To nie jest dobry czas na badanie efektywności szpitali

Studia podyplomowe MBA w ochronie zdrowia pozwalają na nabycie kompetencji do pełnienia funkcji kierownika podmiotu leczniczego, co bezpośrednio nawiązuje do aktualnego wymogu m.in. posiadania ukończonych studiów podyplomowych z zakresu zarządzania w ochronie zdrowia zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. 2011 Nr 112 poz. 654). Ukończenie studiów podyplomowych MBA w ochronie zdrowia słusznie może też zwalniać z konieczności odbycia egzaminu na kierownika podmiotu szpitalnego, podobnie jak zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 1 lit. c Ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. – o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2019r. poz. 1302, 1309, 1571, 1655) – ukończone studia MBA zwalniają kandydata na członka rady nadzorczej SSP z egzaminu dla kandydatów na członków przedmiotowych rad nadzorczych.

Wskazany w projekcie obowiązek/warunek posiadania przez jednostkę kategorii naukowej B, aby mogła dokształcać fachowców w ramach studiów podyplomowych MBA w ochronie zdrowia jest sprzeczny z przytoczonymi powyżej przepisami. Uczelnie w polskim systemie szkolnictwa wyższego dzielą się bowiem na akademickie (uniwersytety i kilkanaście uczelni niepublicznych) oraz zawodowe (95% uczelni niepublicznych oraz PWSZ (państwowe uczelnie zawodowe)). Uzyskanie kategorii naukowej jest związane przede wszystkim z prowadzeniem badań naukowych, kształceniem na profilach ogólnoakademickich, nie zaś jak w przypadku większości uczelni zawodowych kształcących na profilach praktycznych. Ponadto należy zauważyć, że uczelnie nie mają ustawowego obowiązku poddawania się ocenie parametrycznej. Należy też wskazać, że posiadanie kategorii B nie nadaje uczelni żadnych szczególnych uprawnień (takowe zaczynają się dopiero po uzyskaniu kategorii B+). Uczelnie mają ustawowy obowiązek dbania o jakość kształcenia. Studia podyplomowe mają zaś z założenia charakter praktyczny i podnoszący kwalifikacje. Prawne obligowanie do odbywania studiów MBA w ochronie zdrowia w uczelniach zobowiązanych do posiadania kategorii naukowej jest nieuzasadnione prawnie, praktycznie i etycznie. Ma to szczególne znaczenie w przypadków osób mających potencjalnie pełnić funkcję kierownika podmiotu szpitalnego, w którym to przypadku posiadana wiedza i doświadczenie wynikają z praktycznego aspektu realizowanej dotychczas ścieżki zawodowej i edukacyjnej, nie zaś z praktyk o charakterze naukowym, które mogą stanowić jedynie wsparcie/uzupełnienie merytoryczne dla posiadanych kompetencji, nie zaś warunek konieczny do pełnienia ww. funkcji. W trosce o jakość funkcjonowania podmiotów szpitalnych, wymagających opracowywania i wdrażania planów naprawczych wydaje się to być kluczowe.

Ponadto należy zauważyć, że proponowany w artykule 120 zapis jest także sprzeczny z założeniami Art. 97.1. Projektu Ustawy, dotyczącym kwalifikacji członków Rady Agencji Rozwoju Szpitali tj. posiadania min. zdanego egzaminu na kandydata na członka rad nadzorczych SSP lub ukończonych studiów MBA zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 1 lit. c Ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. – o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2019r. poz. 1302, 1309, 1571, 1655) – ukończone studia MBA zwalniają kandydata na członka rady nadzorczej SSP z egzaminu dla kandydatów na członków przedmiotowych rad nadzorczych, tj.: ukończyła studia podyplomowe Master of Business Administration (MBA), w instytucji szkolnictwa wyższego w Polsce lub zagranicznej uczelni, uznawanej w Polsce. Zapis zawarty w artykule 97 stoi zatem w sprzeczności z przytoczonym wcześniej artykułem 120 i 122. Jednocześnie zdecydowanie bardziej liberalne zapisy dotyczące wymogów stawianych nadzorcom – Prezesowi Agencji, Członkom Rady Agencji, pozostającym w relacji nadrzędnej w stosunku do kierowników podmiotów, ponieważ zadaniem Agencji jest m.in. ocena, monitoring, nadzór nad podmiotami szpitalnymi, nie są proporcjonalne w stosunku do tych stawianych ich kierownikom. Należy także podkreślić, że studia MBA nie są niezależnie zdefiniowane w żadnym akcie dotyczącym szkolnictwa w Polsce, i są „zwykłymi” studiami podyplomowymi.

W związku z powyższym proponuje się następującą treść artykułu 122 Projektu Ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa: Studia podyplomowe na kierunku MBA w ochronie zdrowia, o których mowa w art. 120 ust. 1 pkt 4, powinny trwać nie krócej niż 3 semestry, umożliwiać uzyskanie kwalifikacji cząstkowych na poziomie 6, 7 albo 8 PRK i co najmniej 30 punktów ECTS oraz być realizowane w uczelni należącej do polskiego systemu szkolnictwa wyższego.

Należy również poddać rozwadze, czy czas pandemii COVID-19, przyspieszona inflacja, a co za tym idzie wzrosty cen rachunków za gaz, energię, odpady medyczne są dobrym okresem dla procesów oceny efektywności i kategoryzacji szpitali. Podmioty lecznicze, zwłaszcza szpitalne, borykają się ze zjawiskiem odrabiania świadczeń i systemową zapaścią, co generuje zadłużenie niewynikające z ułomności w obszarze zarządczym. Efekty ewaluacji działalności nie przewidują natomiast uwzględnienia pandemicznych i ekonomicznych źródeł obserwowanej w ochronie zdrowia dynamiki zmian i problemów.

Autor: Tomasz Kopiec