Inwestycje medyczne w czasie pandemii COVID-19 – relacja z VII Kongresu Nowoczesny Pion Techniczny

Jak stan epidemii wymusił zmianę procedur, standardów i instrukcji w szpitalach

Ludmiła Prentkowska, kierownik Oddziału z Wydziału Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, omówiła temat zmiany procedur, standardów i instrukcji w szpitalach. Przybliżyła wiodące przepisy dotyczące obszaru zdrowia, a następnie zdefiniowała uczestników działań przeciwepidemicznych w szpitalu. Wśród nich wymieniła lekarzy medycyny, lekarzy dentystów lub felczerów, którzy podejrzewają lub stwierdzają chorobę szczególnie niebezpieczną. Do kolejnych grup zakwalifikowała kierowników podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych, które są zobowiązane do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych; zespoły kontroli zakażeń oraz pielęgniarki epidemiologiczne.

Ponadto zaznaczyła, że w czasie epidemii „dostrzeżono” kolejne grupy mające wpływ na działania przeciwepidemiczne. Wśród personelu medycznego wyróżniła: zespoły medyczne, transportowe (zespoły wyjazdowe, ratowników medycznych uczestniczących w transportach medycznych, w tym covidowych), personel medyczny SOR-u, izby przyjęć czy oddziału przejściowego, personel medycznego laboratorium diagnostycznego oraz farmaceutów apteki szpitalnej odpowiedzialnych za nadzór i zabezpieczenie szpitala w tlen jako produkt leczniczy.

Do personelu niemedycznego zakwalifikowała: obsługę gazów medycznych, w szczególności tlenu, odpowiedzialną za źródła zasilania oraz wewnętrzną instalację gazów medycznych, pracowników centralnej sterylizatorni odpowiedzialnych za działania eliminujące zakażenia, dział techniczny (odpowiedzialny za procedury zakupowe) ściśle współpracujący z działem aparatury i sprzętu medycznego. W tej grupie znalazły się również: sekcja sprzątająca, odpowiedzialna za właściwy stan higieny i dezynfekcję pomieszczeń i urządzeń, a także za dystrybucję na terenie szpitala materiałów do mycia i dezynfekcji oraz personel dozorujący odpowiedzialny za system kontroli temperatury ciała, zachowanie procedur dezynfekcji rąk oraz posiadania założonych masek zakrywających nos i usta, sprawdzanie liczby czy koniecznej obecności osób towarzyszących pacjentowi, pilnowanie utrzymywania dystansu między oczekującymi, sprawdzanie, czy w poczekalniach pacjenci nie gromadzą się w grupach oraz kierowanie wyznaczonymi ciągami komunikacyjnymi.

Czy można żyć bez odpadów w przestrzeni oddziału?

Problem odpadów szpitalnych to temat poruszony przez dr. Igora Madeja, kierownika Bloku Operacyjnego Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu.

Jak zaznaczył prelegent na początku prezentacji, szpital powinien być jednoznacznie kojarzony z czystością i gwarantować ją. Spełnianie standardów epidemiologicznych, minimalizacja zagrożeń dla pacjentów i personelu oraz oczekiwania społeczne związane z czystością to tematy bezdyskusyjne. Wykładowca podkreślał, że problemy, z jakimi szpitale zmagają się dziś to: zwiększenie ilości materiałów jednorazowych, wzrost zjadliwości patogenów, zwiększenie świadomości i oczekiwań pacjentów, pojawianie się nowych patogenów oraz wzrost kosztów utylizacji.

W szpitalach codziennie powstają tysiące kilogramów odpadów oraz setki sztuk brudnej bielizny. Dr Madej, powołując się na przykład 350-łóżkowego szpitala, w którym pracuje, przedstawił, że co miesiąc jednostka ta produkuje ok. 10 ton śmieci medycznych, ok. 20 dużych kontenerów transportowych śmieci komunalnych i ponad 34 tys. sztuk bielizny. Przywołał także przykłady szpitali z całego świata wskazujące, że ilość produkowanych współcześnie odpadów jest wręcz niewyobrażalna, że jest to skala, z której nie zdajemy sobie sprawy. Np. szpitale amerykańskie produkują rocznie 5,9 mln ton odpadów oraz 2,6 mln ton bielizny szpitalnej. Jak zaznaczył prelegent, wg WHO 80 proc. odpadów stanowią śmieci komunalne, a 20 procent to odpady medyczne, a więc zakaźne, ostre, zawierające krew lub części ciała, chemiczne, farmakologiczne czy radioaktywne i inne.

Wykładowca zwrócił uwagę, że najważniejsze problemy, z jakimi zderzają się współcześnie szpitale, to: brak możliwości szybkiego pozbywania się nieustannie powstających odpadów, konieczność minimalizowania zakażeń, ograniczenie przechowywania odpadów na terenie szpitala, konieczność wyodrębnienia wind do transportu kontenerów oraz konieczność zatrudnienia osób odpowiedzialnych za taki transport.

Z kolei najważniejsze potrzeby wg Igora Madeja to: brak gromadzenia materiałów na oddziałach szpitalnych, brak konieczności posiadania pomieszczeń czy przestrzeni do gromadzenia odpadów i bielizny, wykluczenie transportu windami (np. ze względu na czas oczekiwania, wyłączenia, koszty budowy i serwisu wind brudnych), brak gromadzenia śmieci w przyziemiach budynków szpitalnych, brak bezpośredniego kontaktu pracowników z odpadami oraz brak konieczności posiadania brudnych wózków transportowych.

Kluczowe wydaje się pytanie postawione przez doktora Madeja: „czy można funkcjonować inaczej?”. Nie pozostawił on jednak słuchaczy z tym pytaniem w zawieszeniu, lecz podał rozwiązania problemu. Są nim Automatyczny System Gromadzenia Odpadów oraz Podciśnieniowy System Ewakuacji Odpadów. Prelegent zaznaczył, że konstrukcyjnie jest to system podobny do systemu dystrybucji i transportu materiałów, leków czy dokumentów (tj. do poczty pneumatycznej). Wykorzystuje on ciąg rur o odpowiedniej średnicy, którymi transportowane do kolektora są m.in. śmieci i bielizna. Jest on szczelny, co zapobiega przedostawaniu się zapachów oraz patogenów. Zaopatrzony jest we wrzutnie z zabezpieczeniami (np. podwójnych drzwi, identyfikacji użytkownika i in.) i użytkownik wybiera tu, jaki materiał transportuje. Odbierany materiał jest posortowany w wielkogabarytowych pojemnikach transportowych, gotowych do wywiezienia. Układ w całości wyposażony jest w system samooczyszczenia i dezynfekcji. Igor Madej podkreślił, że docelowo system gwarantuje radykalne zmniejszenie kosztów, a inwestycja zwraca się w okresie 3-6 lat.

Wyposażenie medyczne – od zamówienia po odbiór i przeglądy

Technologie medyczne to nieodłączny temat Kongresu Nowoczesny Pion Techniczny. Został on poruszony przez Ryszarda Kowskiego w kontekście całego procesu funkcjonowania w szpitalu aparatury medycznej, tj. od zamówienia, po odbiór i przeglądy. Na początku tego procesu pojawia się pomysł, który powstaje, w sytuacjach, kiedy trzeba zapewnić konkurencyjność jednostki, obniżyć koszty, wyposażyć nowo powstały oddział czy wymienić sprzęt na nowy. Następnie – jak podkreślił prelegent – potrzebę wdrożenia nowego wyposażenia medycznego trzeba szczegółowo przeanalizować i przeprowadzić analizę kosztową. Należy sobie odpowiedzieć na pytanie: czy jest możliwość zapewnienia tej samej procedury posiadanym wyposażeniem lub przez usługi obce. Trzeba szczegółowo określić konkretne potrzeby, usługi na zewnątrz, zakres wyposażenia, materiałów i personelu, które będą potrzebne, by zapewnić jego efektywne funkcjonowanie. Kowski zaznaczył, że konieczne jest również przeprowadzenie weryfikacji z potrzebami klinicznymi i ich liczebnością w czasie, a następnie dokonanie analizy ekonomiki projektu. Zwrócił uwagę, że na tym etapie absolutnie niezbędna jest stała konsultacja z przyszłymi użytkownikami oraz że warto zastanowić się i rozważyć tego samego producenta, ten sam model, czy ten sam system, ponieważ w konsekwencji będzie się to wiązać z unifikacją części, serwisanta i obsługi urządzenia.

Kolejnym etapem – jak zaznaczył Ryszard Kowski – jest szczegółowe określenie parametrów i trzeba pamiętać, że każdy parametr ma swój określony koszt. Należy więc ustalić, czy na pewno wszystkie są konieczne i przydatne, czy też część z nich to „wodotryski bez praktycznego znaczenia”. Dodatkowo ważne jest to, aby parametry określić w taki sposób, by była możliwość ich fizycznego sprawdzenia podczas testów odbiorczych. Prelegent zwrócił uwagę (na przykładzie takich sprzętów jak angiograf zabiegowy z ramieniem C i tomograf komputerowy), że parametry techniczne nic lub niewiele znaczące mogą być wykorzystywane do eliminacji konkurencji.

Kowski podkreślił, jak ważne jest ustalenie rzeczywistych kosztów eksploatacji. W tym kontekście trzeba wziąć pod uwagę zasilanie, materiały eksploatacyjne, klimatyzację i wentylację (w tym zużycie wody, gazów i powietrza), konieczność nadzoru inżynierskiego, zakres testów niezbędnych do utrzymania gwarancji czy też resursy części i podzespołów. Ważne jest również uwzględnienie potrzeb szkoleniowych dla personelu obsługującego i technicznego.

Na etapie realizacji zamówienia, w kontekście dostawy i odbioru, każdy parametr określony w SIWZ powinien być potwierdzony pomiarem lub dokumentami producenta. Wykładowca podkreślił, że testy odbiorcze służą odbiorcy i nie powinien ich wykonywać dostawca oraz że w wypadku wyposażenia podlegającego ustawie Prawo atomowe wymaganie mówi o testach wykonywanych w obecności przedstawiciela dostawcy.

Prelegent wskazał, że podczas eksploatacji aparatury istotne jest prowadzenie karty eksploatacyjnej, karty urządzenia oraz karty odpowiedzialności i szkoleń. Ważne jest też przeprowadzanie testów eksploatacyjnych, które powinny być wykonywane w zakresie klinicznie stosowanych parametrów i warunków, tak aby można było zawsze udowodnić, że procedurę wykonano sprawdzonym i sprawnym urządzeniem, czyli „dołożono należytej staranności”.