz soli mineralnych stanowią ważny składnik dobrze zbilansowanej, odżywczej diety. Bardzo ważnym składnikiem mineralnym, w który bogate są ryby, jest jod (11). Jadalne części ryb morskich mogą zawierać od 11 do 193 μg jodu/100 g, a ryb słodkowodnych od 1,5 do 80 μg jodu/100 g [12]. Największe ilości tego pierwiastka znajdziemy w powietrzu wybrzeża Morza Bałtyckiego (znacznie więcej niż nad Morzem Śródziemnym czy Adriatykiem), w rybach morskich, owocach morza, algach i roślinach rosnących na glebach o dużej zawartości jodu, a także w mleku zwierząt, które były karmione paszą wzbogaconą w jod [4].

W Polsce w 1997 roku wprowadzono narodowy program profilaktyki jodowej, polegający na obowiązkowym jodowaniu soli kuchennej przeznaczonej do użytku domowego w ilości 30±10 mg KI/kg soli, jodowaniu odżywek dla niemowląt w ilości 10 μg KI/100 ml i nieobowiązkowej suplementacji kobiet ciężarnych i karmiących o dodatkowe 150-200 μg jodu dziennie (4).

Piśmiennictwo:

1. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/jod;3918052.html
2. Włodarek D, Lange E, Kozłowska L, Głąbska D. Dietoterapia. Składniki
   mineralne. PZWL, Warszawa 2014: 164,
3. Flynn A., Hirvonen T., Mensink G.B.M. iwsp., Intake of selected nutrients from foods, from fortification and from supplements in various European countries, Food Nutr. Res., 2009, 53, Suppl. 1,
4. Gietka-Czernel M., 2015. Profilaktyka niedoboru jodu. Postępy Nauk
   Medycznych, t. XXVIII, nr 12,
5. Szybiński Z. Polish Council for Control of Iodine Deficiency Disorders. Work of the Polish Council for Control of Iodine Deficiency Disorders, and the model of iodine prophylaxis in Poland. Endokrynol Pol. 2012; 63(2): 156–160, indexed in Pubmed: 22538756,
6. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/tarczyca;3985440.html
7. Szczeklik A., Gajewski P.: „Interna Szczeklika” 2017. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017.ISBN 978-83-7430-517-4,
8. Traczyk W. Z.: Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015, ISBN:978-83-200-4102-6,
9. Rogala N., Zdrojowy-Wełna A., Zatońska K., Bednarek-Tupikowska G. 2015. „Postępowanie w subklinicznej niedoczynności tarczycy u dorosłych” Family Medicine & PrimaryCareReview, 17, 1:55–59,
10. https://dietetycy.org.pl/zalecenia-dietetyczne-niedoczynnosci-tarczycy/
11. Szymandera-Buszka K., Jędrusek-Golińska A., Górecka D., Ankiewicz M. Charakterystyka spożycia ryb jako źródła jodu. Bromat. Chem. Toksykol. – XLI, 3, str. 319–322,
12. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B. 2017. Wartość
    odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wydanie VI uaktualnione i rozszerzone. Wydawnictwo lekarskie PZWL.

Czytaj też: Apoptoza komórek, czyli śmierć od wewnątrz