Telemedycyna w Polsce i na świecie

O konieczności wprowadzenia regulacji dotyczących telemedycyny w Polsce mówiło się w Polsce na długo przed pandemią koronawirusa. W połowie poprzedniej dekady trwały choćby dyskusje na temat tego, jakie miejsce udzielenia porady lekarskiej należy umieścić w dokumentacji, jeśli lekarz i pacjent znajdują się daleko od siebie. Dziś sytuacja się zmieniła – nie tylko u nas. Jak wygląda telemedycyna w Polsce i na świecie?

Zmiany w polskiej telemedycynie politycy przegłosowali w 2015 roku. Ówczesna nowelizacja wywołała w tej dziedzinie rewolucję. Agnieszka Kister, dyrektorka Departamentu Infrastruktury i e-Zdrowia w MZ, mówiła wtedy w rozmowie z portalem rynekzdrowia.pl: – Dwie rzeczy są kluczowe. Po pierwsze, ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty zmieniła się. Nie mówi już o tym, że wykonywanie zawodu wymaga osobistego kontaktu lekarza z pacjentem. Orzekanie o stanie zdrowia może następować przy wykorzystaniu narzędzi IT. Po drugie, definicja działalności leczniczej też uwzględnia pośrednictwo systemów teleinformatycznych.

Od tamtego czasu wprowadzane są kolejne zmiany, które ułatwiają pacjentom zdalny kontakt z lekarzem. Obecnie możliwe są konsultacje na odległość, e-recepty, spotkania terapeutyczne organizowane przez komunikatory internetowe. Pandemia dodatkowo zwiększyła odsetek Polaków korzystających z telemedycyny – większość korzysta z teleporad. – Telemedycyna święciła w zeszłym roku triumfy. Według badań skorzystało z niej więcej pacjentów niż kiedykolwiek wcześniej. Może jeszcze nie zdajemy sobie z tego do końca sprawy, ale konsekwencje pandemii dla przyszłości całej branży ochrony zdrowia będą ogromne i nieodwracalne – uważa Łukasz Krasnopolski, CEO spółki telemedycznej Higo Sense. – Zmiany w polskim prawie sprawiły również, że zniknęła część ograniczeń związanych z rozwijaniem rozwiązań technologicznych mających na celu zdalne kontaktowanie pacjenta z lekarzem. To między innymi dzięki temu rozwijamy dziś nasz produkt – twierdzi Krasnopolski.

Polska telemedycyna w pandemii

W Polsce Ministerstwo Zdrowia oraz konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej przygotowali standardy organizacyjne oraz wytyczne w zakresie udzielania teleporad dla lekarzy POZ. Weszły one w życie z końcem sierpnia 2020. Dodatkowo pojawiły się wytyczne dotyczące teleporad w podstawowej opiece zdrowotnej udzielanych w czasie epidemii.

15 marca br. weszło w życie kolejne rozporządzenie, które sprawia, że teleporada przestaje być standardem w następujących przypadkach:

• pacjenci do 6. roku życia, z wyjątkiem kontroli już prowadzonego leczenia rozpoczętego przez wizytę w gabinecie;
• nowi pacjenci, dopiero zapisani w danej przychodni;
• pacjenci z chorobami przewlekłymi, których stan zdrowia się pogorszył lub gdy doszło do zmiany objawów;
• pacjenci z podejrzeniem choroby nowotworowej.

Jednocześnie, choć teleporada pozostanie prawem każdego pacjenta, to będziemy mogli z tego prawa nie skorzystać i wymóc wizytę tradycyjną.

– Pewne rozwiązania sprawdzą się lepiej, jeśli w sposób świadomy i odpowiedzialny ograniczymy do nich dostęp – zauważa Krasnopolski z Higo Sense. – Teleporada opiera się jedynie na wywiadzie i słownym opisie objawów, dlatego często może wymagać uzupełnienia. Mogą nim być wizyty w gabinecie, ale mogą nimi być także nowe technologie, w tym urządzenia telemedyczne, umożliwiające zebranie obiektywnych danych o stanie pacjenta.

Telemedycyna na świecie

W Stanach Zjednoczonych już w marcu 2020, w obliczu zagrożenia pandemią i wciąż obowiązujących restrykcji w zakresie telemedycyny, amerykański Departament Zdrowia i Usług Społecznych podjął decyzję o zniesieniu kar za naruszenia HIPAA (ustawy stworzonej w celu ochrony prywatności i bezpieczeństwa chronionych informacji zdrowotnych) wobec świadczeniodawców. W ślad za tą ogólnokrajową uchwałą poszła decyzja federalnego Centers for Disease Control, które opublikowały nowe przepisy dotyczące telemedycyny, odpowiadające poszczególnym stanom. Dla przykładu poszerzono listę leków na receptę, które można uzyskać bez osobistego kontaktu z lekarzem.

Kraje Unii Europejskiej odnoszą się do telemedycyny w różnych dyrektywach. Sama UE nie ingeruje w regulacje poszczególnych krajów członkowskich. Natomiast w praktyce, w obliczu pandemii, wiele krajów Europy Zachodniej i Środkowej w podobny sposób poszerzyło swoje przepisy dotyczące telemedycyny.

Czytaj też: Telemedycyna alternatywą dla pierwszego kontaktu z lekarzem