Nowoczesny blok operacyjny. Część IV – systemy integracji sal operacyjnych

Przed każdą salą operacyjną może być umieszczony monitor wskazujący realizację planu operacyjnego tej sali, połączony z systemem zarządzania salami operacyjnymi i monitorami centralnymi zawierającymi cały plan operacyjny dla bloku operacyjnego. System taki w sposób przejrzysty przekazuje informacje, zmniejszając potrzebę wejść i wyjść jedynie dla zapytania o dany zabieg. Monitoruje wykorzystanie czasu, gotowość sali operacyjnej (po zaprogramowaniu wraz z czytnikami RF dla pracowników potwierdzających wykonanie swoich zadań). Na bieżąco wprowadzane zmiany mogą być przedstawiane na opisanych monitorach, zapewniając kompletny przepływ informacji niezbędnej do zarządzania pracą bloku operacyjnego.

W miarę rozwijania się systemów zarządzania czasem na salach operacyjnych powstają coraz nowsze rozwiązania monitorujące ruch operatorów i personelu pomocniczego podczas zabiegu, z powodzeniem oceniające prawidłowy przebieg procedury, rozpoczęcie, kończenie zabiegu oraz odbiegające od wzorca zachowania mogące sugerować powstanie nieprzewidzianych okoliczności, powikłań mogących wpłynąć na czas zabiegu i ew. przesunięcie realizacji planu operacyjnego. Tego typu systemy mogą być odpowiedzialne za automatyczne powiadamianie oddziałów i operatorów o zmianach w planie i jego realizacji. Mogą w przyszłości istotnie poprawić możliwość jeszcze lepszego wykorzystania zasobów i przestrzeni, szczególnie dużych bloków operacyjnych.

Wsparcie sztucznej inteligencji

Wykorzystanie sztucznej inteligencji AI (z ang. artificial intelligence) w pracy chirurga do niedawna traktowane było jako fanaberia czy historia z filmów science fiction. W ostatnim czasie rozwój tej dziedziny istotnie jednak przyspieszył i przybrał nowy, trudny czasem do zaakceptowania kierunek, gdzie nie można już przyjmować postawy wyczekującej, wyłącznie obserwatora. AI, analizując przebieg zabiegów operacyjnych, znajduje powtarzalne czynności i porównując wynik danego etapu zabiegu, jego czas trwania z pełnymi danymi pacjenta, zbiera informacje na temat skuteczności podjętych kroków w czasie operacji. Tak zbudowana wiedza służy jako wsparcie do podejmowania decyzji przez operatora na podstawie aktualnego obrazu z pola operacyjnego z uwzględnieniem wszystkich zgromadzonych danych o pacjencie w porównaniu do wszystkich innych podobnych przypadków zgromadzonych i ocenionych wcześniej. Możliwość przeprowadzenia analizy na nieograniczonej liczbie przeprowadzanych wcześniej operacji i rozbudowany mechanizm porównawczy wszystkich danych dają wysokie prawdopodobieństwo wsparcia decyzji. Taki system ma na celu zmniejszenie możliwości popełnienia błędu, przyspieszenie podejmowania decyzji i zapewnia uwzględnienie wszystkich danych. Należy oczywiście pamiętać, że system ten jedynie wspomaga podejmowanie decyzji, nie może jednak istotnie wpłynąć na pracę chirurgów i bezpieczeństwo pacjenta. Ze względu na skomplikowane zasady działania systemu wspomagającego podejmowanie decyzji, wymaga on omówienia w oddzielnym tekście.

Poza tą częścią pozostaje także zarządzanie przestrzenią magazynową, obrotem materiału wielorazowego, narzędzi i urządzeń chirurgicznych, monitorowanie i zarządzanie serwisem aparatury medycznej i zużyciem leków i materiałów jednorazowych, które są niezbędne do przeprowadzania wartościowych analiz kosztów, statystyki pracy bloku operacyjnego.

Podsumowanie

Nowoczesny blok operacyjny wysycony jest rozwiązaniami informatycznymi ułatwiającymi z założenia pracę personelu. Żeby to założenie było słuszne, niezbędne jest olbrzymie zaangażowanie użytkownika we współpracę z zespołem projektowym w celu stworzenia przestrzeni przyjaznej dla personelu i bezpiecznej dla pacjenta. Współcześnie wymaga się maksymalnego ułatwienia użytkowania. Sterowanie ma być intuicyjne, zrozumiałe, niewymagające studiowania podręczników. Klarowny interfejs i przyjazne sterowanie umieszczone w łatwo dostępnym miejscu koniecznie należy przewidzieć już na etapie tworzenia systemu. Założenia te zapewniają, że inwestycja w tego rodzaju systemy okaże się potrzebna i pożądana w codziennej pracy.

Igor Madej, MD, PhD, MBA
Kierownik Bloków Operacyjnych Dolnośląskiego Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii
Specjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej

Czytaj też: Nowoczesny blok operacyjny. Część III – lampy operacyjne