Przewlekła choroba nerek – późna diagnostyka skraca życie pacjentów

Poprawa rokowań

Przewlekła choroba nerek zauważalnie wpływa na długość i jakość życia pacjentów. We wcześniejszych stadiach PChN, od 1 do 3b, jakość życia chorego nie różni się zwykle istotnie od jakości życia osób z populacji ogólnej. Na tym etapie decydująca jest przyczyna przewlekłej choroby nerek. Istotne pogorszenie niezależnie od przyczyny choroby rozpoczyna się w okresie okołodializacyjnym, przeddializacyjnym i u pacjentów leczonych nerkozastępczo. W tych grupach chorych jakość życia jest zdecydowanie obniżona.

– Pacjent musi zastosować się do zaleceń dietetycznych, często trudnych do zaakceptowania, jak ograniczenie przyjmowania płynów czy radykalna zmiana diety. Istotnej modyfikacji wymaga także plan dnia. Pacjent hemodializowany musi trzy razy w tygodniu spędzić kilka godzin podczas sesji dializacyjnej w szpitalu. Pacjent dializowany otrzewnowo sam w domu podłącza do cyklera albo wykonuje cztery zmiany w pewnym rytmie dobowym w ciągu dnia. To wymagające obowiązki, ale jednocześnie przecież niekończące życia. Namawiamy naszych pacjentów, by w miarę możliwości pozostawali aktywni – zarówno na polu w zawodowym, jak i prywatnym – mówi prof. Andrzej Jaroszyński.

Wczesne sygnały przewlekłej choroby nerek

Eksperci PTN mówią zdecydowanie: wczesna diagnostyka, oparta przede wszystkim na okresowym wykonywaniu analizy moczu i pomiarze funkcji nerek, to podstawa optymalnej diagnostyki i leczenia chorób nerek.

– Jeśli obserwujemy już wymierny wzrost stężenia kreatyniny powyżej wartości referencyjnych, zazwyczaj świadczy to o uszkodzeniu znacznej części miąższu nerki. W oczywisty sposób możliwości terapeutyczne i szanse na poprawę rokowań będą wtedy mocno ograniczone. Lepiej wysłać pacjenta na konsultację nefrologiczną nawet, jeśli okaże się, że wszystko jest w porządku, niż przeoczyć zagrożenie. Skutki mogą być poważne i nieodwracalne – mówi prof. Andrzej Jaroszyński.

Jeżeli lekarz rodzinny widzi zmiany w analizie moczu pacjenta, które utrzymują się w sposób trwały (tu również przyjęto trzy miesiące jako umowną granicę), powinien natychmiast podejrzewać, że ten pacjent ma przewlekłą chorobę nerek. W razie wątpliwości należy wysłać pacjenta na konsultację do nefrologa. Niepokoić powinna każda ilość białka w moczu, szczególnie u osoby młodej, u której nie znajduje się innej przyczyny obecności białka. Sygnałem alarmowym jest także stan utrzymującej się erytrocyturii – po wykluczeniu przyczyn urologicznych jest on wskazaniem do natychmiastowego podjęcia działań przez nefrologa. Nie mniej istotne jest nadciśnienie tętnicze przebiegające ze zmianami w analizie moczu.

Współpraca specjalistów

Decydująca dla przebiegu terapii jest zdaniem prof. Andrzeja Jaroszyńskiego współpraca lekarzy rodzinnych z innymi specjalistami.

– Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej są na pierwszej linii diagnostyczno-terapeutycznego frontu. To ich czujność, wiedza i doświadczenie kliniczne pozwalają wcześnie wykryć niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o rozwoju przewlekłej choroby nerek i skierować pacjenta na konsultację nefrologiczną. Nie do przecenienia jest także współpraca lekarzy medycyny rodzinnej z diabetologami i kardiologami – przede wszystkim ze względu na kontrolę kluczowych czynników ryzyka – uważa prof. Andrzej Jaroszyński.

Zdaniem ekspertów świadomość roli wczesnej diagnostyki przewlekłej choroby nerek z roku na rok rośnie, ale wciąż w tym obszarze pozostaje wiele do poprawy.

– Szacuje się, że nawet 80 tysięcy pacjentów można byłoby uratować, gdyby diagnostyka przewlekłej choroby nerek była lepsza, tj. gdyby pacjenci trafiali do nefrologów na wcześniejszym etapie rozwoju schorzenia. Kluczem do lepszej pomocy chorym na PChN jest poprawa prewencji pierwotnej i wtórnej oraz wcześniejsza diagnostyka – mówi prof. Andrzej Jaroszyński.

W zakresie prewencji pierwotnej lekarze rodzinni mogą wspierać swoich pacjentów w zapobieganiu otyłości i nadciśnienia tętniczego. Istotne są zalecenia z zakresu zdrowego stylu życia, w tym stosowania odpowiedniej diety i unikania soli kuchennej. Nie mniej ważne jest unikanie w miarę możliwości stosowania w terapii leków nefrotoksycznych.

Lepsza terapia

Możliwości terapeutyczne przewlekłej choroby nerek są różnorodne i uwarunkowane tym, jaka jest choroba wywołująca PChN. W przebiegu przewlekłej choroby nerek, bez względu na przyczynę ją wywołującą, od wielu lat stosuje się leki blokujące układ renina-angiotensyna-aldosteron, takie jak inhibitory enzymu konwertującego lub blokery receptora AT-1. Trwają badania nad rozwojem kolejnych grup leków. Zdaniem ekspertów bardzo obiecującą grupą leków oczekujących na rejestrację we wskazaniu PChN są flozyny. Leki pierwotnie stosowane wyłącznie w cukrzycy mają charakter plejotropowy (wielokierunkowy).

– W terapii przewlekłej choroby nerek z flozynami łączymy dziś duże nadzieje. Ostatnie badania wykazały, że zarówno w cukrzycowej chorobie nerek, jak i w nefropatiach nie-cukrzycowych, leki te spowalniają proces PChN. To znaczące klinicznie doniesienia. W tym roku spodziewamy się rozpoczęcia badań dotyczących tak zwanych inhibitorów białek szoku cieplnego w hamowaniu progresji przewlekłej choroby nerek. Należy patrzeć w przyszłość z pewną nadzieją, że dializoterapia stanie się tylko pewnego rodzaju niepowodzeniem w przypadku leczenia pacjentów z przewlekłą chorobą nerek – mówi prof. Andrzej Jaroszyński.

Zdaniem eksperta w kolejnych latach wciąż rozwijana będzie dializoterapia i transplantologia, która pozostaje najlepszą metodą leczenia nerkozastępczego.

– W przypadku dializoterapii, jako nefrolodzy, współpracujemy z psychologami, dietetykami i z lekarzami innych specjalności. Coraz częściej jesteśmy w kontakcie także z pracodawcami naszych pacjentów. Nasze doświadczenia potwierdzają, że pracodawcy często wspierają swoich pracowników wymagających dializoterapii, pozwalając im na przykład na zmianę stanowiska pracy tak, aby pacjent dalej mógł wykonywać pracę zawodową. Dzięki temu chory nie czuje, że jego życie się kończy albo że jakość jego życia w istotny sposób spada. Chciałbym wspomnieć o pani Iwonie Mazur, wspaniałym człowieku, współtwórcy inicjatywy „Moje nerki”, której celem jest szeroko pojęte szerzenie wiedzy dotyczącej problemów nefrologicznych. To bezcenna działalność społeczna – mówi prof. Andrzej Jaroszyński.

Źródło: materiały prasowe