Małopłytkowość kobiet ciężarnych

Małopłytkowość jest częstym zaburzeniem hematologicznym w okresie ciąży. Zazwyczaj przebiega łagodnie, bez objawów klinicznych. Może jednak być niebezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka.

Płytki krwi pełnią bardzo ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi. U zdrowej osoby liczba płytek krwi mieści się zazwyczaj w zakresie 150-400 g/l. O małopłytkowości można mówić jeśli liczba płytek krwi spadnie poniżej 150 g/l. Jeśli liczba płytek krwi jest w zakresie 100-150 g/l mówi się o małopłytkowości łagodnej, jeśli w zakresie 50-100 g/l mówimy o małopłytkowości umiarkowanej, a poniżej 50 g/l o ciężkiej (1,2).

U kobiet ciężarnych małopłytkowość jest drugim po niedokrwistości najczęstszym zaburzeniem hematologicznym (3). Występuje u około 10% ciężarnych. Zazwyczaj rozwija się w drugiej połowie ciąży, najczęściej w trzecim trymestrze. Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane zmianami fizjologicznymi towarzyszącymi ciąży np. zwiększenie objętości osocza lub z powodu procesów patologicznych (4).

Podział i przyczyny

Małopłytkowość w okresie ciąży można podzielić ze względu na przyczynę na małopłytkowości specyficzne dla ciąży, małopłytkowości w przebiegu stanów klinicznych związanych z ciążą oraz małopłytkowości niezwiązane z ciążą. Do małopłytkowości specyficznych dla ciąży zaliczamy: małopłytkowość ciężarnych – około 75% wszystkich przypadków, stan przedrzucawkowy i zespół HELLP (około 20% przypadków) oraz ostre ciążowe stłuszczenie wątroby. Do małopłytkowości w przebiegu stanów klinicznych związanych z ciążą zaliczamy: zakrzepową plamicę małopłytkową, zespół hemolityczno-mocznicowy oraz zespół DIC (disseminated intravascular coagulation). Natomiast do małopłytkowości niezwiązanych z ciążą zaliczamy: pierwotną małopłytkowość immunologiczną – około 3-4% przypadków, wtórne małopłytkowości immunologiczne, małopłytkowości wrodzone, typ 2B choroby von Willebranda i typ płytkowy choroby von Willebranda, nowotworowe choroby krwi, niedokrwistość aplastyczna, niedobór kwasu foliowego/witaminy B12, hipersplenizm oraz małopłytkowość rzekomą (3,5,6).

Postępowanie diagnostyczne

Istotną rolę w procesie diagnostycznym odgrywa rzetelnie zebrany wywiad, badanie przedmiotowe oraz odpowiednie testy laboratoryjne. Do najważniejszych ustaleń należy: czy małopłytkowość występowała przed ciążą, liczba płytek krwi w poprzedniej ciąży i czy stwierdzono małopłytkowość u dziecka, miesiąc wykrycia małopłytkowości w ciąży, stosowane leki przed wystąpieniem małopłytkowości, czy w rodzinie występuje małopłytkowość lub skaza krwotoczna, występowanie u pacjentki krwawień oraz obecne objawy podmiotowe wskazujące proces chorobowy. Przed rozpoczęciem postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u ciężarnej należy wykluczyć małopłytkowość rzekomą (pseudotrombocytopenię) poprzez oznaczenie liczby płytek krwi w próbce pobranej na cytrynian oraz wykonanie rozmazu krwi obwodowej. Poszukiwanie objawów skazy krwotocznej skórno-śluzówkowej oraz odchyleń od normy wskazujących na wtórny charakter małopłytkowości powinno stanowić podstawę badania przedmiotowego. Bardzo ważny jest również pomiar ciśnienia tętniczego, wskazujący na podejrzenie stanu przedrzucawkowego lub zespołu HELLP. Wybranie odpowiednich testów laboratoryjnych uzależnione powinno być od liczby płytek krwi, zmian w morfologii krwi oraz objawów klinicznych. Podstawowym badaniem w diagnostyce małopłytkowości powinno być badanie morfologii krwi wraz z rozmazem krwi. Wśród parametrów należy szczególną uwagę zwrócić na wskaźniki płytkowe, takie jak średnia objętość płytek krwi oraz wskaźnik dużych płytek krwi. W rozmazie krwi obwodowej należy zwrócić uwagę na obraz krwinek białych, obecność fragmentocytów, wielkość płytek krwi czy ich skupień. W różnicowaniu małopłytkowości w zależności od wyniku morfologii i rozmazu krwi obwodowej zaleca się wykonanie badań bezpośredniego testu antyglobulinowego, przeciwciał antyfosfolipidowych, hormonów tarczycy, enzymów wątrobowych i bilirubiny, przeciwciał przeciwjądrowych, podstawowych badań krzepnięcia, badań w kierunku infekcji wirusowych oraz testów diagnostycznych dla typu 2B choroby von Willebranda i typu płytkowego choroby von Willebranda (3).

Czytaj też: Celiakia – objawy, diagnostyka i leczenie