Przyszłość ochrony zdrowia w Polsce – jakość, bezpieczeństwo, finansowanie

V edycja konferencji „Praktyczne aspekty zarządzania jednostką ochrony zdrowia” odbyła się 6 i 7 marca w Gdyni.

Wydarzenie zostało zorganizowane dzięki współpracy redakcji „OPM” i Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej. Stworzyło ono okazję do zdobycia kompleksowej wiedzy z zakresu skutecznego podejmowania decyzji we wszystkich aspektach zarządzania placówkami ochrony zdrowia.

Doskonalenie systemu zarządzania

Standardy kontroli zarządczej w kontekście szansy na doskonalenie systemu zarządzania podmiotem leczniczym omówił dr hab. Grzegorz Głód, prof. UE, pracownik Katedry Przedsiębiorczości i Zarządzania Innowacyjnego Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Jak podkreślił, kontrola zarządcza odgrywa kluczową rolę w doskonaleniu systemu zarządzania podmiotami leczniczymi, zapewniając zgodność z przepisami, skuteczność działań, wiarygodność sprawozdań, ochronę zasobów oraz przestrzeganie zasad etycznych. Wpływa także na efektywność przepływu informacji i zarządzanie ryzykiem.

Każda jednostka sektora finansów publicznych powinna wdrożyć sprawny i skuteczny system kontroli zarządczej, dostosowany do specyfiki jej działalności. System ten jest unikatowy dla każdej placówki, ponieważ musi odpowiadać jej celom i procesom. Narzędziem wspierającym kierownictwo są standardy kontroli zarządczej wydane przez ministra finansów.

Głód zaznaczył, że za zapewnienie skutecznej kontroli zarządczej odpowiadają: minister w administracji rządowej, wójt, burmistrz, prezydent miasta oraz kierownik jednostki. Standardy kontroli zarządczej obejmują: środowisko wewnętrzne, zarządzanie ryzykiem, mechanizmy kontroli, informację i komunikację oraz monitorowanie. Wdrożenie standardów kontroli zarządczej pozwala podmiotom leczniczym na skuteczniejsze zarządzanie, minimalizację ryzyka oraz podniesienie jakości świadczonych usług. Kluczowe jest jednak dostosowanie systemu do specyfiki jednostki oraz systematyczna ocena jego funkcjonowania.

Szpitale jako podmioty ochrony ludności i obrony cywilnej

Bernadeta Skóbel, radca prawny, kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz w Biurze Związku Powiatów Polskich, zaznaczyła, że szpitale są podmiotami ochrony ludności zgodnie z przepisami o ratownictwie medycznym, działalności leczniczej i finansowaniu opieki zdrowotnej. Muszą gromadzić zasoby do realizacji tych zadań, a administracja może określać ich rodzaj i ilość. Samorządy mogą wyznaczać budynki jako schrony i określać warunki ich użytkowania. W czasie wojny szpitale stają się częścią systemu obrony cywilnej, a ich personel nie podlega ewakuacji, poza przypadkami całkowitego przemieszczenia ludności.

Prelegentka podkreśliła, że zadania ochrony ludności są koordynowane na różnych poziomach administracji: wójt, burmistrz lub prezydent miasta odpowiada za gminę, starosta za powiat, a marszałek i wojewoda za województwo. Dla usprawnienia zarządzania zasobami tworzona jest Centralna Ewidencja Zasobów, która zbierze dane m.in. z rejestru podmiotów leczniczych. System ma zostać uruchomiony w ciągu 12 miesięcy od wejścia w życie ustawy.

Skóbel dodała również, że przydział mobilizacyjny obrony cywilnej przysługuje pracownikom i osobom prowadzącym działalność w podmiotach ochrony ludności. Ewidencja Obrony Cywilnej obejmuje specjalizacje m.in. w ratownictwie, medycynie i pomocy humanitarnej. Obecnie brak jest gwarancji finansowania tych działań – środki zostaną określone po publikacji Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej.

Reorganizacja systemu ochrony zdrowia na przykładzie Elbląga

Dr Ewa Pietryka, dyrektor organizacyjno-kadrowy Szpitala Miejskiego św. Jana Pawła II w Elblągu, rozpoczęła swoją prelekcję od przybliżenia kilku faktów historycznych. W 1999 r. nowy podział administracyjny kraju przyczynił się do zmian w systemie ochrony zdrowia. Miasto Elbląg utworzyło SPZOZ Centrum Rehabilitacji, a w 2001 r. przekazało podstawową opiekę zdrowotną innym podmiotom. W 2009 r. Ministerstwo Obrony Narodowej zdecydowało o przekazaniu cywilnym 9 szpitali, w tym placówki w Elblągu. W kolejnych latach powołano Miejską Poradnię Medycyny Pracy (2010) oraz Elbląski Szpital Specjalistyczny z Przychodnią (2011). Jak zauważyła – w wyniku reorganizacji funkcjonują dziś trzy główne jednostki: Szpital Miejski im. Jana Pawła II, Elbląski Szpital Specjalistyczny oraz Centrum Rehabilitacji.

Zdaniem Pietryki zmiany pozwoliły uporządkować strategię rozwoju systemu zdrowotnego i ograniczyć rywalizację między szpitalami. W 2011 r. dyrektorzy publicznych placówek podpisali porozumienie o współpracy. Aktualnie główne wyzwania to polityka płatności NFZ, brak miejskiej podstawowej opieki zdrowotnej, deficyt pogotowia stomatologicznego oraz niedobór lekarzy specjalistów i wyspecjalizowanej kadry niemedycznej.

Jak podkreśliła prelegentka, przyszłość systemu ochrony zdrowia w Elblągu zależy od zmian demograficznych i skupia się na rozwoju opieki geriatrycznej, senioralnej, psychiatrycznej i podstawowej opieki zdrowotnej.

Przyszłość polskiego szpitalnictwa

O przyszłości polskiego szpitalnictwa w kontekście zmiany, rozwoju i dążenia do doskonałości mówiła dr n. ekon. Małgorzata Chojnacka z Wydziału Ekonomicznego Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Prelegentka przeprowadziła swoją prezentację w formie warsztatowej – pracy w grupach polegającej na zaznaczaniu cyfr na kartce w odpowiedniej kolejności. Zadanie miało stanowić metaforę naszego życia i pracy. Każdy kolejny poziom zawierał pewne modyfikacje i uproszczenia, w myśl zasady: zmiana nie zawsze oznacza poprawę, ale poprawa wymaga zmiany.

Po przeprowadzeniu warsztatów wyjaśniła, że zadanie zmierzało do poznania metody 5S – narzędzia usprawniającego organizację pracy w szpitalach. Składa się ona z pięciu etapów: selekcji (pozbycie się zbędnych rzeczy), systematyki (logiczne rozmieszczenie), sprzątania (utrzymanie czystości), standaryzacji (utrwalanie procedur) i samodyscypliny (przestrzeganie zasad). Jej wdrożenie poprawia efektywność, bezpieczeństwo, jakość, produktywność oraz motywację personelu. Korzyści obejmują także lepszą komunikację, budowanie kultury organizacyjnej oraz optymalizację kosztów.

Chojnacka podczas prelekcji powołała się na badania dotyczące poziomu dojrzałości zarządzania jakością, które przeprowadzono wśród 585 szpitali w 2023 r. Wyniki pokazują, że poprawa jakości wymaga transformacji kulturowej i redefinicji kompetencji menedżerskich. Jako kluczowe cechy liderów zdefiniowano: umiejętność motywowania, otwartość na zmiany, zarządzanie konfliktami oraz budowanie wartości dla pacjentów i interesariuszy.

W ramach kontynuacji badań analizowane są zależności między poziomem zarządzania jakością a burzliwością otoczenia oraz gotowością do innowacji technologicznych. Ogólnopolskie badanie obejmuje szpitale I, II i III stopnia. Kolejna tura planowana jest na 2025 r., a ostateczne opracowanie wyników na 2026 r.

Zdaniem prelegentki przyszłość polskiego szpitalnictwa zależy od skutecznego wdrażania innowacji, zarządzania jakością i elastycznego reagowania na zmieniające się warunki. Kluczowe będzie wykorzystanie nowoczesnych metod organizacji pracy oraz budowanie kultury ciągłego doskonalenia.

Wskaźniki jakości – skuteczne narzędzie zarządzania

Jak zauważyła Agnieszka Pietraszewska-Macheta, dyrektor Centrum Monitorowania Jakości, wskaźniki jakości zostały określone w ustawie z 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 10 września 2024 r. Narodowy Fundusz Zdrowia monitoruje ich realizację, a prezes NFZ corocznie publikuje ich wartości i współczynniki korygujące w Biuletynie Informacji Publicznej.

Ich główną rolą jest analiza procesów, wyznaczanie wartości docelowych i dokonywanie porównań pomiędzy jednostkami medycznymi. Chociaż funkcjonują od lat, dopiero teraz mają formalne konsekwencje prawne, co podnosi ich znaczenie w systemie ochrony zdrowia.

Prelegentka wyjaśniła, że wskaźniki jakości dzielą się na kliniczne (np. współczynniki korygujące NFZ, badania WSK), zarządcze (akredytacje, wykorzystanie zasobów, struktura świadczeń) oraz konsumenckie (badania opinii pacjentów). Opinie pacjentów są kluczowe dla poprawy jakości i bezpieczeństwa, a ich zbieranie jest obowiązkowe dla świadczeniodawców realizujących umowy z NFZ.

Jak zauważyła Pietraszewska-Macheta, korzyści monitorowania wskaźników obejmują udział w największym badaniu jakości w Polsce, dostęp do raportów zbiorczych i indywidualnych oraz możliwość benchmarkingowej analizy wyników. Wskaźniki jakości stanowią więc skuteczne narzędzie zarządzania i poprawy standardów opieki zdrowotnej.

Lecznictwo uzdrowiskowe i rehabilitacja lecznicza

Jak podkreślił Jerzy Pamuła, dyrektor naczelny Sanatorium „Włókniarz”, placówka jest jednym z największych i najnowocześniejszych obiektów lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce, oferującym szeroki zakres terapii rehabilitacyjnych i uzdrowiskowych.

Prelegent, powołując się na dane liczbowe, zilustrował, jak w latach 2014-2024 odnotowano systematyczny wzrost liczby kuracjuszy, zarówno komercyjnych, jak i korzystających ze wsparcia NFZ. Szczególną grupą pacjentów były osoby z niepełnosprawnością, zwłaszcza ze znacznym stopniem niepełnosprawności, których liczba istotnie wzrosła w lecznictwie uzdrowiskowym i rehabilitacji ogólnoustrojowej.

Pamuła zaznaczył, że dalszy rozwój sanatorium koncentruje się na zwiększeniu dostępności usług, modernizacji infrastruktury oraz poszerzeniu oferty rehabilitacyjnej, dostosowanej do rosnących potrzeb pacjentów.

Budownictwo modułowe jako odpowiedź na wyzwania KPO

Zbigniew Bąk, dyrektor ds. produktu Climatic, zaczął od przypomnienia, że Ministerstwo Zdrowia otrzymało 18 mld zł z KPO, w tym 2,7 mld zł na kardiologię i modernizację szpitali ogólnych, z terminem realizacji do 30 czerwca 2026 r.

Jak podkreślił, technologia modułowa o konstrukcji stalowej idealnie sprawdza się w nadbudowie i rozbudowie obiektów służby zdrowia, zwiększając ich powierzchnię użytkową. Prefabrykacja pozwala na etapowanie projektów, co umożliwia kontrolowanie kosztów oraz bezinwazyjne użytkowanie części obiektu przed zakończeniem inwestycji. Modułowe budownictwo zapewnia więc łatwe skalowanie projektów i zgodność z Prawem budowlanym.

Cyfrowa kontrola nad sterylizacją i instrumentami medycznymi

Inteligentne zarządzanie szpitalem w kontekście centralnej sterylizatorni omówił Andrzej Piątkowski, kierownik ds. sprzedaży technologii medycznej Informer Med. Jak zauważył, centralna sterylizatornia w szpitalu zapewnia bezpieczeństwo pacjentów i personelu poprzez skuteczną dezynfekcję narzędzi medycznych. Kluczowe aspekty jej projektowania to bezpieczeństwo, efektywność i oszczędność, w tym redukcja zużycia wody i odzysk energii. Nowoczesne sterylizatornie powinny być podzielone na trzy strefy czystości i dostosowane do wielkości szpitala, minimalizując liczbę urządzeń. Wyzwania obejmują konieczność zmiany przyzwyczajeń użytkowników i wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań. Skuteczne projektowanie wymaga uwzględnienia nowoczesnych trendów i optymalizacji, które nie obniżają jakości usług.

Zarządzanie jakością i sztuczna inteligencja w sektorze medycznym

Korzyści płynące z oprogramowania NotiMed przedstawił Arkadiusz Rusin, prezes zarządu Ganso. NotiMed to innowacyjne oprogramowanie wspierające zarządzanie jakością w jednostkach medycznych, umożliwiające obsługę procedur zgodnych z przepisami prawa i dobrymi praktykami.

Jak podkreślił prelegent, sztuczna inteligencja w medycynie wykorzystuje zaawansowane systemy do diagnozowania, analizy danych pacjentów i sugerowania terapii, m.in. w procesach leczenia, rehabilitacji czy detekcji chorób. Przykłady zastosowań AI obejmują analizę obrazów medycznych, detekcję zmian spowodowanych przez COVID-19 oraz modelowanie zaleceń rehabilitacyjnych. Algorytm TwinCare AI stosowany w systemie NotiMed pozwala na agregację danych pacjenta i tworzenie indywidualnych profili medycznych, wspierających diagnozowanie trudnych przypadków i usprawnienie leczenia. Zdaniem Rusina korzyści płynące z zastosowania AI w placówkach medycznych to m.in. redukcja ryzyka błędów, poprawa efektywności personelu medycznego oraz zwiększenie jakości świadczeń zdrowotnych.

Zintegrowany blok operacyjny w kontekście KPO

Tadeusz Książek, prezes zarządu Klaromed, zdefiniował zintegrowany blok operacyjny jako nowoczesne centrum diagnostyczno-zabiegowe, które łączy zaawansowaną medycynę, diagnostykę, zabiegi oraz edukację, w tym szkolenia online. Jak podkreślił, jego przestrzeń musi być zaprojektowana z myślą o chirurgii małoinwazyjnej i operacjach hybrydowych, optymalizując zarządzanie aparaturą i przestrzenią. System informatyczny zarządzania salą operacyjną integruje moduły odpowiedzialne za sterowanie aparaturą, rejestrację sygnałów, nagrywanie obrazu oraz integrację z systemami szpitalnymi (HIS, RIS, LIS). Integrator zapewnia efektywność, niezawodność i łatwość obsługi, umożliwiając indywidualne dopasowanie do potrzeb i budżetu. Zdaniem Książka system zapewnia bezpieczeństwo, niskie koszty inwestycji i możliwość wideokonferencji, co podnosi jakość funkcjonowania bloku operacyjnego.

Czytaj także: Konkurs rozstrzygnięty: miliardy na onkologię ze środków KPO