Nowa era w diagnostyce i leczeniu raka płuca

Medycyna personalizowana: nowa era w diagnostyce i leczeniu raka płuca

Data publikacji: 05.11.2024 r.

– W listopadzie, który jest Światowym Miesiącem Świadomości Raka Płuca, przypominamy o kluczowej roli profilaktyki i wczesnej diagnozy. Raka płuca nazywa się „cichym zabójcą”, bo może latami rozwijać się bez objawów lub dawać symptomy łatwe do zbagatelizowania. Szczególną czujność onkologiczną powinny wykazywać osoby, które należą do grup ryzyka – podkreśla Anna Kupiecka, prezeska fundacji Onkocafe – Razem Lepiej, inicjatorka kampanii „Onkopomocnik – wiedza jest ważna”.

Rak płuca od wielu lat zajmuje niechlubną pozycję najczęstszej przyczyny zgonów z powodu nowotworów. Każdego roku diagnozuje się ok. 22 tys. nowych przypadków. Choroba ta odpowiada za 1/3 zgonów nowotworowych u mężczyzn i coraz częściej dotyka także kobiet – liczba zgonów przez raka płuca przekroczyła już liczbę zgonów z powodu raka piersi¹.

Wczesna diagnostyka – czas na szybką reakcję

W początkowym stadium rozwoju nowotwór płuca nie powoduje żadnych dolegliwości. Z czasem mogą to być objawy, które łatwo zbagatelizować, jak np. długotrwały kaszel. Podstawowym badaniem diagnostycznym zalecanym w przypadku podejrzenia tej choroby jest badanie rentgenowskie klatki piersiowej.

– Przebieg kliniczny raka płuca jest bardzo podstępny. Niekiedy bardzo długo rozwija się on bezobjawowo, a pierwsze niepokojące symptomy są często związane z zaawansowaniem choroby i wystąpieniem odległych przerzutów do innych narządów. Wczesne wykrycie nowotworu płuc to klucz do zwiększenia szans na skuteczne leczenie – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Dariusz M. Kowalski, onkolog kliniczny, sekretarz generalny Polskiej Grupy Raka Płuca, kierownik Oddziału Zachowawczego Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. – W zależności od komórek nowotworowych wyróżnia się niedrobnokomórkowego (NDRP) i drobnokomórkowego (DRP) raka płuca. Rokowania zależą od typu nowotworu, od obecności zaburzeń molekularnych oraz stadium zaawansowania – dodaje.

– Do najczęstszych objawów raka płuca należą: długotrwały kaszel bądź zmiany jego charakteru, duszności i świszczący oddech, bóle w klatce piersiowej, plucie krwią, zmęczenie oraz utrata masy ciała. Gdy tylko coś nas zaniepokoi, należy zgłosić się do lekarza i wykonać rentgen płuc lub tomografię komputerową – wskazuje Anna Kupiecka, prezeska fundacji Onkocafe.

W Polsce dostępny jest „Ogólnopolski program wczesnego wykrywania raka płuca”, który obejmuje niskodawkową tomografię komputerową. Jest on dedykowany przede wszystkim osobom starszym, powyżej 50. roku życia, które przez wiele lat paliły papierosy. Ale także tym, u których zachorowania na raka płuca występowały w rodzinie czy osobom z chorobami towarzyszącymi, szczególnie z POChP. Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Nowoczesne leczenie – personalizacja terapii

W ostatnich latach doszło do prawdziwej rewolucji w kontekście diagnostyki i leczenia raka płuca. Do niedawna, aby zakwalifikować pacjenta do leczenia, wykonywano badania histopatologiczne. Obecnie stosuje się bardziej zaawansowane badania molekularne, które umożliwiają wykrycie konkretnych zmian genetycznych, prowadzących do rozwoju nowotworu.

– Metodą, która umożliwia wykrycie zmian molekularnych w przypadku niedrobnokomórkowego raka płuca w jednym badaniu, oszczędzając cenny materiał biologiczny, jest technologia NGS (sekwencjonowanie następnej generacji). Niezbędne do ustalenia ścieżki leczenia jest także oznaczenie ekspresji białka PD-L1. Takie badania powinny być wykonywane powszechnie w przypadku leczenia niedrobnokomórkowego raka płuca (badania molekularne tylko w typach o charakterze niepłaskonabłonkowym), ponieważ precyzyjne zdiagnozowanie wariantów molekularnych pozwala na zastosowanie terapii celowanych, które działają bezpośrednio na komórki nowotworowe, zaś poziom ekspresji białka PD-L1 pomaga, przy braku wykrytych zaburzeń molekularnych, dobrać immunoterapię, która reaktywuje układ odpornościowy pacjenta do walki z nowotworem. Terapie te pozwalają pacjentom nawet w zaawansowanym stadium nowotworu na znamiennie dłuższe życie. W wielu przypadkach możemy osiągać wieloletnie przeżycia. W pewnych grupach chorych mówimy nawet o raku płuca jak o chorobie przewlekłej – tłumaczy sekretarz generalny Polskiej Grupy Raka Płuca.

– Pacjenci powinni mieć dostęp do różnych form diagnostycznych i terapeutycznych, które nie tylko przedłużają życie, ale również minimalizują wpływ leczenia na codzienne obowiązki. Istnieją już nowoczesne formy podania leków, np. podskórne. Znacząco skracają one czas pobytu pacjenta w placówce medycznej, a także zmniejszają stres związany z leczeniem. I to przy takiej samej skuteczności terapii, jak w przypadku klasycznych form podania leku. Dzięki nim pacjenci mogą prowadzić lepszej jakości życie z chorobą i więcej czasu spędzać poza szpitalem. Ma to ogromne znaczenie w zachowaniu ich aktywności i niezależności. Takie formy stosuje się już w hematoonkologii czy w raku piersi. Teraz czekamy na ich udostępnienie w raku płuca – dodaje Anna Kupiecka.

Profilaktyka – odpowiedzialność za zdrowie

Palenie papierosów nadal pozostaje główną przyczyna zachorowań na raka płuca, odpowiadając za 85-90% przypadków². Jednak warto pamiętać – osoby niepalące także są narażone na rozwój tej choroby, m.in. z powodu zanieczyszczenia powietrza czy czynników genetycznych.

– Zdrowy tryb życia, regularne badania oraz rezygnacja z używania wyrobów tytoniowych mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuca. Kluczowe jest uświadomienie społeczeństwu, że choroba może dotknąć każdego. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem – podkreśla prezeska fundacji Onkocafe. – Dlatego podstawą jest korzystanie z dostępnych, bezpłatnych badań przesiewowych. W przypadku niepokojących objawów należy zgłosić się jak najszybciej do lekarza. Warto pamiętać, że na wizytę do onkologa można zapisać się bez skierowania, a RTG płuc i tomografię komputerową klatki piersiowej może zlecić nam lekarz POZ – dodaje.

Aby zwiększać wiedzę na temat profilaktyki nowotworów i zachęcać do regularnego badania się oraz pomóc odnaleźć się pacjentom w nowej nieznanej sytuacji, jaką jest diagnoza raka płuca, kilka lat temu fundacja Onkocafe – Razem Lepiej zainicjowała kampanię „Onkopomocnik – wiedza jest ważna”.

– Na stronie www.onkopomocnik.pl dzielimy się podstawową wiedzą na temat diagnostyki i leczenia raka płuca. Można tam znaleźć materiały powstałe w ramach współpracy z genetykami i onkologami, porady psychologiczne, zdrowotne i dietetyczne – wylicza Anna Kupiecka.

Fundacja Onkocafe – Razem Lepiej powstała w 2014 r. z inicjatywy Anny Kupieckiej. W 2010 r. Anna Kupiecka zachorowała na nowotwór piersi. W 2012 r. na Facebooku założyła grupę pod nazwą „Fakraczki”, w której kobiety dotknięte chorobą nowotworową dzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi w procesie leczenia. Wtedy też zaczęła organizować pierwsze spotkania dla pacjentów – wsparcie, jakie dawali sobie wzajemnie, ostatecznie stało się inspiracją do powołania organizacji. Dzięki temu, że fundacja jest naturalną kontynuacją nieformalnej grupy wsparcia, od początku jest bardzo blisko pacjentów i może skutecznie odpowiadać na ich potrzeby.