Skomplikowany zabieg ortopedyczny stawu biodrowego

Zabieg osteotomii berneńskiej wykonywany jest przeważnie u młodych pacjentów, nawet 20-letnich, dzięki czemu pozwala im cieszyć się młodością, normalnym życiem, a przede wszystkim aktywnością fizyczną bez dolegliwości bólowych i dokuczliwego ograniczenia ruchomości stawu. Jest on też szansą dla dzieci z dysplazją stawu biodrowego czy niektórymi postaciami konfliktu udowo-panewkowego na możliwość pełnego korzystania z życia, uprawiania sportu i aktywnego wypoczynku w przyszłości – wyjaśnia dr Jarosław Feluś, ortopeda z krakowskiego Szpitala na Klinach, który ma na swoim koncie już ponad dwadzieścia takich zabiegów.

Z punktu widzenia chirurga osteotomia okołopanewkowa pozwala na precyzyjną i pełną korektę nawet najcięższej deformacji biodra, co skutecznie zapobiega dalszemu rozwojowi degeneracji stawu i wydłuża jego żywotność. Podczas zabiegu wycina się staw biodrowy z miednicy i obraca tak, by skorygować ustawienie panewki w stosunku do głowy kości udowej. Dzięki takiej zmianie jego położenia poprawia się biomechanika stawu biodrowego, jak również rozkład sił i obciążeń działających na staw. To z kolei poprawia jego żywotność i nie pozwala na rozwój wczesnych zmian degeneracyjnych i dolegliwości bólowych.

Innym, nowym wskazaniem do wykonania osteotomii jest tzw. konflikt udowo-panewkowy (ang. femoro-acetabular impingement, czyli FAI), który wynikać może zarówno z nieprawidłowej budowy lub położenia w przestrzeni panewki stawu biodrowego (tzw. retrowersja panewki, czyli jej odwrócenie ku tyłowi), ale też z nieprawidłowego kształtu bliższego końca kości udowej. Nadmiar tkanki kostnej lub nieprawidłowy kształt kości tworzących staw powoduje nadmierne tarcie podczas każdego ruchu w biodrze, które powodują wtórne uszkodzenia, prowadzące do przedwczesnego rozwoju zmian zwyrodnieniowych. Uszkodzenia obejmują zarówno chrząstkę stawową, która ulega degeneracji, jak i obrąbek panewki, stanowiący jej przedłużenie, co prowadzi w krytycznych sytuacjach do jego przerwania. Nieprawidłowości w budowie kości udowej mogą mieć charakter pierwotny (wrodzony) lub wtórny, głównie w wyniku przebycia w dzieciństwie schorzeń biodra typowych dla tego okresu, np. choroby Perthesa, bądź młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej.

Leczenie konfliktu udowo-panewkowego polega na usunięciu nadmiaru lub deformacji kości udowej, aby umożliwić swobodny ruch w stawie, oraz na naprawie tych uszkodzeń, do których doszło w czasie trwania choroby, np. odbudowy chrząstki stawowej lub zszycia przerwanego obrąbka. W przypadku niewielkich deformacji i uszkodzeń zazwyczaj wykonywany jest zabieg artroskopii stawu biodrowego, która ma jednak pewne ograniczenia ze względu na utrudniony dostęp do tego głęboko położonego w ciele stawu. Dlatego przy bardziej nasilonych zmianach od pewnego czasu stosuje się kolejną zaawansowaną procedurę ortopedyczną opracowaną w ośrodku berneńskim przez zespół profesora Ganza, czyli chirurgiczne zwichnięcie stawu biodrowego. Zabieg ten pozwala na bezpieczne – bez ryzyka spowodowania niedokrwienia i martwicy kości udowej dzięki poznaniu w najdrobniejszych szczegółach unaczynienia kości udowej – zwichnięcie stawu biodrowego podczas operacji, czyli wysunięcie głowy z panewki. To przełomowa metoda, umożliwiająca wykonywanie korekcji kształtu tej części kości udowej, która normalnie znajduje się wewnątrz stawu biodrowego i dotychczas uważana była za praktycznie niedostępną dla chirurgów.

U operowanego przez nas pacjenta nieprawidłowemu położeniu panewki biodra (retrowersji) towarzyszył również nieprawidłowy kształt kości udowej. Podczas ruchu kość udowa ocierała o panewkę, niszcząc ją. Dlatego też przed przystąpieniem do osteotomii Ganza konieczna była poprawa kształtu kości udowej. W tym celu w pierwszym etapie zabiegu wykonaliśmy chirurgiczne zwichnięcie stawu biodrowego, co pozwoliło na precyzyjne usunięcie nadmiaru zdeformowanej kości udowej (tzw. osteoplastykę granicy głowowo-szyjkowej), czasowe odczepienie obrąbka stawowego, usunięcie z niego skostnień, jego naprawę i ponowne przyszycie do kostnych struktur miednicy (reinsercję). To bardzo precyzyjny, wymagający szczególnej uwagi od operatora zabieg – w polu operacyjnym, po powierzchni szyjki kości udowej przebiega niewielka tętnica, która stanowi jedyne źródło unaczynienia głowy kości udowej. Nie można jej uszkodzić, by nie spowodować martwicy kości głowy kości udowej – tłumaczy dr Jarosław Feluś.

Podstawą sukcesu w operacyjnym leczeniu dysplastycznego stawu biodrowego, jak i konfliktu udowo-panewkowego jest kompleksowe podejście. Dla uzyskania najlepszego efektu terapeutycznego dla pacjenta patologie kostne będące przyczyną schorzenia (zarówno po stronie panewki biodra, jak i kości udowej), jak i wszystkie wtórne uszkodzenia w obrębie tkanek miękkich powinny być w miarę możliwości leczone równocześnie w trakcie tego samego zabiegu.

Obie techniki opracowane przez profesora Ganza są rewolucyjnymi metodami, które w skuteczny sposób pozwalają osobom w młodym wieku na zachowanie funkcjonalnego własnego stawu biodrowego. Naszym celem podczas operacji jest poprawa kształtu i wzajemnego położenia poszczególnych elementów tworzących staw w taki sposób, by odtworzyć optymalne warunku biomechaniczne do dalszego funkcjonowania. To z kolei jest jednym z kluczowych czynników odsuwających w czasie pojawienie się zmian zwyrodnieniowych. W przypadku 22-letniego pacjenta jest to tak naprawdę leczenie z wyboru – mówi dr Jarosław Feluś.

Zabieg wykonany w Szpitalu na Klinach, przez zespół dr. Jarosława Felusia, czyli jednoczesne zwichnięcie chirurgiczne stawu biodrowego oraz osteotomia okołopanewkowa miednicy, jest jednym z pierwszych w Polsce. Podejście to wymaga wszechstronnej wiedzy od chirurga na wszystkich etapach zabiegu, ale pozwala na krótszy czas operacji, a przez to znacząco zmniejsza ryzyko powikłań (krwawienie, infekcja) mogących niekorzystnie wpłynąć na końcowy wynik leczenia.

Źródło: mat. prasowe