Celiakia – objawy, diagnostyka i leczenie

Celiakia jest chorobą genetyczną o podłożu autoimmunologicznym, czyli spowodowaną nieodpowiednią reakcją organizmu skierowaną przeciw własnym tkankom (1). Kluczową rolę w rozwoju tej choroby odgrywają allele II klasy układu HLA kodujące antygeny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. Obecność tych haplotypów predysponuje do rozwoju choroby, a ich nieobecność jej nie wyklucza (2,3).
U chorych na celiakię mamy do czynienia z nietolerancją glutenu, białka zawartego w zbożach charakteryzującego się dużą zawartością aminokwasów proliny i glutaminy. Spożycie glutenu u osób chorych na celiakię powoduje uszkodzenie śluzówki jelita cienkiego przez zanik kosmków jelitowych, a tym samym prowadzi do zaburzenia wchłaniana substancji odżywczych. Mechanizm niszczenia błony śluzowej jelita wywołany jest nadmierną odpowiedzią autoimmunologiczną organizmu na rozpuszczalną frakcję glutenu – gliadynę. Pod jej wypływem u chorych na celiakię dochodzi do wytwarzania swoistych przeciwciał: przeciwko gliadynie (AGA), przeciwko transglutaminazie tkanowej typu 2 (anty-DGP), przeciwendomyzjalnych (EMA) oraz przeciw deaminowanym peptydom gliadyny (anty-DGP) (4,5).
Celiakia to przewlekła enteropatia, która może się pojawić w każdym wieku. Czynnikami ujawniającymi chorobę mogą być m.in. choroby żołądkowo-jelitowe, leki, operacje, a nawet ciąża. U małych dzieci może się pojawić po około miesiącu od wprowadzenia pokarmów zawierających gluten (1). Choroba ta charakteryzuje się różnorodnością objawów, w skutek czego duża ilość jej przypadków pozostaje nierozpoznana. Prawie dwukrotnie częściej występuje u kobiet (3,6). W ogólnej populacji jej częstość występowania to około 1%. W ostatnim czasie odnotowywany jest [...]