Nużyca – pasożytnicza choroba skóry, o której zapominamy

Metody diagnostyczne

Najbardziej powszechną metodą diagnostyczną jest przygotowanie preparatu mikroskopowego, a następnie zliczenie każdego ze stadiów rozwojowych tj. jaja, larwy nimfy, postaci dorosłych przy użyciu mikroskopu optycznego. Kryterium rozpoznania nużycy to obecność powyżej 5 osobników wraz z jajami i larwami na 1 cm² badanego obszaru (13). Dodatkowym atutem tej metody jest prostota wykonania oraz brak konieczności posiadania wysoce specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego. Dodatkowo użycie w tej metodzie alkoholu etylowego lub fluoresceiny znacznie poprawia jakość obrazu widocznego pod mikroskopem.

Materiał do diagnostyki

1. Powierzchniowa biopsja skóry w miejscu objętym zmianami. Twarz musi być dokładnie oczyszczona, następnie na końcu plastikowego szkiełka o wymiarach 2,54 cm × 7,62 cm należy umieścić jedną kroplę kleju cyjanoakrylowego. Tak przygotowane szkiełko należy docisnąć w okolicy przyśrodkowego obszaru policzka, w taki sposób aby równomiernie klej został rozprowadzony do połowy długości szkiełka. Pozostawić 5 min na czas polimeryzacji kleju, następnie usunąć go z powierzchni skóry. Dzięki takiej procedurze uzyskujemy preparat, który doskonale nadaje się do obejrzenia go pod mikroskopem stereoskopowym. Diagnostyka opiera się na określeniu ilości roztoczy znajdującej się na powierzchni 1 cm² zmienionej skóry.
2. Zeskrobiny naskórka ze zmian skórnych. Materiał pobierany jest przy użyciu jałowego skalpela. Dokonuje się macerację pobranych zeskrobin poprzez umieszczenie ich na szkiełku podstawowym, dodanie kropli 4-5% roztworu NaOH lub KOH i inkubację przez 1h. Następnie tak przygotowane preparaty ogląda się pod mikroskopem, również zliczając ilość okazów nużeńca.
3. Pobranie sebum z uprzednio oczyszczonej skóry. W wyznaczonym miejscu należy odpowiednio ścisnąć fałd skóry, w taki sposób aby umożliwić sebum ewakuację na powierzchnię skóry. Następnie posługując się przylepcem celofanowym należy docisnąć go w miejscu ujścia sebum i przenieść go na szkiełko podstawowe następnie obejrzeć pod mikroskopem (3).
4. Pobranie rzęs z górnej prawej i lewej powieki, wykonuje się to w sytuacji podejrzenia demodekozy ocznej. Dodatkowo można to zrobić posługując się lampą szczelinową, która pomaga zlokalizować rzęsy objęte zmianami. Następnie tak pobrany materiał ogląda się pod mikroskopem świetlnym przy 100 krotnym powiększeniu.

Podsumowanie

Obserwujemy tendencję do starzenia się społeczeństwa, zatem warto pochylić się nad tematyką nużeńca oraz objawów klinicznych jakie powoduje, ponieważ w szczególny sposób upodobał on sobie ludzi starszych. Jak wiemy, wraz z wiekiem obniża się odporność i objawy nużycy mogą być coraz częściej spotykane. Dotychczas demodekoza była wielokrotnie nieprawidłowo diagnozowana ze względu na to, iż wiele schorzeń ma zbliżone objawy, w konsekwencji wprowadzano niewłaściwe leczenie i nie osiągano właściwego efektu terapeutycznego. Warto podkreślić szczególnie prostą diagnostykę, do której nie potrzeba specjalistycznych sprzętów laboratoryjnych, a jedynie mikroskop optyczny i trochę wiedzy oraz chęci, by poszerzyć diagnostykę zmian skórnych o podejrzenie nużycy.

Piśmiennictwo

1. Kleina Schmidt P, Kocięcki J, Dalz M, Skołuda A.: Nowe spojrzenie na terapię zapalenia brzegów powiek wywołanego roztoczem z rodzaju Demodex. „Farmacja współczesna”, 2010; 3:210-213.
2. Marcinkowska Z, Kosik-Bogacka D, Łanocha-Adrendarczyk N, Czepita D, Łanocha A.: Demodex folliculorum and Demodex Brevis. „Pom J Life Sci”, 2015: 61 (1): 108-114.
3. Akilov O.E, Buttov Y. S, Mumcuoglu K. Y.: A clinico- pathological approach to the classification of human demodecosis. „JDDG.”, 2005: 3 (8): 607-614.
4. Buczek A.: Actinedida, w: Choroby pasożytnicze, epidemiologia, diagnostyka, objawy. Lublin, wyd. Koliber 2010: 343-347.
5. Buczek A.: Atlas pasożytów człowieka. Lublin 2005: 46.
6. Rather P.A, Hassan I.: Human Demodex Mite: The Versatile Mite of Dermatological Importance. „Indian J Dermatol.”, 2014: 59 (1): 60-66.
7. Jarmuda S.: Ocena udziału roztoczy Demodex folliculorum i laseczek Bacillus oleronius w patogenezie trądziku różowatego. Katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. 2013: 22-29.
8. Raszeja-Koteba B., Jenerowicz D., Izdebska J.N., Bowszyc-Dmochowska M., Tomczak M., Dembińska M.: Some aspects of the skin infestation by Demodex folliculorum. „Wiad Parazytol.”, 2004: 50(1);41-54.
9. Adamkiewicz A.: Nużyca – epidemiologia, objawy, lecenie okulistyczne. Praca specjalizacyjna z zakresu Farmacji aptecznej. 1-9.
10. Izdebska J.N.: New data of demodecosis homini – ethology, pathogenesis and diagnosis. Ecological and pathological aspects of parasite – host relationship. Arthropods. Ecological and pathological aspects of parasite. 2010: 137-141.
11. Sędzikowska A.: Demodekoza – patofizjologia, leczenie oraz ocena skuteczności terapii z zastosowaniem maści z metronidazolem oraz maści z tlenkiem rtęci. „Ophtha therapy.” 2014:2(2): 108-113.
12. Liu J.,Sheha H., Tseng S.C.G.: Pathogenic role of Demodex mites in blepharitis. „Curr Opin Allergy Clin Immunol.”, October 2010: 10(5): 505-510.
13. Skonieczna D., Sławianowska P., Wesołowski R., Szewczyk-Golec K.: Roztocze z rodzaju Demodex – charakterystyka, chorobotwórczość, diagnostyka. „Diag. Lab Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab.”, 2018; 54(1): 37-44.