Blok operacyjny – nowoczesne techniki obrazowania

Każda z metod uzyskiwania obrazu rządzi się swoimi prawami, wymaga odmiennego wyposażenia oraz odmiennych zasad zapewniania jakości obrazu, przy jednoczesnej minimalizacji potencjalnie szkodliwych skutków dla pacjenta i personelu.

Obraz medyczny może być wykorzystywany na bloku operacyjnym na dwa sposoby. Pierwszym jest uzyskiwanie i analizowanie obrazów przed zabiegiem – do oceny stanu pacjenta i sprecyzowania problemu klinicznego, do zaplanowania toku zabiegu (przed zabiegiem) oraz do topograficznego wspomagania działań chirurga w trakcie trwania zabiegu. Obrazy uzyskiwane są wcześniej, najczęściej bez udziału operatora, pod nadzorem lekarza innej specjalności. Często są również oceniane i opisywane przez lekarza innej specjalności niż chirurg. Podczas oceny prezentowane są niejednokrotnie na specjalnych stacjach opisowych (wyposażonych w monitory bardzo wysokiej klasy) w pomieszczeniach o specjalnych warunkach oświetleniowych, znacznie odbiegających od siły i temperatury barwowej światła stosowanego na bloku operacyjnym.

Drugim sposobem jest uzyskiwanie obrazów już w trakcie trwania zabiegu – tzw. radiologia zabiegowa (interwencyjna). W tym przypadku obrazy uzyskiwane są pod nadzorem lekarza prowadzącego zabieg (operację). Obrazy te są na bieżąco interpretowane, wyniki tej interpretacji również wykorzystywane są na bieżąco, w celu modyfikacji warunków dalszego uzyskiwania obrazów, a także do bezpośredniego nadzoru nad wykonywanymi czynnościami leczniczymi lub diagnostycznymi.

Czytaj także: Radiologia zabiegowa – aktualne możliwości

Natura i właściwości obrazowania medycznego

Miałem już przyjemność pisać na tych łamach o obrazowaniu medycznym, w tym jego szczególnym rodzaju, jakim jest radiologia zabiegowa. Przytaczałem wtedy definicję tego pojęcia, stworzoną na potrzeby Ustawy Prawo atomowe. Reguluje ona wszelkie kontakty człowieka z promieniowaniem jonizującym, a w rozdziale 3a – medyczne zastosowania tegoż promieniowania (1).

Wrócę do tego za chwilę. Wcześniej chciałbym krótko przypomnieć, że obrazowanie medyczne niekoniecznie musi wykorzystywać jako nośnik informacji kwanty promieniowania jonizującego. To również, by wymienić tylko te najczęściej stosowane: rezonans magnetyczny (nośnik informacji – fala radiowa), ultrasonografia (nośnik informacji – fala dźwiękowa), koherentna tomografia optyczna (nośnik informacji – fala świetlna), endoskopia (nośnik informacji – fala świetlna).

Wszystkie metody uzyskiwania obrazu mogą być wykorzystywane w opisanych powyżej sposobach. Każda z nich rządzi się swoimi prawami, wymaga odmiennego wyposażenia oraz odmiennych zasad zapewniania jakości obrazu, przy jednoczesnej optymalizacji, czyli minimalizacji potencjalnie szkodliwych skutków dla pacjenta i personelu. Częścią wspólną tych wszystkich metod jest wyposażenie do prezentacji obrazu oraz warunki ich oglądania i interpretacji, zapewniające właściwą i wystarczającą widoczność elementów obrazu istotnych z klinicznego punktu widzenia.